Experts twijfelen over nut chief digital officer

Verschillende onderzoeks- en trendrapporten benoemen de chief digital officer (cdo) tot de nieuwe topfunctie binnen de ict-branche. De cdo krijgt de taak om data als strategische middel optimaal te benutten. De nieuwe chief moet er dus voor zorgen dat businessdata uit diverse silo’s naar boven komen en dat er de benodigde tools en vaardigheden in huis zijn om deze data te analyseren, te begrijpen en te implementeren. Maar zitten we eigenlijk wel op een cdo te wachten? Wat houdt deze nieuwe functie nu werkelijk in?

De positie van digitale informatie, en de verwerking daarvan, verandert continu, zo meent Guido de Nobel, manager services portfolio hybrid enterprise, bij Unisys. ‘Als je elke keer als het perspectief verandert en er weer nieuwe verantwoordelijkheden zijn geformuleerd een nieuwe CxO benoemt, leidt dit tot een klasje vol met CxO ’s die zich met dezelfde materie bezighoudt.’ De Nobel laat de ‘d’ liever laten staan voor ‘data’.’De cdo is wat mij betreft dus niets anders dan een nieuwe taak en verantwoordelijkheid van de cio. Het expliciet benoemen van de verantwoordelijkheid is een manier om de functie van de cio wat meer gewicht te geven. De rol richt zich op een gebied dat logischerwijs altijd al de verantwoordelijkheid van de cio is.’ Mocht de cdo dan toch een nieuwe functie zijn, dan adviseert De Nobel om deze niet op het niveau van een ceo, cfo, et cetera toe te voegen. Dat er in de CIO Office naast een lead architect, ofwel cao, de cto ook een separate rol voor de cdo wordt geformuleerd, lijkt hem echter een prima idee, want de betekenis van, al dan niet positief of negatief, het bezit en gebruik van digitale data neemt steeds verder toe.

Of het dan specifiek voor het onderwerp ‘digital’ verstandig is om iemand te benoemen, daar heeft Michiel Croon, consultant bij KPN Consulting geen pasklaar antwoord op. ‘Veel organisaties worstelen nog met hun informatiehuishouding. Een cdo en een cio zullen vaak met elkaar te maken krijgen. In het positieve geval versterken ze elkaar en helpen elkaar om hun organisatie sterker te maken. In het negatieve geval vangen ze elkaar de vliegen af, zeker als de cdo zich alleen met data bezig houdt.’

Meer dan data

‘Voor elk thema, zo ook digitaliteit, geldt het risico dat je bij een slechte keuze van de daarvoor verantwoordelijke persoon, alle initiatief en resultaat in de rest van de organisatie doodslaat.’ Tegelijk kan het volgens Croon een logische stap zijn om wel iemand, al dan niet tijdelijk te benoemen, zodat je daarmee een bepaalde organisatorische volwassenheid kan bereiken en zaken kan versnellen. ‘Als een thema dan is geland in de organisatie, overweeg je om deze functie weer op te heffen want dan zit het thema tenslotte in het dna van de medewerkers. En een ‘chief’, ofwel opperhoofd, functioneert alleen in een stam met ‘indianen’. Succes bereik je volgens mij als regisseur en procesfacilitator, en niet als eigenaar van een ‘product’. Dus mede bepalend voor succes is het antwoord op de vraag hoe deze chief zijn ambassadeurs creëert en bereikt over de rest van de organisatie.’

Croon zou het logisch vinden als een cdo zich ook bezighoudt met digitale middelen en dus niet alleen met data. ‘Hoe wend je die aan ten behoeve van je organisatie? Hoe versterk je je klanttevredenheid, medewerkertevredenheid en productiviteit en verlaag je je kosten met de inzet van rfid, i-beacons, wearables et cetera? Dat is voor elke sector relevant. Daarmee heeft de cdo ook overlap met een verantwoordelijke voor innovatie, bijvoorbeeld een chief innovation officer. Afhankelijk van de organisatie kun je dit takenpakket beleggen bij een of meerdere mensen. In een grotere organisatie kunnen het drie functies zijn, in een kleinere organisatie kan het net zo goed een rol zijn die bij één persoon is belegd.’

Geen nieuwe functie

Volgens Frank Vogelezang, manager pricing office bij Ordina is de cdo een overbodige functie die vanuit traditioneel denken is ontstaan. ‘Alle data kan namelijk in de vorm van ‘linked data’ van een betekenis worden voorzien, waardoor verschillende silo’s met verschillende interpretaties van gelijksoortige gegevens makkelijk aan elkaar verbonden kunnen worden. Het ontsluiten van deze assets is vooral een technische exercitie om ze als linked data ter beschikking te stellen. Dit is overigens wel een nieuw specialisme. Het gaat namelijk meer over de betekenis van data, dan over de technische inhoud van de database.’ Dit is dan ook volgens Vogelezang meer een functie in de architectuurhoek of bij informatiemanagement dan van de traditionele DBA. ‘Dit nieuwe specialisme zal rechtstreeks aan de cio gaan rapporteren, want het gaat wel over heel waardevolle assets. Daarbij zal alle data van een betekenis worden voorzien zodat het als ‘linked data’ te interpreteren is. Branchekennis is hierbij wel een pré, maar niet doorslaggevend.’

Ruud Mulder, lead infrastructure architect bij Unisys, geeft aan dat de functie niet helemaal nieuw is. ‘De taken bestonden vaak wel al in de organisatie, maar werden niet altijd even effectief en strategisch ingevuld. Ze waren zo nu en dan ook te onderbelicht. De rol van cdo kan dit enorm verbeteren en schept ook veel duidelijkheid op het gebied van verantwoordelijkheden, waardoor de organisatie en haar eindklanten de toegevoegde waarde op het gebied snel zal gaan merken. Social media en het slim en flexibel aanbieden van informatie is een apart specialisme geworden waar op de rol van cdo slim op inspeelt. Echter denk ik niet dat iedere organisatie al een cdo nodig heeft.’

Cdo past in elke organisatie

Volgens Marc van der Zon, director program management bij Open Text, is er geen branche die ontsnapt aan de digitale economie. Sommige branches zullen volgens hem sneller gaan dan andere, maar uiteindelijk zal elk bedrijf een digitale transformatie moeten uitvoeren. De taken van een cdo hebben crelevantie voor alle branches waar data een rol speelt. Voor de hand liggen volgens Van der Zon de overheid, de financiële sector en bijvoorbeeld de zorg. ‘Echter, ook in andere branches wordt het belang van het correleren van data steeds belangrijker. Het is dus zaak om de taak, en niet de titel, overal in overweging te nemen.’

Behalve de chief digital officer voorziet Van der Zon ook nog een andere functie, namelijk de chief data officer, die verantwoordelijk is voor datamanagement. ‘De chief data officer zal het mogelijk maken om de grote hoeveelheden data en analytics beschikbaar te stellen voor de vele business operations om de besluitvorming te verbeteren en nieuwe omzetkansen te creëren. Hij gaat dit doen door het beheer van data te optimaliseren, integreren, implementeren, beveiligen en  controleren.’

De chief digital officer wordt volgens Van der Zon de ‘executive promoter’ voor de digitale klantervaring en zal verantwoordelijk worden voor de strategie en de daarbij behorende technologie wat moet gaan zorgen voor een naadloze digitale klantervaring. ‘Deze persoon gaat binnen een onderneming een grote rol spelen in de digitale transformatie en zal zich richten op het strategisch belang van informatie in een digitale economie.’

Geen vervangende cio

De cdo moet overigens geen vervanger zijn voor een cio. Van der Zon denkt wel dat de cio als rol wellicht verdwijnt en gaat rapporteren aan de cdo. De cio zal volgens hem verantwoordelijk worden voor het draaiend houden van de it-systemen.

Volgens Ruud Mulder blijft de cio verantwoordelijk voor de algehele informatievoorziening en strategie en dus eigenlijk de gehele ict-keten. Dus zeer breed en soms daardoor ook iets te generalistisch, aldus Mulder. ‘De cdo neemt  enkele verantwoordelijkheden over van de cio op het gebied van de optimalisatie, ontsluiten en delen van informatie, met als uiteindelijk doel te groeien als organisatie zijnde en innovatiever te blijven als de concurrentie.’