Vandaag en morgen debatteert de Tweede Kamer met de Tijdelijke Commissie ICT over het rapport 'Naar grip op ICT'. Belangrijkste aanbeveling is de instelling van een Bureau ICT-toetsing (BIT). Volgens Chris Verhoef, hoogleraar informatica aan de VU, ligt er echter al sinds 1990 een Besluit Informatievoorziening Rijksdienst. Dat besluit verplicht het ministerie van Binnenlandse Zaken onafhankelijke contra-expertises uit te laten voeren. Ondanks die verplichting is dit in de afgelopen bijna vijfentwintig jaar niet of nauwelijks gebeurd, stelt Verhoef in een interview met iBestuur.
Een van de voorstellen van de Tijdelijke Commissie ICT is de instelling voor vijf tot zeven jaar van een Bureau ICT-toetsing (BIT). Deze tijdelijke autoriteit toetst aan de hand van tien basisregels alle projecten van de overheid boven de vijf miljoen euro waarbij ict een belangrijke rol speelt.
In een interview met iBestuur, het platform voor de iOverheid, wijst hoogleraar Verhoef, op het bijna een kwart eeuw oude Besluit Informatievoorziening Rijksdienst (IVR 1990). Dat stelt: ‘Voordat een geautomatiseerd informatiesysteem wordt ontwikkeld, ingevoerd of gewijzigd, waarbij aanzienlijke risico’s bestaan, laat de minister wie het aangaat een onafhankelijke contra-expertise verrichten.’
Verhoef stelt vast dat er dus al 24 jaar contra-expertises zouden moeten zijn uitgevoerd. ‘Maar ik heb er nog nooit een gezien. De onderzoekscommissie ook niet, want die wijdt er geen woord aan. Binnenlandse Zaken mag er zelfs eisen aan stellen, bijvoorbeeld dat voor de start van een project een risicoanalyse moet worden uitgevoerd, maar heeft dat blijkbaar nooit gedaan. Men heeft al 24 jaar een handvat in handen dat lijkt op het BIT, dat de commissie nu voorstelt. Blijkens alle faalprojecten heeft dat onvoldoende effect gehad. Nee, ik word niet blij van de performance van het ministerie op dit vlak.’
Geen tanden
De hoogleraar meldt verder in het interview te vrezen dat het BIT uiteindelijk wordt ondergebracht bij Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), en niet rechtstreeks onder de minister-president, bij Algemene Zaken. Hij vreest dat het toetsingsbureau dan een tandeloze tijger wordt en wijst op de Nationaal Commissaris Digitale Overheid, die de e-overheid moet redden en bij BZK is ondergebracht. ‘Deze heeft geen mandaat, geen verantwoordelijkheid en geen doorzettingsmacht en die zijn alle drie nodig. Je schuift er als minister iemand tussen die je kunt ontslaan als het misloopt. Anders moet de minister zichzelf ontslaan.’
In het uitgebreide interview pleit Verhoef verder voor het invoeren van een ict-bouwvergunning, zoals bij fysieke bouwprojecten ook vanwege het Bouwbesluit een vergunning nodig is. Het toezicht hierop kan dan bij het BIT worden ondergebracht, vindt de hoogleraar.
Waarom besteden we het opstellen van de ICT-aanbesteding niet uit aan de markt en waarom laten we de markt het project niet reviewen? Bij de overheid is nog nauwelijks kennis van ICT, dus betrek de markt erbij.
Kees,
Volgens mij is dit in het verleden steeds gebeurd en juist de oorzaak van de bekende misstanden.
@kees Nog meer uitbesteden? Lijkt me het allerslechtste wat je kan doen een van de oorzaken van de financiële ellende van ict projecten. Net zoals ik niet geloof in nog meer controlerende organen zoals in het artikel voorgesteld. Waarom worden de systeem fouten er niet uitgehaald, dit is doormodderen op dezelfde voet.
De problemen hebben helemaal niets, nada, nul met ICT kennis te maken.
Niet kunnen (be)sturen, zwabberen, continue veranderingen tot een seconde voor de oplevering, continue gemiereneuk over van alles en nog wat. Dat is het probleem. Heeft helemaal niets met inhoud, maar alles met lamlendige bestuurders te maken.
De problemen ontstaan in Den Haag, elke maatregel tot verbetering leidt tot de volgende ellende. Deze zal niet anders zijn.
@Deejaa
Euh… hoe kun je iets (be)sturen waar je de ballen verstand van hebt?
Ik kan me deels vinden in conclusies van deze hoogleraar, zijn constateringen zijn juist op basis van het verleden maar gaan scheef in het feit dat ICT geen stilstaande materie is. Het probleem zit dus met name in het bijsturen wat dus vaak te laat komt doordat de overheid een verzameling is van opportunistische politici die zich vooral laten leiden door de waan van de dag. En vandaag zijn dat dus vooral de centjes die opgebracht moeten worden door de belangrijkste stakeholder in dit verhaal, de belastingbetaler die maar weinig profijt trekt uit ICT projecten.
Een second opinion heeft tenslotte weinig waarde als je zelf niet de kennis hebt om waarde te beoordelen, leverancier A die keus van leverancier B beoordeeld terwijl ze beide afhankelijk zijn van leverancier C is dan ook gewoon de oude driehoekshandel uit de tijd van de West-Indische Compagnie, niet echt geloofwaardig dus. Als ik kwalitief moet oordelen over een investering van 15 miljard Euro in een ICT project dat ons op termijn meer opbrengt dan hetzelfde bedrag in de bodemloze put gooien van leningen aan Griekenland dan is mijn keus snel gemaakt.
Kortom, het gaat wel degelijk om verstand van zaken en juist dat mist dus bij zowel politieke bestuurders als deze hoogleraar omdat de kosten nu eenmaal voor de baten uitgaan. Binnen de economie heet dit Return on Investment waarvan je de termijn nog eventueel kunt onderhandelen. Al meer dan 24 jaar boert onze overheid dan ook achteruit als ik kijk naar zowel de mislukte privatiseringen als het verlies aan souveraniteit in staatsfinanciëringen door bindende maar domme afspraken in Europees verband.
E.e.a. heb ik trouwens al uiteengezet in opinie ‘ICT is een nationaal belang’ waarin ik stelde dat afhankelijkheid van de markt het simpelweg onmogelijk maakt om deze objectief te beoordelen op haar prestaties. En uit eigen ervaringen kan ik stellen dat in 99% van de gevallen de ‘contra-expertise’ gewoon een exercitie is om bevestiging van de eerste aannames te verkrijgen. En dat kan ik zelfs bewijzen aan de hand van een opeenstapeling van rapporten, de werkelijk onafhankelijk expertise zou dan ook van de journalistiek moeten komen die nu pas geïntereseerd raakt in materie.
En van Computable is het dan ook uitermate zwak dat ze integraal een interview overnemen van iBestuur terwijl deze hoogleraar eerder al een schrijven had aangaande de toepasbaarheid van de Raines’ rules, kwantificeerbaarheid is tenslotte beperkt toepasbaar als het kwaliteit betreft want deze is nogal van wat factoren afhankelijk. En kwaliteit van bestuur is zeker ondermaats als ik overweeg dat de duivel altijd in de details zit, het ‘gemiereneuk’ gaat tenslotte niet om wat kille cijfers.
Nogmaals een euh… want uiteindelijk is het niet de bestuurder of de leverancier die bepaalt maar de belastingbetaler die alles betaald. Oftewel wie is nu de aandeelhouder binnen Nederland B.V. als een contra-expertise geen rekening houdt met de belangrijkste stakeholder in het hele verhaal?
Ik blijf het zeggen. IT als materie is voor 100% een voorspelbare materie en wanneer het fout gaat? Is ook dat volkomen voorspelbaar. Zeker bij overheden.
De vraag die ik niet zie beantwoord in dit artikel, na al die jaren…. wie gaat dan die contra expertise uitoefenen? Is dit de overheid zelf die één ding ‘klip en klaar’ heeft bewezen? Namelijk een onbetrouwbaar lichaam te zijn waar het IT zaken op aan komt? Gespeend van enige kennis van zaken roept men ok nu iets.
De leden van de tijdelijke ICT commissie, ik zei het in het verleden al eens, hebben geen van allen een achtergrond noch enige aanwijsbare affiniteit met de materie. Met de beste intentie wellicht zal dat nieuwe BIT bureau ook niets toevoegen, hoogstens een laagje er weer tussen.
Een ICT bouwvergunning?
Die is er al jaren en als je dan iets eenvoudigs wil gebruiken, schaalbaar en begrijpelijk voor iedereen, begin dan eens gewoon met een PID. Het document bestaat al jaren in de IT en dan pin je meteen de overheid daar op vast.
Overigens…
Alles wat het artikel betreft valt of staat met twee competenties. Kennis van zaken en Nemen van verantwoordelijkheid. Laten nou net deze twee zaken iets zijn waarbij het bij de overheid volkomen aan schort.
Ergo, de problemen in een notedop.
@Ewout: Binnen de overheid werken voldoende mensen met ICT kennis op alle niveau’s. Ook strategisch. Echter, die worden continue weggevaagd in de waan van de dag.
Klein, totaal niet ICT-gerelateerd voorbeeldje van vandaag. Een berichtje in het nieuws over het persoonlijk informeren van ouders over de veranderingen in de jeugdzorg.
(http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/duidelijke-informatie-over-veranderingen-jeugdzorg)
Het gaat hier over 280.000 gevallen. Laten we voor het gemak uitgaan van kwartiertje per informatiemoment (wat mij erg beperkt lijkt, als we tenminste uitgaan van iets meer dan een standaardbriefje). Dan hebben we het over minimaal 70.000 uur werk wat nog even voor 1 januari weggezet moet worden! Dat zijn 8750 mensdagen, nu nog even te plannen en weg te zetten in maximaal nog 7/8 werkdagen.
Dat soort gedrag! Daar gaat het over. Heeft geen ene moer met kennis van ICT of wat dan ook te maken, maar alles met een redelijk idee van wat haalbaar is en wat weggezet kan worden in planningen.
Dergelijk gedrag zie je de laatste jaren dus overal. Wispelturigheid, geen prioriteiten kunnen stellen en al helemaal niet kunnen vasthouden. Geen idee hebben wat de consequenties van beslissingen zijn.
Dat is het huidige probleem. Heeft niets te maken met kennis. Heeft niets te maken met al dan niet marktpartijen (die zijn momenteel even kansloos). Heeft alles te maken met politici en een samenleving die volstrekt in verwarring lijken te zijn.
Dat bureau BIT gaat dus ook EN een tandeloze tijger worden EN de volgende oorzaak voor falende projecten.
Het BIT en de contra-expertises zijn controles aan de poort. Als het project eenmaal ‘binnen’ is en het gaat glijden, vindt bijsturing en corrigeren plaats door de mensen die op dat moment aan de knoppen zitten en dat zijn dezelfde mensen en belangen die nu voor uitloop zorgen. Na het ok van het BIT/contra- expertise verandert tijdens de aansturing van het project dus helemaal niets en blijven de resultaten hetzelfde.
Al jullie kennis en kunde ten spijt, bekruipt mij toch het gevoel dat die partij(en) die in de financiële ondergrond gaan voorzien voor de Aansturing Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) (lees http://www.digicommissaris.nl/) voor een groot gedeelte de vormgeving gaan (mee)bepalen van de digitale dienstlening van de BV Nederland! (lees lobby)
En vooralsnog zie ik alleen maar , voor diegene die hierin een actieve c.q. sturende rol willen spelen , en hieraan een “echte” bijdrage leveren, een kans door zitting te nemen in de http://www.digicommissaris.nl/organisatie-item/nationaal-beraad-ministeriele-commissie Klankbordgroep… ! Open voor Burgers en bedrijven , lees ik!
Het kan dus volgens niet anders dan dat er één of meerdere door ons zo geroemde Computable experts zich hier gaan roeren, lijkt me? Anders , blijft het bij iets met, beste stuurlui….