In de opinie 'Leren van de succesvolle systemen' (Computable.nl, 17 november 2014) van mede-auteur Hanna Luden hebben we lezers gevraagd voorbeelden van succesvolle ict-systemen bij de overheid te delen. Reacties liepen uiteen van 'achterhaalde vraagstelling' tot 'open deur' en een enkeling die een succesvol systeem noemt. Er is zelfs iemand die zich afvraagt of de vraag naar succesvolle ict wel in een vakblad over ict thuis hoort.
Hoeven wij als vakgemeenschap maar beperkt te weten wat de gebruikswaarde is van onze producten? Geldt dit dan ook voor onze overheid, politici en samenleving? Moeten zij ook maar beperkt de gebruikswaarde van ict-producten kennen? Ons inziens komt dit omdat de waarde van ict vaak ontastbaar is. Wat maakt de waarde van ict zo moeilijk te benoemen?
Ict is een middel, geen doel. Doel is informatie efficiënter, effectiever en goedkoper beschikbaar stellen. Wil je weten wat ict waard is voor een organisatie dan zal je eerst moeten weten wat het nu kost (of zou kosten) om deze informatie te verkrijgen en beschikbaar te stellen. Echter….Informatie is ook niet de kern.
Informatie is ook een middel en geen doel. Het is de bijdrage aan het bereiken van de organisatie doelen die het beschikbaar maken en delen van informatie waardevol maakt. Wil je weten welke informatie wat waard is voor een organisatie dan zal je eerst moeten weten wat de organisatie dankzij deze informatie kan doen. Echter…Er zijn vele wegen naar Rome.
Of je nu meet hoeveel auto’s er op de weg zijn of hoeveel kilometervergoeding er wordt uitbetaald, je hebt een indruk van de drukte op de wegen. Hetzelfde organisatiedoel, hier het bepalen van de drukte, kan meestal bereikt worden met zeer uiteenlopende informatieservices. Veel van deze informatieservices hoeven organisaties niet meer zelf in te richten omdat er dagelijks nieuwe externe bronnen beschikbaar komen. Om in het voorbeeld te blijven: TomTom weet vermoedelijk meer van filedruk dan welke overheid dan ook. Weten wat er aan informatieservices te koop is wordt steeds belangrijker.
Organisatie innovatie
Wat we hier schrijven is voor een belangrijk deel gebaseerd op de inzichten uit het vakgebied Informatie Management (zie bijvoorbeeld het Amsterdams Informatie Model van Maes). Wat nieuw is, is dat er steeds meer externe informatieservices beschikbaar komen die innovatieve wijzen van organisatie-inrichting mogelijk maken. Gevolg is dat de nadruk nog meer komt te liggen op organisatie innovatie.
Organisatie innovatie vraagt veel van organisaties. Je kunt niet alles voorzien en het is dus altijd ook een ontdekkingstocht. Taken veranderen, afdelingen worden anders opgezet en medewerkers moeten terug naar de schoolbank of het al doende leren. Hoe hulpmiddelen het beste ingezet kunnen worden zal deels, stapje voor stapje, van de praktijk geleerd moeten worden. Constante is de beoogde meerwaarde.
Bij innovatie dien je te sturen op meerwaarde, ook als deze vluchtig en lastig te bepalen blijkt. Pas als iedereen de meerwaarde goed begrijpt, kan iedereen optimaal bijdragen aan de oplossing. De vraag naar meerwaarde van informatie- en communicatie-systemen raakt de kern. Beoogde meerwaarde wordt nu nog onvoldoende ingezet als richtsnoer voor projecten. Ons advies is om hier vandaag nog verandering in aan te brengen.
Deze opinie is geschreven in samenwerking met Hanna Luden, adviseur en projectmanager.
Het valt mij al jaren op hoe IT Professionals eigen visie/techniek/kennis als vrij absoluut of dominant als vaststaand en afdoende neerzetten.
Voor mij is de inzet van IT nog altijd gebonden aan 3 vragen die vooraf elke stap in en met IT, wat mij betreft, moeten worden gesteld.
1. Wat is automatiseren en waarvoor zet je het in
In andere woorden, je kunt menen het te weten maar dat je expert in je vakgebied bent, wil niet zeggen dat je de materie begrijpt. Begrijpt je klant het ook wel? Immers, als de klant de toevoegende waarde niet kent of begrijpt, heb je geen grond.
2. Waarom automatiseer je
Die vraag blijft een prominente rol spelen in alles wat je in en met IT doet. Het meest basale respons: WINST! De materie is enigszins paradoxaal op het vlak van communicatie. Je denkt dat je goed met je klanten communiceert maar op het moment dat die er niets meer van begrijpt, heb je echt een probleem. Deze valkuil is aanzet tot enorme schade vaak. De keerzijde van IT? Hoe groter de expert, hoe incommunicativer.
3. Waarom zou je automatiseren?
Automatiseren dient een toevoegende waarde te hebben en een gezamenlijk doel. Maar soms moet je ook kunnen concluderen dat iets automatiseren niet altijd het doel hoeft te zijn. Soms kun je met eenvoudige handgrepen en bestaande methoden tot hetzelfde komen waarmee je je doel ook hebt bereikt. Vaak tegen een fractie van de ‘overall’ kosten.
En is dit alles nu net niet wat je beoogt te bereiken met IT. Tenminste, voor mij is dit altijd maatgevend en leidend.
Waarde van IT moeilijk te benoemen? Lijkt me toch van niet.
De inzet van IT is immers het automatiseren van handmatig uitgevoerd routine werk. Is de vraag “welke rekeningen hoeven we straks niet (meer) te betalen” niet of met veel moeite te beantwoorden, dan is het zaak e.e.a. nog eens kritisch onder de loep te nemen.
Wat ik me wel kan voorstellen is dat de beleving rondom de waarde van IT behoorlijk onder druk staat – het is meer-en-meer een wegwerp artikel geworden. Het tempo van nieuwe versies hard- en software wordt steeds verder opgevoerd. Een paar keer per jaar een “major” update van applicaties en besturingssystemen is tegenwoordig de norm geworden. Zo ook minstens een keer per jaar een “splinternieuw” model smartphone/tablet/en-wat-dies-meer-zij.
Kortom – waar zou je je druk om maken – volgende week/maand is er weer een nieuwe versie danwel een nieuw model…
🙂
Een nogal warrig artikel want als je stelt dat ICT geen doel is maar een middel dan blijkt de waarde al gauw vertaald te worden naar kosten. En opmerkelijk vaak gaat het hier dus mis want er zitten nogal wat verborgen kosten in de ICT, het onderhoud wordt bijvoorbeeld vaak vergeten. TCO versus ROI zullen we maar zeggen als we in kwantitatieve modus van de auteur gaan zitten.
Alleraardigst dat Will hier ‘de beleving’ ter sprake brengt waarmee we niet alleen op het attribuut kwaliteit komen maar ook wie deze precies bepaald als we vastgesteld hebben dat ICT geen doel maar een middel is.
Beoordeel ik waarde van ICT bij de overheid vanuit mijn perspectief als belastingbetaler dan is deze onder het absolute nulpunt gedaald, voordeel ligt momenteel nog niet echt bij de burger. Overheid heeft sterk achteruit geautomatiseerd als ik kijk naar verhogingen van belastingen en leges terwijl ik met digitale loketten dus wel meer zelf moet doen.
Argumentatie van organisatieveranderingen is alleen maar in straatje van auteur, al meer dan 10 jaar een nog groter drama dan ICT als ik kijk naar de ‘digitale verzamelwoede’ die met name de stroom aan ongestructureerde data voedt. Hoorde laatst dat 60% van de data geen enkele waarde heeft voor de organisatie maar dus wel veel geld kost.
Voorbeelden in artikel zijn ook vooral instrumenteel en weinig innovatief, het gaat meer om het doel dan het middel. Inderdaad een ontdekkingstocht waar nog steeds de waarde van de ICT gezocht moet worden. Advies is dus even zinloos als hele artikel, verloren tijd om het te lezen.
Adviseur, manager en docent/coach, op snijvlakken. Dat vindt de auteur zelf. Wie kan de waarde benoemen? De markt, lijkt me, via uurtarief. Een hoop gezever blijkt nog steeds een boel waard.