Gemeenten worden de laatste tien jaar – al dan niet tegen hun zin in – samengevoegd tot grotere fusiegemeenten. In theorie maken deze samenvoegingen gemeentelijke e-dienstverlening makkelijker, maar in de praktijk zijn dit langdurige projecten.
De schaalvoordelen die samenvoegingen opleveren moeten zich onder andere manifesteren op het gebied van digitale dienstverlening. Het kabinet heeft als speerpunt geformuleerd dat in 2017 iedere burger eenvoudige zaken, zoals het aanvragen van een vergunning, digitaal kan regelen. De schaalvergroting in een fusiegemeente kan hier bij helpen. Het is beter dat er gewerkt wordt aan één e-dienstverleningsproject voor een fusiegemeente dan dat vier gemeenten allemaal zelf het wiel uit moeten vinden.
Weerbarstig
De praktijk is echter weerbarstig. Bij het samenvoegen van gemeenten zien we regelmatig dat er onhandige keuzes worden gemaakt, waardoor het uitbouwen van de e-overheid juist wordt vertraagd. Een mooi voorbeeld: vier gemeenten worden samengevoegd tot één fusiegemeente. Eén gemeente is net wat groter dan de andere en heeft daardoor ook de grootste it-afdeling. In de regel bepaalt vervolgens die iets grotere it-afdeling hoe het it-landschap van de kleinere gemeenten eruit moet zien. Dat betekent niet dat de beste oplossing automatisch ook wordt gebruikt of de beste producten worden ingezet. Kwaliteit lijkt een logisch criterium maar in de praktijk is vaak de grootte van de it-afdeling leidend voor het kiezen van een oplossing. Het is puur een kwestie van machtsverhoudingen.
Wat je ook veel ziet, is dat de lokale politiek in de creatie van een fusiegemeente een mooie gelegenheid ziet om alles opnieuw te gaan doen op het gebied van e-dienstverlening. Alle e-dienstverlening van de oorspronkelijke gemeenten worden overboord gegooid en men kiest iets geheel nieuws. Grote investeringen die men vroeger heeft gedaan worden zo teniet gedaan.
Mijn advies: maak bewust meer (her)gebruik van bewezen lokale successen op het gebied van e-dienstverlening en laat niet de keuze per definitie bepalen door de omvang en gedane investeringen van de deelnemende gemeenten.
Bas,
Fusie en samenwerkingsverband tussen gemeenten zijn trajecten die goed van alle kanten bestudeerd moeten worden. Managen van deze grote verandering is een uitdaging maar wel mogelijk als je dat goed voorbereid hebt. In deze voorbereiding kijk je niet alleen naar techniek maar ook naar vele andere zaken zoals coachen en transitie van medewerkers naar nieuwe vorm van werken (samenwerkingsverband)
Een van technische zaken die je in dit kader goed moet bekijken is hoe je verschillende werkprocessen per gemeente consolideren, optimaliseren kunt maken en daarna efficiënt aanbieden. Dit is de basis voor je gezamenlijke e-dienstverlening.
Uitdaging in dit kader is:
1- werkprocessen zijn per gemeente anders ingericht,
2- DMS van elke gemeente, als ondersteunende laag voor deze processen zijn vaak verschillend.
Er zijn natuurlijk ook oplossingen die per situatie bekeken moeten worden.
@BasTaalman Mooi verhaal, alleen is dan de vraag waarom dat niet gebeurt, kiezen voor de beste oplossing die al voorhande is en je ook nog het minste kost. Dat is inderdaad een goed advies. Maar wie gaat daar voor zorgen? Ik denk dat dit kenmerkend is voor meer ICT trajecten, heb het zelf ook meegemaakt niet gaan voor een envoudige en goedkope oplossing die voorhande is maar onder invloed van een paar handige vogels gaan voor de alles moet anders oplossing. De inhoud is lang niet altijd leidend, ICT trajecten gaan ook over politiek binnen organisaties en belangen.
Schaalvergroting biedt geen garantie voor succes, dat is inderdaad al vaker gebleken. Toch zie ik bij e-diensten juist veel kansen omdat er de afgelopen 10 jaar steeds meer is gestandaardiseerd. Bijv. door het gebruik van vergelijkbare uitvraag bij eFormulieren en gebruik van hetzelfde berichtformaat (StUF-EF) om resultaten door te geven. Ook het gebruik van bijv. verschillende DMS’en wordt minder spannend, omdat ook daar nu standaarden voor zijn (Zaak DMS services en CMIS). Maar het allerbelangrijkst is de omslag die ik bij gemeenten zie om zich niet te willen onderscheiden met eigen werkprocessen en ICT-oplossingen, maar om juist standaarden en bestaande oplossingen te benutten.
Het advies om omvang en gedane investeringen van de deelnemende gemeenten niet altijd leidend te laten zijn in natuurlijk terecht. Maar het is in praktijk natuurlijk wel degelijk iets dat meetelt.
Ad,
Er zijn meestal een aantal kleine gemeenten (die soms naast een grote gemeente) een samenwerkingsverband aangaan.
Bij dit soort kleine gemeenten is juist gebrek aan gestandaardiseerde koppelingen. De formulieren en e-diensten aan de voorkant zijn niet zo spannend maar juist de (niet-gestandaardiseerde) koppelingen met verschillende databronnen die ook per gemeente anders ingericht kunnen zijn is een uitdaging.
Als gemeente A een Centric-gemeente is en gemeente B een Pink-gemeente die ook eerder geen aandacht besteed hebben aan de standaardisatie dan heb je een uitdaging. Hetzelfde geldt ook voor hun procesinrichting en de hieraan gerelateerde zaken.
Als voorbeeld kan een gemeente van Squit Xo als applicatie voor wabo proces gebruik maken dat verder met een DMS van FileNet communiceert terwijl andere gemeente dit stuk met andere applicaties en vorm ingericht heeft.
Wie betaalt, die bepaalt! In dit soort samenwerkingsverbanden zien we ook deze regel! Is dit terecht? Geen idee, dat zou je per geval moeten bekijken.
En zoals ik al zei, een samenwerkingsverband kent verschillende aspecten. Technische aspecten en ICT zijn er maar een klein deel van. Het creëren van synergie en een nieuwe organisatie is naar mijn mening de grootste uitdaging!
@reza: 100% mee eens dat “technische aspecten en ICT” maar een klein deel vd uitdaging zijn. Mijn stelling is echter dat er op dat vlak in gemeenteland wel degelijk stappen worden gemaakt waardoor minder leveranciersafhankelijkheid en eenvoudiger uitwisselmogelijkheden (zijn) ontstaan. Ik ben van nature nogal ongeduldig, dus het kan wat mij betreft niet snel genoeg gaan. Maar ik ben dus allang blij dat er een opgaande lijn is, die op steeds meer manieren wordt voortgezet. Bijv. via een StUF-testplatform en heldere reviews door KING welke leveranciers zich in praktijk wel en niet aan overeengekomen standaarden houden.
@Ad
KING?
Met al die koninkrijkjes in gemeenteland marketingtechnisch een slechte naam, acceptatie van meest simpele principes gaat dan ook als stroop door een dunne trechter als ik kijk naar de informatiebeveiligingsdienst (IBD):
http://www.alt-s.nl/presentations/Bart%20Drewes_Werken_aan_digitale_veiligheid_Alt-S_2013.pdf
Link komt van Alt-S congres, het open IT security congres welke ik al meer dan een jaar geleden bijwoonde en het tijd wordt voor een herhaling.
Eerlijk is eerlijk Reza heeft een punt, alle puntoplossingen zorgen ervoor dat generieke processen zoals een uittreksel GBA of aanvragen paspoort bij de ene gemeente duurder is dan bij de andere. Betreffende laatste is het frappant dat er wel snel een reparatiewetje kwam om kosten van verplichting identificatie weer bij de burger te leggen.
Misschien dat we fusie moeten vervangen door fusilleren door niet uit te gaan van de verschillen maar de overeenkomsten want ik wil niet rebelleren maar het is absurd dat kosten van processen niet eens bekend zijn waardoor niet voldaan kan worden aan wet aangaande retributies.
Je vraagt je af waarom we gelijk niet de hele keten op zijn kop zetten. Waarom moet een digitaal loket door een gemeente worden gefaciliteerd of een fusiegemeente. Lokatie is toch helemaal niet belangrijk.
Je hebt alleen een afhaal loket nodig en dat zou zelfs nog bij de AH kunnen zijn. Een digitaal proces begint thuis en de gemeente heeft in dit proces weinig toegevoegde waarde, alleen de controle, fysiek is soms noodzakelijk.
Dus op naar centrale digitale loketten voor het aanvragen van rijbewijs en paspoort en andere papieren en kwa uitvoering weghalen bij een gemeente.
De tarieven voor papieren zijn overigens in Nederland gemaximaliseerd.
De meeste expert denken echt in ICT termen van Centric en Pink gemeenten en integratie, dat is zo niet interessant en dat pad moet je ook helemaal niet op.