Stichting Capclaim strijdt onder leiding van Kenneth Berkleef van het failliete Equihold tegen ict-dienstverlener Capgemini. Inzet is het terugvorderen van 43 miljoen euro schade. Capclaim heeft de afgelopen maanden documentatie aan kenners uit de markt beschikbaar gesteld om hen over deze zaak te laten oordelen. Ook Computable-experts kregen inzage en zullen de komende tijd via deze website hun bevindingen delen. Deze derde bijdrage uit het vijfluik van Kurt de Koning gaat over de kwaliteit van de door Capgemini opgeleverde software.
Binnen de Capclaim welke Kenneth Berkleef heeft lopen, wordt de kwaliteit van de software betwist. Om echter financiële schade te kunnen claimen moet Berkleef aannemelijk maken dat het gebrek aan kwaliteit volledig is toe te rekenen aan Capgemini. Hij stelt hiertoe dat Capgemini als bouwer van de software verantwoordelijk is voor de kwaliteit. Dit is voor Capgemini te kort door de bocht: zij hebben dan wel de resources geleverd, maar stellen dat het hier om een inspanningsverplichting gaat en dus de controle en daarmee de verantwoordelijk bij Equihold ligt. Berkleef meent dat Equihold alleen richting bepaalde en de prioriteiten vaststelde voor welke sporten de applicatie het eerste moest worden aangepast. Volgens hem ging het dus om een contract met resultaatsverplichting.
Twistpunt
Hiermee is een twistpunt ontstaan. Is hier sprake van een resultaatverplichting of een inspanningsverplichting? Dit is belangrijk om de mate van aansprakelijkheid te kunnen bepalen. Gezien het belang hiervan worden over en weer argumenten genoemd waarom men meent dat het om een inspannings- of juist een resultaatverplichting gaat.
Ik vraag mij dan af hoe het mogelijk is dat twee partijen enkele jaren nauw hebben samengewerkt en nooit gemerkt hebben, of in ieder geval er geen punt van hebben gemaakt, dat de partner een aanpak hanteerde welke conflicteert met de eigen verwachtingen. Bij een resultaatsverplichting hoort immers ander gedrag en verantwoordelijkheid dan bij een inspanningsverplichting.
Het zal duidelijk zijn dat in de overeengekomen raamovereenkomst niet expliciet is opgenomen of het om een inspanningsverplichting of een resultaatsverplichting gaat. Dit zou wel expliciet in een raamovereenkomst moeten staan.
Raamovereenkomst
Wat staat er dan wel in de raamovereenkomst? Dit zijn een groot aantal verplichtingen en rechten die betrekking hebben op de inzet van Capgemini-medewerkers. Zo staat er dat Capgemini-medewerkers niet verplicht zijn over te werken, vrij moeten kunnen hebben , voor 15 procent van hun tijd beschikbaar moeten zijn voor andere werkzaamheden en dat ze na (betaalde!) overdracht van het project af kunnen. Er staat ook opgenomen wat de uurtarieven zijn van diverse functies, etc. Dit zijn typische zaken die horen bij een inspanningsverplichting. Tenslotte staat in het contract dat Equihold voornemens is om capaciteit in te huren bij Capgemini.
Typische zaken voor een resultaatinspanning, zoals een totale prijsopgave en acceptatiecriteria, zijn niet vastgelegd. Wel heeft Capgemini een engagement manager aan het project toegevoegd wiens hoofdverantwoordelijkheid het ‘overall projectresultaat’ was. Het lijkt dus te gaan om een inspanningscontract.
Bijlage C
Bij de raamovereenkomst horen ook enkele bijlagen waaronder ‘bijlage C’. Hierin staat opgenomen welke activiteiten de partijen zullen uitvoeren. Voor Equihold is dit de informatieanalyse, de business en technische requirements en de acceptatietest. Voor Capgemini is dit het process management en quality assurance, het projectmanagement, het technisch ontwerp, de programmering en documentering en het testen (unit, systeem en integratie).
Equihold stelt dat Capgemini de programmeer-, en projectmanagementactiviteiten uitvoert en daardoor verantwoordelijk is voor deze activiteiten en dat het daarom een overeenkomst tot resultaatsverplichting is. Ik vraag me af of dit een correct uitgangspunt is en of het dus wel een resultaatsverplichting is. Is het uitvoeren van een activiteit gelijk aan verantwoordelijkheid voor deze activiteit? En betekent dat, dat hier geen controle op hoeft plaats te vinden? Betekent geen controle dan weer een vrijbrief om, naar de mening van Equihold, inferieure kwaliteit te leveren? Had Equihold, achteraf gezien, niet veel terughoudender moeten zijn met de ondertekening van de raamovereenkomst als het uit was op een contract met resultaatverplichting?
Meer vragen
Hoewel het contract een inspanningsverplichting ademt, was het niet logischer geweest dat Equihold deze opdracht als een resultaatverplichting was aangegaan? Immers, het converteren van een werkende VB6-applicatie is een van de meest basale en eenvoudige opdrachten, zelfs als hier nog enige functionaliteiten aan zijn toegevoegd. Er is een werkende versie die te allen tijde geraadpleegd kan worden en op basis van te tellen functiepunten is een reële prijs en doorlooptijd goed te bepalen.
In hoeverre is het redelijk om te verwachten dat Equihold, een bedrijf van minder dan tien medewerkers, de expertise zou hebben om de volledige aansturing, monitoring en controle van een project te voeren waarbij het ontwikkelwerk in India wordt uitgevoerd? Had Capgemini met zijn kennis op dit gebied de onmogelijkheid hiervan moeten inzien en een resultaatsverplichting moeten aanbieden? Al was het alleen maar ter bescherming van zichzelf en de klant.
Serie
In deze serie van zes artikelen van Kurt de Koning volgen nog drie delen. Het eerste deel ging over de aanbesteding en het tweede deel over de kwaliteit van de software. Hierna volgen nog bijdragen over de governance en hoe dit heeft kunnen gebeuren. Vervolgens zullen verschillende andere Computable-experts hun mening geven over de beschikbare documentatie.
Kurt, dat medewerkers op basis van uurtje-factuurtje werken, duidt niet op een inspanningverplichting. Dit is een betalingswijze die gebruikelijk is wanneer de opdrachtgever nog niet weet te definiëren wat er aan functionaliteit nodig is.
Waar het om gaat is de bekende verdeling van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. En hier zou het probleem in kunnen zitten. Zo te lezen worden in de raamovereenkomst rollen en activiteiten beschreven en niet de concrete taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden; wat mij ontzettend bevreemd. Die verantwoordelijkheden moeten dan uit de beschrijving van de rollen en activiteiten afgeleid worden en hoe die met mogelijk wederzijds goedvinden later zijn ingevuld (wat staat hierover in de notulen). Afhankelijk van de precieze formulering van de overeenkomst en de notulen aangaande de samenwerking, kan een rechter de aangegane verplichting van Capgemini meer als een inspanningsverplichting dan wel als een resultaatverplichting zien. Zo te zien liggen de zwaartepunten vooral bij Capgemini.
Natuurlijk kan het voorkomen dat partijen gaandeweg een verschillende kijk op de verantwoordelijkheden hebben. Maar dat moet Capgemini snel doorgehad hebben. Wat deed het engagement management (= relatiemanagement/portfoliomanagement) van Capgemini daarmee? Op de handen zitten? Van de twee strijdende partijen is Capgemini de enige met de benodigde kennis van en ervaring met zo’n migratie en ontwikkelproject. Uit de jurisprudentie mag afgeleid worden dat de rechter de bovenliggende partij Capgemini meer verantwoordelijkheid zal toedichten dan de zwakkere slechter geïnformeerde Equihold. Dus staat Capgemini op achterstand ongeacht de vele fouten van Equihold. Ik denk dat Capgemini het grootste deel van de totale schade zal moeten betalen.
Redactie zal me mijn rol als advocaat van de duivel wel weer niet in dank afnemen maar deze expert analyseert niets, hij doet alleen maar suggesties welke op allerlei aannames gebaseerd zijn en probeert dingen te kaderen om zo wat tikken in de box te kunnen doen. Nu schuldvraag zich lijkt te concentreren rond de opdracht van recht-toe-recht-aan conversie van een VB6 applicatie komt automatisch de vraag naar boven in hoeverre dit meer was dan een mock-up, een conversie van ‘magic strings’ in VB6 naar andere code veranderd tenslotte niets aan de logische modellen.
Als ik kijk naar faillissementverslagen van de betrokken vennootschappen (naast Equihold ook 1-2 Focus Holding B.V. en 1-2 Focus Automation B.V.) dan mag dus enige kennis van softwareontwikkeling verwacht worden want dat is uiteindelijk meer dan wat code schrijven. Een ondernemer die core activiteiten van zijn bedrijf uitbesteed, stelt dat zijn verantwoordelijkheden ophouden na inleveren van lijstje met wensen en dan succes verwacht is dan ook niet alleen de regie kwijt maar ook alle realiteitszin.
Contracten zijn alleen leuk voor juristen maar niet meer dan een WEDERZIJDSE inspannings- en resultaatverplichtingen en als het om mensen (en dus diensten) gaat lijkt een resultaatverplichting me juridisch sowieso al moeilijk. Verder is is het nog maar de vraag of Kenneth Berkleef werkelijk onwetend was over het DETACHERINGSCONTRACT dat middels de raamovereenkomst met Capgemini afgesloten was, krijg de indruk dat hele opzet namelijk wat anders in elkaar steekt dan nu allemaal verteld wordt.
Van de redactie moet Barbertje hangen natuurlijk maar er zijn wel enkele vragen te stellen over de bedrijfsvoering, denk dat weinig bedrijven genegen zijn om een fixed price ontwikkelingsproject te doen op basis van zoveel onzekerheden als ik terugkom op de reden waarom VB6 applicatie opnieuw ontwikkeld moest worden. Natuurlijk zijn er verwijten naar Capgemini te maken maar stellen dat haalbaarheid van een businesscase de verantwoordelijkheid is van een leverancier klinkt niet alleen bezopen maar is dat ook gewoon.
Als ik verhaal even omdraai, een bedrijf dat in een niche actief is van het ontwikkelen van software voor sportclubs en -bonden heeft tenslotte een potentieel van vele duizenden afnemers als ik me niet op de 0,1% topsport richt maar de 99,9% breedtesport. En als een sponsor zoals ABN AMRO de ontwikkeling hiervan wil financiëren dan is een stukje clubautomatisering gewoon een goed idee als ik kijk naar de middelen die momenteel gebruikt worden en de uitdagingen die hieruit voortkomen.
Betreffende contracten hoorde ik recentelijk zoiets als een vrijwilligerscontract, de raamovereenkomst die in voorwaarden van lidmaatschap zit is blijkbaar niet bindend genoeg;-)
Bij detachering denk ik aan het leveren van werknemers bij een bedrijf voor het intern uitvoeren van activiteiten. Niet in dit geval als je ziet dat er activiteiten uitbesteed zijn naar India door de opdrachtnemer. Het lijkt het er meer op dat Cap niet alleen maar mensen geleverd heeft maar ook verantwoordelijkheid heeft genomen voor de inhoudelijke uitvoering door het werk te laten uitvoeren in India. Herinner me van een eerder bericht dat Equihold geen contact mocht opnemen met de werknemers in India. Dat klinkt meer als een resultaatverplichting terwijl het op papier misschien een inspanningsverplichting is. Heb trouwens de stukjes lezend van Kurt niet het idee dat barbertje moet hangen.
Euh… gehele werkwijze van Capgemini is te omschrijven als viraal want ook hier komt een beeld naar voren van:
“We are the Borg, you will be assimilated. Resistance is futile.”
Vraag is in hoeverre (of hoelang) Equihold dit prima vond, regie lijkt toch vooral zelf uit handen gegeven te zijn met detacheringsconstructie. Dat hiermee kennis niet geBORGd werd, dat je naar de pijpen van Capgemini moet dansen en het eindelijk niet meer om het product maar het proces gaat mag niemand meer verrassen. Dit gaat niet om de code, dit gaat niet om IT maar het maatschappelijke probleem van commodificatie als ik verhandelingen van Karl Marx er even bij haal.
Succes op bestelling verwachten door menselijke prestaties in een normatief kader te plaatsen van een resultaatverplichting zodat jezelf geen enkele inspanning meer hoeft te doen is een digitale heilstaat waarin instrumentele cijfers hoger geacht worden dan de intrensieke waarheid. In voorgaande reactie verwees ik dan ook naar de parabel van Max Havelaar met ‘Barbartje moet hangen’ waar de ontkrachting van de feiten nog steeds leidt tot een veroordeling op gevoelens:
“Een man, Lothario, wordt ervan beschuldigd Barbertje te hebben vermoord. De rechter veroordeelt hem ter dood. Lothario verdedigt zich: hij heeft Barbertje altijd goed verzorgd, en hij weet niets van de moord. Dat maakt de zaak alleen maar erger: de rechter beschuldigt hem ook nog van eigenwaan, en ook daar staat de doodstraf op. Op dat moment komt Barbertje – springlevend – de rechtszaal binnenwandelen. De rechter moet toegeven dat Lothario niet van moord beschuldigd kan worden. Hij is echter nog steeds schuldig aan eigenwaan en wordt daarvoor ter dood veroordeeld.”
Vraag in deze is wie er precies van eigenwaan beschuldigd kan worden, naast een informatieplicht is er tenslotte ook nog zoiets als een onderzoeksplicht. Hoewel ik werkwijze van Capgemini in deze afkeur weegt laatste punt voor mij zwaarder want een gunstige uitspraak voor Equihold zal ervoor zorgen dat IT-ers nog meer als slaven gezien worden, vooral niet naar luisteren want dan ben je geïnformeerd……
Het is in ieder geval bijzonder vreemd, dat dezelfde club, die de bouw uitvoerd, ook verantwoordelijk is voor quality assurance en testen. Bij een project op basis van inspanningsverplichting is dit zeer ongebruikelijk, maar bij een project op basis van resultaatverplichting of fixed price project, ligt dit meer voor de hand.