Volgens de Sociale Verzekeringsbank (SVB) zijn er vorig jaar geen grote knelpunten geconstateerd die het uitbetalen van persoonsgebonden budgetten (pgb’s) per 1 januari 2015 in de weg stonden. In oktober was het echter al glashelder dat er problemen zouden ontstaan bij de SVB. Dat stellen twee vooraanstaande ict-deskundigen in tv-actualiteitenprogramma Nieuwsuur.
Nieuwsuur analyseert vanavond wat er vooraf ging aan de huidige pgb-chaos. Sinds 1 januari is er een nieuw pgb-systeem. Mensen krijgen het geld voor het inkopen van zorg niet meer direct op hun rekening gestort. Ze moeten worden betaald door de SVB, die toestemming moet krijgen van gemeente of verzekeraar. Doel: fraude voorkomen. Alles bij elkaar een zeer complexe operatie waarbij veel verschillende partijen gegevens moeten uitwisselen, schrijft het tv-programma in een persbericht.
De SVB kan de hoeveelheid werk niet aan, waardoor een grote achterstand in de uitbetalingen is ontstaan. Half januari traden noodscenario’s in werking om ervoor te zorgen dat zorgverleners betaald krijgen. Op dit moment zijn 116.500 zorgverleners betaald. Dat is de helft van het totaal, stelt het tv-programma. Volgens staatssecretaris Van Rijn (VWS) en de SVB ligt de uitbetaling op schema.
Een SVB-medewerker die anoniem wil blijven, stelt in de uitzending vanavond dat het werk zich opstapelt: ‘Er is maar één e-mailadres voor alle e-mail. Daar zitten minstens dertigduizend achterstallige mailtjes in. In die mails zitten heel veel salarisdeclaraties.’
Overhaast
Uit interne onderzoeksrapporten van de SVB blijkt dat het al in oktober vorig jaar duidelijk was dat er problemen zouden ontstaan bij het uitbetalen van de pgb’s. Nieuwsuur legde de rapporten over de invoering van het nieuwe pgb-systeem voor aan twee experts: zelfstandig ict-adviseur Tonny Wildvank, voormalig contractmanager overheden bij Capgemini, en ict-ondernemer René Veldwijk van de Ockham Groep. Beiden zijn onlangs als deskundigen gehoord door de commissie-Elias die mislukte ict-projecten bij de overheid onderzocht.
De SVB kreeg halverwege vorig jaar officieel de opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om vanaf 1 januari 2015 de pgb’s te gaan uitbetalen. Pas toen de Jeugdwet en de WMO door de kamer waren kon de opdracht formeel worden verstrekt.
Volgens de ict-experts is het nieuwe pgb-systeem overhaast ingevoerd. Een andere oorzaak voor de pgb-chaos lijkt het ontbreken van een grondige gebruikerstest. ‘Wil je dit goed doen, dan moet je zeker twee tot drie jaar van tevoren echt beginnen met het bouwen van een nieuw systeem’, zegt Veldwijk.
De uitzending van Nieuwsuur is vanavond om 22.00 uur.
René Veldwijk heeft voor Computable een opiniebijdrage geschreven over de pgb-chaos:
De SVB en het wandelende PGB-skelet
@redactie: de link naar het artikel van Rene Veldwijk ontbreekt, maar hier is ie:
https://www.computable.nl/artikel/opinie/overheid/5232096/1277202/de-svb-en-het-wandelende-pgbskelet.html
Het grootste probleem zijn de budgetten, deze waren in sommige gevallen pas in september beschikbaar bij andere gerelateerde projecten. De tijd tussen zekerheid over wetgeving en uitvoering is gewoonweg te kort. Sommige systemen zijn in 3 maanden tijd gebouwd(!), aan de uitvoering ligt het niet (anders dan dat het testen schieten op een moving target is vanwege doorlooptijd en dat capacity management ook onmogelijk is omdat exacte aantallen en orde van groote vaak ontbreken), maar je kan geen ijzer met handen breken.. De regering zal echt moeten leren dat regeren vooruitzien is..
Dit is standaard. De politiek beslist en verwacht dat de uitvoerders -bij wijze van spreken- de volgende dag een kant en klare oplossing hebben. Is nooit anders geweest, zal nooit anders worden.
Maar natuurlijk zouden er problemen gaan ontstaan. Eén van de grootste problemen was vorig jaar al dat er nogal wat hiaten in het systeem moetesn worden opgelost. Aanvullend krijg je dan natuurlijk ok nog eens het gegeven dat er onder politieke oneigenlijke druk, de test en pilotfase een farce van de bovenste plank is geweest.
Je kunt het dan wel voorspellen wat de consequenties zijn. Koppelingen die niet zijn getest en politiek gezien kan het niet anders dan dat er hooggeplaatste ambtenaren zijn geweest die domweg hebben verordonneerd dat ‘de systemen’ gewoon de lucht in zouden gaan, ‘ready or not’.
En zo zien we, in weerwil van een hele prachtige niets toevoegende tijdelijke ICT commissie, dat men in Den Haag niets maar dan ook helemaal niets heeft geleerd van eerdre debacles. Hiermee zeer goed wilende ICT professionals in een kwaad daglicht stellend.
Wat mij betreft is de tijd van oneigenlijke pressie die dit soort trajecten met zich mee brengen allang voorbij en dient dit verregaande consequenties te hebben in de gehele regieketen.
Zoals ik dan zo vaak af sluit…. heb je de voorspelbare ICT zaken gewoon niet goed op de rails, ga je uit ‘winst’ bejag minimale stappen in de IT keten over slaan, krijg je gewoon en 100% voorspelbaar, heel veel hele hoge rekningen.
Waarvan in dit verhaal maar weer eens akte. Toenemend grootschalige incidenten die voorkomen kunnen worden, met een steeds grotere impact en natuurlijk prijskaartjes.
Dit is de duivelsdriehoek bij overheid en ICT. De politiek beslist weer eens te laat zonder de gevolgen te (willen) zien, de ambtelijke top durft niet te zeggen dat het niet meer kan (als ze het ten minste snappen) en de accountmanager wil geen omzet missen en zegt van alles toe zonder de bouwers en testers te vragen.
Daarom huur je een Deloitte in, die in dit geval niet vertelt wat je liever niet wilt horen.
Deloitte heeft, samen met de Audit Dienst, een beperkte opdracht uitgevoerd en allerlei onderdelen zoals de invoering en de business case Trekkingsrecht PGB nadrukkelijk niet onderzocht. Ook is de getrouwheid van de informatie over de wel onderzochte aspecten niet geverifieerd. Een groot aantal onderliggende vragen rond de ontwikkeling zijn niet gesteld. Richtlijnen waaraan moet worden voldaan, zijn niet altijd al volledig ontwikkeld of aanwezig. De voorspellingen met betrekking tot de ontwikkeling zijn grotendeels gebaseerd op onderliggende verwachtingen en niet op feiten. Er is geconstateerd dat een aantal punten verbeterd moet worden, maar het is niet duidelijk of dat binnen de gestelde termijn haalbaar is.
Kortom het onderzoek is te beperkt, de antwoorden zijn onvolledig en onzeker. Het mag geen onderzoek genoemd worden, maar een beperkt vooronderzoek. Deloitte trekt daarom zelf nadrukkelijk geen conclusies en geeft geen enkel advies! Dat laten ze aan de SVB over en die heeft geen nader onderzoek laten instellen.
Tussen de regels door lees je dat er heel veel risico’s zijn, die niet allemaal bijtijds getackeld kunnen worden. De leiding van de Audit Dienst had, aan de hand van dit gezamenlijke vooronderzoek, expliciet moeten aangeven dat dit project niet op tijd gereed zou zijn.
De commissie-Elias heeft zo te zien nog geen enkel effect gehad op de politiek en de SVB.
Eigenlijk is het ICT resultaat heel triest en had het wel op termijn opgelost kunnen zijn, zonder dat het voor de zichtbare problemen had hoeven te leiden. Als er adequate gereageerd was, en rapporten goede adviezen hadden bevat, had alles voorkomen kunnen worden.
Het is NIET zo dat een nog niet helemaal werkend ICT systeem (wegens gebrek aan tijd/test tijd/bouwtijd ect), tot problemen hoeft te leiden, mits de benodigde NIET geautomatiseerde werkprocessen erom heen maar vastgelegd zijn en de benodigde (overheid) menskracht en mogelijke communicatie van de betrokkene overige instanties aanwezig is.
Al deze laatste voorwaarden, daar heeft niemand voor aan de bel getrokken of capaciteit en mogelijkheid voor ingeruimd.
Niet alleen ICT probleem:
Ik heb heel veel respect voor Van Rijn, maar het PGB probleem is ontstaan door een falend ICT systeem in samenwerking met het niet werken van de (corrigerende/controlerende) processen van SVB en overige betrokkene. Hier slaat Van Rijn volkomen de plank mis, door verkeerd advies, dat het ICT systeem en de processen wel werken.
Wat is mijn achtergrond:
Ik heb zonder enige twijfel bijzonder veel ervaring in koppelingen tussen ICT systemen in samenwerking met overlapende werkprocessen. Ik heb in binnen en buitenland gezien hoe het wel werkt en niet werkt.
In het buitenland waar (in mijn specifieke ervaring) dingen beter overnagedacht is en waar alle mogelijkheden en niet mogelijkheden en mogelijke ontstane fouten doorgedacht en doorgetest zijn, zijn de ICT systemen met behulp van corrigerende werkprocessen wel succesvol ingevoerd.
Wat is de oplossing?
Beperk sterk de ICT Technische scope. IT techneuten roepen snel dat alles kan en dat alles werkt en dat alles binnen no time gebouwd is.
Meestal kan dit wel gebouwd worden, maar waar normaal 1/6 bouwtijd en 5/6 tijd nodig is om de fouten eruit te halen, nadat de fouten bekend zijn gelden er voor koppelingen andere wetten.
Waarom zijn koppelingen zeer complex?
Ten eerste omdat data in elk systeem anders is. Data velden zijn verschillend. Een verschil in data velden, in soort en/of maat leverd direct grote tot zeer grote uitdagingen op.
Ten tweede omdat mutaties in data van het ene systeem tevens mutaties van data in een ander systeem (kan) vereist en dat dan niet duidelijk is waar de primaat van de verandering ligt en/of de wijziging in het ene systeem wel een ander systeem mag beinvloeden.
Tip in deze:
Bouw in eerste instantie alleen maar een eenzijdige koppeling informatie mag alleen maar een kant op stromen. Wanneer de koppeling tweezijdig is, dient heel veel duidelijk te zijn.
Ten derde, wanneer de koppeling gemaakt wordt, wordt er te veel uitgegaan van het ideale proces. Als ervaren proces technoloog, weet ik dat dit niet werkt!
Het werkproces van het ene veld is gevuld en het andere veld is gevuld en dan wordt de informatie doorgestuurd, is veel te summier en veel en VEEL te optimistisch. Overal waar mensen werken worden uitzonderingen gemaakt, is de data niet overal consistent ingevoerd etc etc.
Ten vierde, de koppelingen vallen soms tijdelijk uit en er kan snel chaos ontstaan. De IT ers nemen te veel aan dat de koppelingen werken en bijna niet uitvallen. In de praktijk is dit vaak niet het geval. Data dient daarom bewaard te worden en updates dienen gecontroleerd te worden. Dit maakt koppelingen zeer complex en beperkt ze in de mogelijkheden.
Hoe had het wel gemoeten?
De oplossing was eigenlijk te simpel voor woorden.
Zijn er maar 3 maanden om te bouwen en duurt het echte systeem 2 jaar bouwtijd. Bouw de koppeling modulair. Alles wat na 3 maanden niet af is, dient met werkprocessen en mankracht te gebeuren.
Maak dan (bij werkprocessen) wel goede functie scheiding. De een voert het in, en de ander controleert de invoer etc etc.
Wanneer er weer na 3 maanden iets af is, voor de dan niet meer nodige werkprocessen uit.
Waarom lukt dit niet?
De IT ers zeggen dat alles op tijd af is. De accountmanagers onderschatten de complexiteit van koppelingen. Het project heeft wel mandaat bij het ICT systeem, maar heeft geen enkel invloed op de aanvoer (die wel of niet juist kan zijn).
Nog een tip:
een functionele koppeling tussen twee systemen, kost 2*2 maal = 4 zoveel tijd dan de afzonderlijke functionaliteit in de twee systemen
een functionele koppeling tussen drie systemen kost 3*3*3 maal = 27 zoveel tijd dan de afzonderlijke functionaliteit in de drie systemen
Dit betekent dat wanneer er 3 of meer systemen gekoppeld worden, zon min mogelijke functionaliteit meegenomen dient te worden.
Hoe minder data uitwisseling, hoe zekeder dat wat uitgewisseld wordt correct is, en in de uitzonderingen gevallen te corrigeren is met werkprocessen.