Pareltjes: Unit4

Unit4 maakt zich op om wereldwijd uit te groeien tot een topspeler op de erp-markt. De leverancier van software voor enterprise resource planning (erp) richt zich daarbij met name op het middensegment. Met de in 2014 aan boord gestapte kapitaalkrachtige eigenaar, investeerder Advent, en nieuw buitenlands management krijgt de internationale strategie, die sinds eind jaren ’90 is ingezet, een extra impuls. Niet slecht voor een bedrijf uit Sliedrecht dat in 1980 met lokaal oliegeld is opgericht.

Voor Unit4 wordt de kiem eind jaren zeventig gelegd bij de toenmalige hardwaredienstverlener MAI. Het Amerikaanse bedrijf levert geïntegreerde systemen aan het midden- en kleinbedrijf (mkb) in het minicomputertijdperk. MAI verkoopt Basis/Four-computers, waarop programma’s geschreven in Business Basic draaien. In die tijd besluit het bedrijf, dat met softwarehuizen samenwerkt, ook eigen softwareproducten te gaan ontwikkelen. Het plan behelst het leveren van een complete ‘small business’ computer inclusief administratieve software, waarmee bedrijven hun financiën, voorraad, verkoop en administratie konden ondersteunen.

Dit concept is in de Verenigde Staten redelijk succesvol en dat wil MAI uitrollen naar andere landen. ‘Wat de Amerikanen even waren vergeten, was dat men in Europa niet overal Engels spreekt, dus de software, handleidingen en verkooptrainingen moesten worden vertaald. Dat vonden ze in Amerika maar lastig, en van een concept als btw hadden ze helaas ook nooit gehoord. Dus die software, zo bleek na het installeren, werkte niet’, vertelt mede-oprichter en oud-topman Chris Ouwinga (inmiddels voorzitter van de toezichthoudende raad van Unit4).

Het lokale Nederlandse management van MAI besluit vervolgens dit Amerikaanse pakket niet aan te passen, maar een nieuw Nederlands softwarepakket te bouwen met dezelfde functies. Ouwinga, die na een elektrotechnische opleiding bij het bedrijf aan de hardwarekant is binnengekomen, vindt dat een interessante ontwikkeling en stapt over naar de Rotterdamse vestiging om te mee helpen aan het softwareproduct. Ouwinga: ‘Daar heb ik een jaar gezeten, tot pakweg maart 1980. Door de slechte economische omstandigheden vielen de verkoopresultaten van MAI tegen en kwam er een oekaze uit Amerika dat er drastisch moest worden gesneden in de kosten. Het softwareproject werd stilgelegd en we kregen van het lokale management te horen dat er geen werk meer voor ons was. De totale software-afdeling bestond uit twaalf man; met elf man hebben we toen het besluit genomen om voor ons zelf te beginnen, met hulp van de Nederlandse MAI-directie.’

Unit Four

Het nieuwe bedrijf wordt Unit Four. De term ‘Four’ in de naam refereert niet alleen naar het succesvolle product van MAI, maar ook naar de vier bedrijfsdisciplines: apparatuur, programmatuur, implementatiediensten en opleidingen. Omdat MAI bezwaar aantekent tegen ‘Four’ in de bedrijfsnaam, wordt al snel besloten de schrijfwijze te veranderen in ‘4’.

Op zoek naar het broodnodige startkapitaal kloppen de oprichters aan bij Percy Perquin, een lokale olieboer, die een van de eerste klanten zou zijn geworden van het MAI-softwarepakket. Perquin importeert en verkoopt olieproducten, waaronder het antiroestmiddel voor auto’s Tectyl. Op 1 april 1980 start Unit Four. ‘Op de oprichtervergadering’, herinnert Ouwinga, ‘kwam Percy langs. Hij had een jasje aan en de linkerkant stond een beetje open en na verloop van tijd zegt hij: ‘Jongens, ik wil even wat zeggen’, en hij haalt een bundel geld uit zijn linkerbinnenzak. Honderdvijftig briefjes van duizend gulden, een beetje vettig, en hij gooit die op tafel. ‘Dit is jullie startkapitaal, ga maar beginnen.’

Met aanvankelijk Ridderkerk en Gouda als uitvalsbasis gaat Ouwinga met twee collega’s aan de slag met het ontwikkelen van standaardapplicaties. De andere medewerkers halen geld binnen met detacheringswerk dat ze nog voor klanten van MAI uitvoeren. Na een paar maanden worden onder meer de twee producten Fini – FINancieel Informatiesysteem – en Visy – VerkoopInformatie SYsteem opgeleverd. De software is met hulp van het bedrijf Micro Dataprocessing gebouwd. Ook is er een salarisadministratiepakket in ontwikkeling: Sysal. Ouwinga: ‘In dat najaar hadden we zelfs onze eerste klant. Die zat aan de overkant van de straat, een stel ondernemers die sympathie hadden voor onze inzet. Eerlijk gezegd was de software kwalitatief niet al te best, maar omdat we vlakbij zaten, konden we ze snel en goed ondersteunen. Pas na zo’n jaar lag er een echte leverbare versie.’

Unit4 kiest ervoor niet zijn eigen producten in Business Basic te schrijven, want het wil niet de suggestie wekken dat het software van MAI aan het hergebruiken is. Het vindt een geschikte variant van Cobol – RM/Cobol van Ryan-McFarland Corporation – die op elke minicomputer terecht kan. Met het oog op de verschillende klantenkringen die Unit4 met multi user-systemen wil bedienen, is dit een groot voordeel. Ouwinga. ‘RM/Cobol draaide op zowel op de TI990, de minicomputer van Texas Instruments, waar we destijds op ontwikkelden, als bijvoorbeeld op VAX/VMS van het toenmalige Digital Equipment en allerlei Unix-varianten. Voor de onderkant van de markt leverden we software op Altos-systemen, dat was een Amerikaanse multi user-microcomputer. We leverden ook nog op Holborn-computers. Holborn stond voor Born in Holland, die werden in Enschede gemaakt en hadden zo’n terminal die op ET lijkt. Er zijn ook wel eens oren aan geplakt!’

Bali

In de eerste jaren richt Unit4 zich vooral op het handelsegment – bedrijven die spullen verkopen en voorraad houden – en accountants, een tak die steeds belangrijker wordt. De beginjaren verlopen stormachtig met veel ups en downs en managementwisselingen. De financiering is meerdere malen een probleem. Het bedrijf heeft nog weinig vet op de botten, maar moet wel investeren in software-ontwikkeling. De lokale bankdirecteur dreigt een paar keer de stekker er uit te trekken. Ouwinga, die in 1985 duo-baas wordt met Kid Schuijt, zegt over die periode: ‘Dan verzonnen we weer een reddingsactie, bijvoorbeeld een Bali-reis voor wederverkopers. Nam je vijf standaardpakketten of meer op voorraad, dan kreeg je korting en mocht je samen met je vrouw op reis naar Bali. Die kosten zaten natuurlijk in de prijs doorberekend; de fiscus deed toen nog niet zo moeilijk. Op die manier konden we een groot aantal pakketten verkopen en hadden we weer even geld. Alleen, we schoven het probleem wel voor ons uit, want de pakketten kwamen op voorraad bij de dealers te liggen en die bestelden daarna niets meer totdat hun spullen op waren.’

Unit4 overleeft zijn eerste lustrum en breidt zijn pakketlijn voor verticals grondig uit. In een interne bedrijfsgeschiedenis ’30 jaar Unit4: 1980-2010′ meldt mede-directeur Schuijt daarover: ‘We hadden pakketten voor de advocatuur, bakkerijen, autobranche, schadeherstelbedrijven, detailhandel, maar de Finy/Visy financiële en logistieke software was het meest succesvol. Toch werd niet alles een succes. Zo hebben we slechts één pakket van de bakkerijsoftware Bisy verkocht.’

Met de software bedient Unit4 vooral de middelgrote bedrijven. Rond 1986 komt het bedrijf ook met een nieuw product voor het kleinere mkb-segment: Univers. Vlak daarna volgt Multivers, een vernieuwd boekhoud- en logistiek pakket voor het middensegment, als multi user-versie van Univers. Rond 1990 brengt Unit4 dan ook nog het groothandelspakket Omnivers (tegenwoordig Agresso Wholesale) uit.

Kansen op de markt

Halverwege de jaren tachtig krijgt Unit4 concurrentie van Grote Beer en met name Exact die met boekhoudsoftware voor de pc komen en daar succesvol mee zijn. Cobol-specialist Unit4 ziet weinig in die kleinschalige programmatuur met floppy disc’s en blijft het vizier richten op het minicomputer-segment. Hoewel het bedrijf nog wel een Fini PC-versie ontwikkelt wordt Unit4 in de tweede helft van de jaren tachtig ingehaald door Exact. Ouwinga: ‘Zo zie je maar wat er kan gebeuren als je niet tijdig inspeelt op zo’n technologische ontwikkeling. Op het moment dat Exact moeite had met de overschakeling van Dos op Windows zijn wij ze weer voorbijgestreefd.’

In 1988 flirt de pakkettenboer kortstondig met Volmac; de automatiseerder neemt een belang van 25 procent – daarna uitgebreid tot 30 procent – in ruil voor kapitaal en ondersteuning. Volmac staat aan de aandelenbeurs genoteerd en wil graag uitbreiden in takken van sport waar het nog niet actief is, zoals de softwarepakkettensfeer. Unit4 ziet kansen liggen om de software ook via Volmac aan de bovenkant van de markt te slijten. De samenwerking komt echter niet van de grond. De Volmac’ers hadden weinig op met softwarepakketten en het mkb; die zaten bij ministeries en grote bedrijven te praten over grote automatiseringsvraagstukken. Begin jaren negentig koopt Unit4 het belang weer terug.

Na eerst gehuisvest te zijn in Ridderkerk, en daarna in Zwijndrecht verhuist Unit4 in 1993 naar Sliedrecht (waar het in 2007 naar het huidige hoofdkantoor gaat). Door de overname in 1995 van Data Alert, producent van antivirussoftware Dr. Solomon, betreedt Unit4 de lucratieve ict-beveiligingsmarkt. In de jaren negentig kiest het bedrijf vol voor de Microsoft-technologie en ontwikkelt Multivers voor Windows. Het is een primeur in financiële bedrijfssoftwarepakketten voor de Benelux. In 1996 wordt Omnivers for Windows gelanceerd. Bovendien besteedt Unit4 veel aandacht aan marketing. Samen met Microsoft worden in 1995 succesvolle bundelacties opgezet. Het pakket Multivers Lite voor Windows wordt aangeboden samen met tekstverwerker MS Word of MS Office.

Internationale expansie

De eerste vijftien jaar van zijn bestaan is het bedrijf toch vooral op de Nederlandse en Belgische markt gericht. Door de oplopende ontwikkelkosten van software, maar ook door pan-Europese vragen vanuit de thuismarkt, onderzoekt het bedrijf vanaf midden jaren negentig de mogelijkheden buiten de Benelux. Unit4 stapt in februari 1998 naar de Amsterdamse effectenbeurs om kapitaal aan te trekken voor gerichte overnames. Ouwinga: ‘Vandaag de dag is men negatief over Europa en Europese Unie, maar vanaf medio jaren negentig golden de liberalisering van de Europese markt en de invoering van de euro in 2002 als grote beloften. Veel van onze klanten zagen dat Europa open ging en vroegen ons of wij hen ook konden gaan ondersteunen in het buitenland.’

In 2000 gaat Unit4 na veel wikken en wegen in zee met de Noorse evenknie Agresso dat al internationaal actief is. Naast de eigen producten Multivers en Omnivers heeft Unit4 nu ook een internationale oplossing (Agresso Business World) in handen voor middelgrote tot grote ondernemingen. Bovendien krijgt Unit4 via Agresso toegang tot de overheidsmarkt. Door het samengaan met Agresso ontstaat een bedrijf van internationale betekenis met kantoren in de Benelux, Scandinavië, Frankrijk, Duitsland en Engeland. Het softwarebedrijf, dat een tijdje onder de naam Unit4 Agresso actief is, vestigt zich ook in Canada en de VS en wordt actief op de Spaanse markt na de overname in 2006 van CCS. In Spanje en naderhand in Polen na de overname van Teta in 2010 richt Unit4 software-ontwikkelcentra in. In de vijftien jaar na de overname van Agresso dijt Unit4 flink uit: zowel geografisch alsook met producten en daarmee een verbreding van de klantenkring. Een belangrijke overname in het buitenland is nog in 2008 het Britse Coda, producent van software voor financieel management.

Opzienbarend nieuws is er in 2014 wanneer blijkt dat de leverancier van bedrijfssoftware uit Sliedrecht voor 1,2 miljard dollar wordt opgekocht door Advent. Deze Amerikaanse investeerder haalt het softwarebedrijf van de beurs en wil het internationaal verder uitbouwen: in meer landen over de wereld actief worden, meer verticale markten gaan bedienen en investeren in software as a service (SaaS/cloud). Er komt een nieuwe, internationale directie, onder leiding van de Portugees José Duarte. Die kondigt begin 2015 aan dat ook de organisatie een minder Nederlands tintje krijgt door bijna één derde van de arbeidsplaatsen in Nederland te schrappen en het werk over te hevelen naar goedkopere nearshore-locaties in Europa. Een nieuwe fase voor Unit4 breekt aan: het bedrijf wil mondiaal naar de top.

Dit artikel is eerder verschenen in Computable magazine jaargang 48, nummer 3 van maart 2015.

Meer mijlpalen

– 2004: overname Decade, software voor de publieke sector

– 2007: overname Ammedia, software voor assurantietussenpersonen

– 2009: start Financial Force in de VS: een joint venture met Salesforce.com voor boekhoudsoftware als webdienst

– 2010: overname Consist, software voor financiële- en personeelszaken

– 2011: aankoop belang 49 procent in corporatie-automatiseerder NCCW (met een optie tot koop van restbelang van 51 procent in 2015)

– Omzet 2013: circa vijfhonderd miljoen euro, aantal medewerkers: ruim vierduizend, waarvan een kleine duizend in Nederland

Uitleg foto’s/illustraties:

1 – Pand van Unit 4 Agresso in Sliedrecht
2 – Poster van het ‘Systeemhuis’, het totaalconcept van begeleiding en verzorging van automatisering waarmee Unit 4 zich in de beginjaren presenteerde.
3 – Plaquette die door medewerkers van Unit 4 ter ere van het 12,5 jarig bestaan aan de directie werd aangeboden. De plaat geeft een beknopt overzicht van de geschiedenis van het bedrijf en toont onder meer de wapens van de gemeenten waar Unit 4 gevestigd is geweest.
4 – 1985: Links Chris Ouwinga, rechts Kid Schuijt. In het midden Dick Hendriks, directeur, die later dat jaar het bedrijf zou verlaten.
5 – In 1996 ontvangt Unit 4 uit handen van directeur Jan van der Laan van KPMG Certification, het ISO-9001-kwaliteitscertificaat. V.l.n.r. Jos Andeweg, Jan van der Laan en Chris Ouwinga.