Nederland heeft een tekort aan ict-personeel en dat is toch wel een punt van zorg. Zowel ict-bedrijven als ict-werkgevers in verschillende branches doen erg hun best om jong talent voor zich te winnen. Ict komt immers overal in terug. Hoe kunnen we het structurele tekort opvangen? En moeten we dat wel willen? Maakt het tekort onderdeel uit van een grotere trend? Verschillende Computable-experts geven hun mening over de druk op de ict-arbeidsmarkt.
Volgens Jurgen van der Vlugt, zelfstandig organisatieadviseur, zit het leren programmeren gewoon niet in het onderwijssysteem van Nederland. Volgens hem lijkt het de norm om manager of nog liever ceo te worden, in plaats van operationeel plezier te hebben in het werk. Vlugt raadt aan dat zowel jong als oud wordt gestimuleerd om in ieder geval iets te leren over het programmeren. ‘Het is eigenlijk een basisvaardigheid, ná rekenen, schrijven en lezen. Daarna komen vakken als de buitenlandse talen, wiskunde, natuurkunde, aardrijkskunde, geschiedenis, scheikunde, et cetera.
Maar een ander probleem is volgens Vlugt dat we in Nederland specialisatie zo lang mogelijk uit willen stellen. ‘Het liefst houden we de stof zo breed mogelijk voor zoveel mogelijk leerlingen, of zij nu mee kunnen komen of nagel bijtend verveeld raken. Dus neemt de noodzakelijke, te behappen stof alleen maar toe qua omvang en wordt in de breedte gezocht naar niveau en diepgang. Wat wordt geleerd, is een gebrek aan enthousiasme voor simpelweg goed programmeren. Hieruit kan inzicht worden ontwikkeld dat kan leiden tot goed softwaredesign. Dus moeten we op middelbaar niveau meer opleidingen en opleidingsrichtingen creëren richting ict. Dat kan veel talent opleveren, ook waar dat talent op lagere niveaus misschien nog niet werd opgemerkt. Dit voorkomt uitval en zorgt dat we werkgelegenheid in ons land houden.’
Programmerende nerds
Volgens zelfstandig ict-consultant Kurt de Koning is het maar de vraag of we de pure ict-banen wel in leven moeten willen houden. ‘Pure ict-banen zullen verdwijnen, mede door cloudoplossingen en automatisering van het beheer.’ Er lijkt daardoor ook sprake van verschuivingen in het takenpakket van de ict’er. Zo merkt Judith van de Vorle, managing business analist bij Capgemini, op dat er bij ict vooral wordt gedacht aan nerds, programmeren en pure techniek. ‘Maar ict is mede door die verschuivingen binnen de branche, meer dan dat. It is ook analyseren, leiding geven, afstemmen met je klant en collega’s, testen, et cetera. Of je nu bij een consultancybedrijf werkt of in dienst bent van één vast bedrijf, overal heb je te maken met omgang met collega’s. Die relatie wordt ook steeds vaker ‘klant’ genoemd. Hierbij wordt het belangrijker om de klantvraag te begrijpen en helder op papier te zetten, voordat je aan de slag gaat met ofwel programmeren of architectuur- of businessanalyse. Dit geldt ook wanneer er gebruik wordt gemaakt van uitbesteding van werk naar andere landen. Dan worden culturele verschillen ook nog eens benadrukt en ook dan zijn de sociale vaardigheden belangrijk.’
Laten die relationele vaardigheden nou volgens Van de Vorle een betere kwaliteit zijn van vrouwen dan van mannen. ‘In mijn ogen blijft het dus belangrijk om meer vrouwen in de ict te laten instromen, en dat begint natuurlijk bij de studiekeuze. Organisaties moeten ict meer ‘sexy’ maken. Big data, apps, internet of things, digital transformation, het zijn allemaal hot topics voor het komende decennium. Als we dit soort onderwerpen op een juiste manier onder de aandacht brengen, dan weet ik zeker dat meer studenten voor ict-studies gaan kiezen. Het is natuurlijk helemaal mooi als opleidingen hun lesinhoud en lesmethoden hierop aanpassen. Daarom blijft het belangrijk dat grote organisaties in contact staan met het onderwijs om bijvoorbeeld stages en afstudeerplekken aan te bieden. Dat is namelijk de juiste de manier om echt met ict aan de slag te gaan.’
Storm op arbeidsmarkt
Volgens EMC-cto Hans Timmerman is er de komende jaren sprake van een ‘perfecte storm op personeelsgebied’. ‘Er zijn gelijktijdig verschillende tegengestelde, maar elkaar versterkende ontwikkelingen gaande, die zijn weerga in het verleden nog niet hebben gekend. De babyboomers werken door de verhoging van de pensioenleeftijd nu nog iets langer door, maar verlaten over vijf jaar massaal het bedrijfsleven. Het aantal jongeren dat hen kan opvolgen, blijft echter ver achter bij het aantal vertrekkende ouderen. Daarnaast zal de aantrekkende economie nieuwe werkgelegenheid creëren, waarvoor wij nog amper studenten aan het opleiden zijn, terwijl de automatisering van de administratieve werkvloer duizenden banen op dat gebied zal elimineren. Zie hier het grote dilemma voor werkgevers en de overheid voor de komende jaren. Hoe houd ik mijn personeelsbestand ten minste op peil en hoe ga ik alle nieuwe werklozen herscholen naar banen die nog wel beschikbaar blijven of komen?’
Deze ontwikkeling is volgens Timmermans dan ook niet nieuw. ‘Voor de ict-branche is deze trend al veel eerder gesignaleerd. De oorlog om ict-talent is in Europa al eerder uitgebarsten. Ons basis- en middelbaar onderwijs leven voor een deel nog in de vorige eeuw. We zullen maatschappelijke verandering inclusief onderwijs moeten hebben, net zoals we in de jaren zestig en zeventig hebben gehad. Dat vraagt om politieke moed en investeringen. Beide zie ik momenteel niet aanwezig zijn in Den Haag.’
Aan klant uitleggen
Dat er nog wat schort aan invloed vanuit de overheid merkt ook Mark Karsch, managing director MK Digital, op. ‘Om aan de vraag naar goed ict-personeel te kunnen voldoen, is specialisatie nodig. De snelheid waarmee roc’s en hbo-instellingen nieuwe technologieën oppakken, laat nog wel wat te wensen over. Maar dit ligt meer aan de ministeries en de flexibiliteit die zij mogelijk maken binnen de lespakketten. De samenwerking tussen de onderwijsinstellingen en commerciële bedrijven loopt wel goed, alleen moet een onderwijsinstelling studenten afleveren die binnen de criteria van een ministerie vallen. Bij vacatures voor applicatieontwikkeling die wij ontvangen is er wel een groeiend verwachtingspatroon. Van de Nederlandse softwareontwikkelaars wordt verwacht dat zij niet alleen op de hoogte zijn van de laatste technologieën, maar dat zij ook in staat zijn om de gebruikte technologie aan de klant uit te leggen. Deze trend heeft tijd nodig om goed geïntegreerd te raken in het opleidingsprogramma van de verschillende roc’s en hbo-instellingen.’
Waar het volgens Richard van Lent, managing partner en business development director bij mITE, binnen Nederland vooral aan schort, is niet zozeer een mismatch tussen vraag en aanbod, maar zijn dit het ontbreken van een duidelijke visie, creativiteit en doorzettingsvermogen. Alleen zo kunnen volgens hem de juiste infrastructuur en randvoorwaarden worden geschapen om zowel binnen Nederland als daarbuiten voor bedrijven interessant te gaan worden voor het leveren van flexibele- en hoogwaardige kenniswerkers. ‘Nederland zal er goed aan doen om de lokale maakindustrie, die de afgelopen 25 jaar sterk is gereduceerd, nog beter te ondersteunen en waarbij vooral moet gaan worden ingezet op het langdurig creëren van een infrastructuur die ondernemers en bedrijven samenbrengt met innovatieve ideeën, studenten en financiële middelen. Ten aanzien van de rol van de overheid is het advies simpel: onderzoek theoretisch iets minder en doe praktisch veel meer. Wellicht zou het goed zijn om hierbij vooral naar landen te kijken die wel in staat zijn geweest om deze infrastructuur succesvol te creëren.’
Geen keurslijf
Hanneke Slager, advocaat ict-recht en partner bij Cordemeyer & Slager Advocaten, merkt op dat er een enorme opkomst is van het aantal start ups in de ict. ‘Zou de nieuwe generatie geschoold personeel dus liever voor zichzelf beginnen dan dat ze in het keurslijf van grote organisaties gaan werken? Nadat een ‘life time employment’ allang niet meer het hogere doel was, is ‘employment’ dat ook al niet meer. Het heft in eigen handen nemen en de maakbaarheid van de eigen carrière, het gros van de zzp’ers heeft daar bewust voor gekozen. Spelen de grotere organisaties onvoldoende in op de wijze waarop een nieuwe generatie hoger opgeleiden hier ten lande hun zakelijke carrière vorm wil geven? Nederlanders waren en zijn kennelijk toch een ondernemend volkje. Dat is eigenlijk goed nieuws.’
Herkenbare opmerkingen, maar wel wat kanttekeningen.
Allereerst werd mij voor mijn dertigste al verteld vooral uit de techniek te gaan en richting management of op zijn minst projectmanagement te omarmen. Daar zit dan ook de crux van ICT als zogenaamd bijzondere “tak van sport”. Als buitenstaanders denken dat ICT alleen bestaat uit programmeurs hebben ze een volkomen verkeerd beeld van het vak. En nee ik heb het niet over de projectmanagers en business consultants ofzo. Naast programmeren is er nog een wereld van bestaande en nieuwe rollen: IT-Infrastructuurspecialisten, security consultants en beheerspecialisten. De cloud wordt maar steeds afgedaan als de oplossing van alles: beseft iedereen zich wel dat al die systemen wel vrolijk staat te draaien in datacenters (voor is mij cloud toch een laagje extra bovenop het reeds gevirtualiseerde IT landschap). En de druk om met minder mensen meer systemen te managen is een leuk streven, maar het idee dat dat met een complexere infrastructuur werkt is een hele andere. De marketing verhalen dat het allemaal veel makkelijker is geworden en dat systemen “automatisch worden gemonitord” is kul. De vele storingen zowel bij banken, maar ook bij de pure cloudbedrijven (Outlook365, Amazon, etc…) zijn typische voorbeelden wat er gebeurt als je doet alsof alles oke is.
De vraag rijst moet je je nu specialiseren of breed georiënteerd blijven. Ik denk dat voor beide soorten altijd wel ruimte is, maar hoeveel wat welke soort is een andere vraag. Zeker in de tijd gemeten. Wat ik wel zie is dat veel “specialisten” vroeger of later “uitgekotst worden”, omdat hun “kunstje” minder sexy is geworden.
Wat ik ook zie is dat veel grotere organisaties, zowel aan de vraagkant als aan de aanbodzijde nog verkrampt hun “diensten afnemen en verkopen” op de traditionele manier. De reden dat er veel ZZP-ers zijn binnen de ICT is niet alleen vanwege bezuinigingen, maar ook de schreeuw dat de verhoudingen dusdanig verstoord zijn, dat een solistisch bestaan prettiger wordt ervaren als onderdeel van een keurslijf.
Tenslotte merk ik aan de vraagkant compleet een gebrek aan enig realiteitszin. Nog steeds worden 24 jarige net afgestuurde ICT-ers gevraagd met 20 jaar ervaring voor nop. Nog steeds zie ik aanvragen voorbij komen waarbij ik bijna zeker weet dat er een managementprobleem bestaat en geen ruimte is voor ICT personeel.
Goed artikel dat de vinger op de zere plek legt. Er studeren onvoldoende mensen af aan de hbo’s en universiteiten met een ict-specialisatie. Hierdoor wordt steeds meer werk uitbesteed. Dat werkt in de hand dat onze jongeren minder kansen krijgen.
Laten we eens gaan kijken naar capaciteiten in plaats van afgeronde opleidingen. Er zijn talloze werkeloze jongeren die wel de capaciteiten hebben en affiniteit voelen voor het vak van it’er. Echter, de mensen worden niet opgepikt.
Het wordt tijd voor Createment. Het op maat laten maken van een softwareontwikkelaar.
Mooie bijdragen van de geïnterviewden. De markt van ICT-ers is er één met meervoudige varkenvlees cycli. Dat levert mogelijkheden en bedreigingen op. Studenten weten vaak niet of en hoelang zij een baan als ontwikkelaar kunnen krijgen respectievelijk houden. Het rules based applicaties ontwikkelen met behulp van tools zonder te programmeren is bijvoorbeeld aan het opkomen. Alleen wanneer gaat het echt doorbreken? Deze situatie is geen stimulans om de richting van ontwikkelen op te gaan.
Huidige ontwikkelaars hebben zo de dipjes aan de vraagzijde meegemaakt en weten niet hoe het verder gaat met de offshoring. Velen proberen daarom een andere positie te verwerven, zoals die van projectleider, analist of consultant. En daarin zijn ze niet altijd even goed of zelfs ronduit slecht. En omdat dan ze langere tijd minder of geheel niet aan het programmeren toekomen, worden ze ook minder goede ontwikkelaars in plaats van steeds betere.
Programmerende nerds zullen er altijd zijn. Als je ontwikkelen echt geweldig vind en het ook talent hebt, dan wordt je heel goed en kan je je hart volgen. Als je op school geen les in programmeren krijgt, niet al nerd was, dan weet je wellicht niet wat je mist. Vreemd dat er tekorten ontstaan? Nee.
Dus bedrijven moeten nu echt een keer goed moeten gaan analyseren wat ze aan ontwikkelaars nodig zullen hebben en samen met scholen gaan samenwerken om een kweekvijver te creëren. Er zijn veel te veel subsidieregelingen, dus ik kom niet met weer een zoveelste subsidievoorstel.
Bedrijven en onderwijsinstellingen moeten het zelf samen oplossen omdat zij er baat bij hebben en samen risico’s meten nemen.
Atilla heeft een paar gevoelige punten.
De “Cloud” bestaat niet….er is hooguit sprake van een ruimere keuze aan oplossingen.
ICT werk wordt al jaren ge-outsourced , want goedkoper…???
Onderwijs in Nederland blijft er verstandig aan doen om er jonge mensen te leren kritisch te zijn en vragen te stellen bij alles wat zij moeten beheersen. Wanneer opgetuigd met voldoende kritische bagage komen de vragen en oplossingen vanzelf…
Ik ga gevoegelijk gewoon een beetje achterover zitten, knik plechtmatig en brom eens een paar maar aha, hm hm… en ga weer over tot de orde van de dag.
Ik lees namelijk nergens dat u een manier heeft in te kunnen schatten welk talent, in welke mate, en in welke IT discipline, u kunt opmaken wie welk ‘ talent’ daarin bezit. U heeft het over ‘Jong’, bedoelende liefst die niets kostende stagiair die u uiteraard aan u wil binden, enthousiasmeren, zoeken en vinden.
Sec een nonartikel wat mij betreft. Heb je oog voor je vak?
Ik ben bang van niet. Als je namelijk geen instrument hebt werkelijk talent in te schatten, kun je dat al helemaal niet bij ‘ jong’ talent.
De mismatch tussen vraag en aanbod? Die zal net zo lang blijven bestaan tot u beseft en erkend dat er in Nederland genoem potentieel aanwezig is die zo kan worden aangewend. Maar tja, goh, tjee, hee, dan zul je samen met de klant willen, durven, moeten investeren.
Niet interessant, ik weet het. Dom, dom dom van mij.
Mijn 5-centen:
Ik denk dat er twee dingen aan de hand zijn.
Als eerste is daar marketing. De roep van er is een tekort aan passend IT personeel lijkt me namelijk vooral een marketing aangelegenheid. Bedrijven gebruiken deze perceptie:
(1) – als excuus/verklaring voor het niet halen van hun bedrijfsdoelstellingen.
(2) – als een justificatie om met veel tam-tam laaggeprijsde mensen uit het buitenland te halen.
(3) – om te laten zien dat ze meer dan succesvol zijn. Maar door gebrek aan de “juiste” mensen dit succes niet kunnen verzilveren.
Als tweede is daar de koersveranderingen in bedrijven. Als het “slecht” gaat en de bedrijfskoers moet om, dan zijn er in principe twee mogelijkheden: medewerkers om-/bij- scholen of vervangen.
In de meeste gevallen lijkt er gekozen te worden voor vervanging – althans als ik een recent artikel in AG mag geloven. Maar aangezien de “toevoer” van jonge, goedkope krachten het tempo van vervanging niet kan bijbenen ontstaat er een tekort. Ondanks dat het vraagstuk rondom “toevoer” op zichzelf geen verassing is. Immers, dat was het stokpaardje van ons aller overheid om de pensioenleeftijd op te hogen naar 67-en-hoger. Maar zolang gekozen wordt voor vervanging gaat dat natuurlijk niet helpen.
Samengevat is het inderdaad zo dat er kansen zijn. Kansen voor bedrijven om door middel van om-/bij- scholing mensen de kans te geven te laten zien dat ze wel degelijk de capaciteiten hebben om zich andere vaardigheden eigen te maken! Ik zou zeggen, bedrijfstop, maak daar gebruik van! Zelfs als jullie het een tijdje met een miljoentje-of-wat minder moeten doen. Immers, als de tekorten in de arbeidsmarkt aangevuld zijn en het bedrijf laat weer dubbel-digit groeicijfers zien, dan ontstaat er vanzelf weer ruimte om verder te gaan met het bij elkaar graaien van miljoentjes.
Aan de andere kant, doorgaan op de ingeslagen weg houdt vanzelf een keer op. Het leger uitkeringsgerechtigden wordt alsmaar groter. De kosten hiervoor komen deels voor rekening van het steeds maar kleiner wordende, werkende deel van de bevolking in de vorm van belastingverhoging; deels voor rekening van de uitkeringsgerechtigden door de uitholling van de regelingen.
Met als gevolg dat (1) – de koopkracht voor iedereen steeds kleiner wordt, (2) – marktsegmenten *verdwijnen* en (3) – veel bedrijven dus geen bestaansrecht meer hebben.
Met een dergelijke, negatieve spiraal gaat niemand er beter van worden. Dus dames en heren bedrijfstop, het is ook in jullie belang om eens wat vaker te kiezen voor om-/bij- scholing van jullie medewerkers!
🙂
“Wordt bakker jongen, want de mensen zullen altijd brood blijven kopen”. Klinkt beetje simpel, ongeveer net zo eenvoudig als een app installeren zegmaar. Kies er eentje uit de store en dan altijd ja zeggen, meen ik.
Beroepskeuze is een lastige zaak als je niet echt weet wat je wilt. Je kunt natuurlijk voor het bovenstaande KISS principe gaan, dan heb je altijd te eten 🙂
Maar hoe zit dat met ICT ? De enige constante lijkt snelle veranderingen. En dan die professionele meningen. In dit artikel pleit de ene specialist voor het aanleren van programmeren als basisvaardigheid op de middelbare school, terwijl de andere verwacht dat pure ICT banen zullen verdwijnen en snel. En dan natuurlijk altijd eentje die roept dat ICT meer sexy gemaakt moet worden. Das de spindokters van Elias en Rutte overigens ook niet gelukt, dat sexy maken. Het zit er misschien gewoon niet zo in, moet je accepteren.
KISS is een belangrijk uitgangspunt in ICT en architectuur ervan. Door het eenvoudig en overzichtelijk te maken wordt het beheersbaar en kunnen elementaire beslissingen worden gemaakt worden die de toekomst kunen weerstaan.
Hoe KISS en sexy is de ICT ? Ik had geen keuze, ik vond het gewoon altijd leuk. Kan het ook niet helpen. Binnenkort ICT in “andere tijden”, NPO geschiedenis.
Wat ik constateer is een gebrek aan mensen met technische kennis en inzicht. Goede programmeurs zijn niet te vinden. Als je vraagt naar een Programma manager of business consultant dan heb je direct 30 CV’s van uitgerangeerde vijftigers met een “HBO” certificaat.
@Jelle: en welk technisch inzicht bedoel je hier precies, Jelle?
Vergeet niet dat de meeste van die “uitgerangeerde vijftigers”, zoals jij ze noemt, de bestaande systemen door en door kennen, of zelfs gebouwd hebben. In veel gevallen staan ze aan de basis van de nieuwste ontwikkelingen.
Daarbij: een HBO certificaat krijg je niet zomaar en staat minimaal gelijk aan een HBO diploma. Groot voordeel van een HBO certificaat is dat het is gebaseerd op kennis én ervaring, en dat is meer dan menig HBO afgestudeerde kan zeggen.
@hk: Ik bedoel inzicht hoe je een robust beheersbaar onderhoudbaar system bouwt dat voldoet aan de specificities. Ik geloof direct dat er vijftigers zijn met dit inzicht en zou ook graag de Cv’s zien. Maar waarom solliciteren er dan zoveel vijfigers op de functie van Programma manager en business consultant?