René Penning de Vries, Boegbeeld ICT

René Penning de Vries is met ingang van 1 oktober jongstleden voor twee jaar aangesteld als Boegbeeld ICT van het ministerie van Economische Zaken. Minister Kamp stelt dat het Boegbeeld ICT onder meer als taak heeft om deze dwarsverbanden binnen topsectoren te stimuleren en ict-innovaties bij te laten dragen aan economische groei. Genoeg reden voor mij om Penning de Vries te spreken over de invulling van zijn taken.

René Penning de Vries is die ochtend met de trein naar het departement gekomen; hij heeft vanzelfsprekend tijdens die treinreis op zijn smartphone de dienstregeling bekeken, de ochtendkrant gelezen en zijn documenten geraadpleegd. ‘Ict is een technologie die al alom aanwezig is en in toenemende mate aanwezig komt. Het zit heel erg verweven in het moderne leven.’

Je zou kunnen stellen dat hierdoor de efficiency en kwaliteit van het leven enorm is toegenomen, voegt hij eraan toe. ‘Als je kijkt hoe je tegenwoordig via Whatsapp communiceert, onvoorstelbaar eigenlijk dat dit in een paar jaar tijd is genormaliseerd. Als je vroeger met vakantie ging, was je een paar weken van communicatie met je achterban verstoken.’ Hij zegt ervan te zijn overtuigd dat dit soort ontwikkelingen zullen continueren en nóg belangrijker gaan worden. ‘Belangrijker in de zin, dat ze een grote rol gaan spelen in je leven.’

Dwarsverbanden

Penning de Vries is per 1 oktober aangesteld als Boegbeeld ICT van het ministerie van Economische Zaken, voor een periode van twee jaar. Minister Kamp motiveerde die aanstelling als volgt: ‘Ict en internet zijn in toenemende mate motoren voor innovatieve producten en diensten en zorgen voor steeds meer banen en inkomsten. Kenmerkend is, dat deze ontwikkelingen vaak tot stand komen door nieuwe combinaties van bedrijven uit verschillende sectoren. Ict creëert bij uitstek dwarsverbanden.’

De bewindsman stelt dat het Boegbeeld ICT mede als taak heeft om deze dwarsverbanden binnen topsectoren te stimuleren en ict-innovaties bij te laten dragen aan economische groei. Ontwikkelingen als big data, 3D-printen en gaming zorgen voor een nieuwe industrie van start-ups en toeleveranciers. ‘De overheid, het bedrijfsleven en het onderwijs hebben samen de taak om de kansen die dit soort ontwikkelingen bieden te benutten’,  aldus Kamp.

Voorafgaand aan zijn formele aanstelling ging Penning de Vries alvast kwartier maken, of zoals hij zelf zegt: ‘Kijken wat de spelers vinden en denken.’ Het rondje langs onder meer Economische Zaken, Nederland ICT, ECP,  universiteiten en het CIO-platform sterkte hem in de overtuiging dat de transitie van de oude naar de nieuwe wereld onomkeerbaar is; dat technologische ontwikkelingen exponentieel toenemen en wringen met de lineaire orde van wet- en regelgeving; dat – en hij refereert aan het Engelse begrip ‘void’: het ‘gat in de markt’ – er ruimte is voor en behoefte aan ‘een visie die mensen verbindt en groeikansen voor de economie biedt’.

Penning de Vries heeft zijn ICT Topteam (zie kader) gerekruteerd uit private en publieke partijen binnen diezelfde dwarsverbanden. Hij vertelt dat er door het team momenteel hard wordt gewerkt aan een agenda, “vrij ambitieus en meetbaar”, waarbij het nog te verschijnen rapport ‘De impact van ICT op de Nederlandse economie’ van het onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau Dialogic als ‘nulmeting’ geldt. Hij voorziet in de komende periode vele presentaties, “om  de agenda uit te leggen”, en hoopt op dermate impact dat er in de volgende Troonrede aandacht voor is.

Digitalisering

Zoals marketing vier P’s kent (product, prijs, plaats, promotie), kent digitalisering vier D’s in de visie van Penning de Vries. ‘Digitalisering is in de eerste plaats disruptive, het verstoort traditionele ketens en modellen. Met een ander Engels woord is het ook een beetje deceptive: je ziet een ontwikkeling eigenlijk niet aankomen, maar ineens is die er en dan ook vrij prominent. Ik heb nog een D en dat is die van delocalised, wat wil zeggen: je stopt die mobiele technologie in je achterzak, je neemt die overal mee naar toe en maakt verbinding. Vroeger moest je toch echt naar je computer toe. De vierde D is die van democratised. Want iedereen kan er gebruik van maken, kan er een toepassing mee verzinnen of een business mee opzetten. Dat geldt hier in Nederland, maar ook elders. Als jij in India op een  kantoortje zit en je hebt verbinding met internet, dan heb je dezelfde toegang tot kennis en kunde als iemand op de beste universiteit van de wereld. Die ‘D’s’ hebben een enorme invloed op hoe de maatschappij zich zal ontwikkelen.’

De ‘D’ ook van dynamiek?
Penning de Vries lacht: ‘Ja, en als die D nu ook nog een beetje ‘Dutch’ kan zijn, dan zou dat fantastisch zijn. Dan ga je als land, als samenleving, daar veel profijt van hebben. Ik zou het leuk vinden als we in Nederland een nieuwe wereldleider zouden kunnen ontwikkelen, zeg maar een nieuwe Booking.com. Dit is dus de context waarin we werken: er komt iets op ons af dat enorm is, er is heel veel opportunity, maar je moet er wel iets mee doen.’

Dan moeten wij ineens ook denken aan de ‘D’ van Doorbraakprojecten met ict. Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen werken samen binnen de Doorbraakprojecten aan onder andere beter gebruik van ict in zorg, onderwijs, energievoorziening, mkb en topsectoren. Eén van de doelen is vergroting van de concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven. De projecten zijn gestart in 2013, dus vormen een rijdende trein. Hoe verhoudt die zich tot uw toekomstige agenda?
‘De Doorbraakprojecten met ict kennen hun eigen karakteristieken. Eén ervan is, als je kijkt naar de mate van ict-gebruik in heel Nederland, dat een-derde al vrij goed gebruik maakt van de mogelijkheden van ict en twee-derde nog onvoldoende. E-health bijvoorbeeld  is zo’n kans van jewelste, er zijn plekken waar dat al gemeengoed is, maar ook plekken waar dat nog helemaal niet geadopteerd wordt.’

Soms ontbreekt het aan macht en middelen, stelt Penning de Vries. Zo constateert hij dat het mkb er vaak niet aan toekomt om na te denken over een ict-oplossing of innovatie. ‘We kunnen niet zeggen ‘Gij zult…’ en dat willen we ook niet, dus we proberen mensen mee te nemen in de visie en de ontwikkelingen en de voordelen te laten zien, zodanig dat die introductie van ict in den brede versneld wordt. Het betekent ook dat die Doorbraakprojecten allemaal een tijdschaal hebben: we proberen iets te doen dat reeds bestaat, maar we proberen het breder te doen. Dat duurt een jaar, misschien twee jaar. Dat maakt het wel zo overzichtelijk.’

Drie grote groepen

‘Hoe relateert dit nu naar ict in topsectoren verband?’, stelt Penning de Vries zelf de vraag. Hij stelt dat er drie grote groepen in Nederland zijn die zich met ict bezighouden: dienstenleveranciers, wetenschappers en professionele gebruikers. De dienstenleveranciers helpen je met ict-oplossingen, met het automatiseren van je bedrijfsprocessen. We hebben daarnaast in Nederland ongeveer 150 professoren die zich met het vakgebied ict bezighouden. Tenslotte zijn er de bedrijven die volop gebruik maken van ict en er zelfs hun business op hebben gebouwd, bedrijven als bol.com en booking.com zijn daarvan voorbeelden. In die categorie zie je ook start-ups als Blendle en zo zijn er nog veel meer  partijen die hun business-ideeën ontwikkelen met behulp van ict.’

Die drie verschillende groepen moeten elkaar meer opzoeken, waarbij Penning de Vries en zijn team graag de verbindingen faciliteren. Hij spreekt van een ‘gebalanceerde driehoek van dienstenleveranciers, wetenschappers en gebruikers’ en schetst een beeld van professionals die in dialoog met elkaar kennis uitwisselen en delen, die concrete (big data-) projecten met elkaar omarmen, die samenwerken in een context van innovatie en ondernemerschap met nieuwe verdienmodellen voor de BV Nederland. ‘Stel bijvoorbeeld patenten vrij beschikbaar en spreek af dat bij succes in de opbrengst wordt gedeeld.’ Als stip op de horizon gloort er een tot wasdom gekomen ‘Dutch ICT’-label dat wellicht net zo’n handelsmerk van betekenis kan worden als ‘Dutch Design’ op dit moment wereldwijd is.

Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 7.