Een tijdelijke ict-autoriteit moet orde scheppen in de ict-chaos van het Rijk en toekomstige ict-drama's voorkomen. Dat is de belangrijkste aanbeveling die de Tijdelijke Commissie ICT (TCICT) presenteert in haar eindrapport 'Naar grip op ICT' dat 15 oktober 2014 wordt gepresenteerd in Den Haag.
De Tijdelijke Commissie ICT constateert dat de rijksoverheid de besturing en beheersing van projecten met een belangrijke ict-component niet op orde heeft. In een toelichting schrijft de commissie: ‘Het geheel van ict-organisaties bij de rijksoverheid is chaotisch en ondoorzichtig.’
Verder blijkt uit de vragenrondes met verschillende betrokkenen uit de sector en bij de overheid dat een financieel overzicht op rijksniveau ontbreekt. ‘Niemand weet hoeveel Nederlandse overheden aan ict uitgeven omdat een financieel overzicht op overkoepelend rijksniveau ontbreekt’, staat in de toelichting.
De belangrijkste aanbeveling om orde te scheppen in de ict-chaos is de oprichting van het Bureau ICT-toetsing. De commissie benadrukt dat het ‘geen nieuw bureaucratisch orgaan moet worden’, maar een kleine efficiënte en slagvaardige organisatie die is verbonden aan het relatief kleine ministerie van Algemene Zaken.
Bureau ICT-toetsing
Gedurende een periode van van vijf jaar moet het Bureau ICT-toetsing alle projecten van de overheid boven de vijf miljoen euro waarbij ict een belangrijke rol speelt, toetsen aan de hand van tien basisregels.
Daarnaast doet de commissie nog een aantal aanbevelingen die gericht zijn op een betere beheersing en besturing van ict-projecten binnen het Rijk. Die hebben betrekking op de rol van de Tweede Kamer, waarin vaak onvoldoende deskundigheid of desinteresse in ict is, centrale sturing en projectmanagement.
Commissie-voorzitter Ton Elias: ‘Eerdere pogingen om de terugkerende ict-ellende aan te pakken hebben helaas gefaald. We hopen dat de Tweede Kamer nu een keer doorzet en onze aanbevelingen in samenhang overneemt.’
We hebben toch een rijksinformatiemanager? Die zou dit toch moeten doen? Of regelen?
Het lijkt me zijn belangrijkste taak om een overzicht te hebben van wat er speelt aan informatie-(en dus meestal IT-)projecten en van de kosten en baten van deze projecten. Dat moet een normale informatiemanager van een bedrijf namelijk ook hebben.
Daarnaast: hoe werkt de overheid met zijn IT-projecten? Een of andere hotemetoot die absoluut geen verstand heeft van IT bepaalt dat er een systeem moet komen. Hij schrijft een aanbesteding uit. Hij kiest op basis van prijs en niet op basis van inhoud. Heeft hij ook geen verstand van.
Medewerkers (toekomstige gebruikers) die aangeven tijdens het project dat de kans erg klein is dat het systeem gaat doen wat het moet doen, worden als lastig ervaren en monddood gemaakt. Als ze in de stuurgroep zitten worden ze eruit gezet. Want het kan toch niet zo zijn dat de hotemetoot een verkeerde beslissing heeft genomen?
Veel projecten hadden in een veel eerder stadium bijgestuurd dan wel gestopt kunnen worden. Als er maar geluisterd was naar de goed bedoelende waarschuwers. Als een medewerker vervolgens als klokkenluider zijn zorgen openbaar maakt zal men uit alle macht gaan zoeken naar wegen om de beste man te ontslaan.
Ik denk dat een ICT-autoriteit niet gaat helpen. Die staat te ver van de werkelijkheid af en kan ook niet beoordelen of een oplossing al dan niet zal gaan werken. Er kan alleen gekeken worden of de spreadsheet van de projectmanager klopt. Daar zit hem het punt niet.
De cultuur rondom de besluitvorming moet gewoon anders, hoge ambtenaren moeten leren toegeven dat ze fouten maken, fouten maken moet mogen maar er moet wel van worden geleerd, waarschuwers moeten niet worden weggezet als ouderwetse lieden die elke vernieuwing willen tegenhouden maar serieus worden genomen, ambtenaren moeten niet met oogkleppen doen wat “de minister” (lees een bovenbaas) van ze vraagt, er moet een einde komen aan de angstcultuur (niemand durft nog kritiek te leveren).
Kortom: los dit allemaal eerst maar eens op, dan gaat het vast al een stuk beter.
Binnen een groot project komen de slechtste eigenschappen van een organisatie naar boven: een project is een verandertraject die het uiterste van het bedrijf vraagt. Binnen een project kan niet om incompetentie heen gewerkt worden.
De OV chipkaart is een mooi voorbeeld van incompetentie: het project is na 10 jaar klaar.
Klanten klagen al 10 jaar lang over de kaart tegen dovenmansoren.
En nu gaat de politiek en NS directie achteraf roepen dat het niet klantvriendelijk is. Dat doen ze achteraf, omdat er halverwege geen held opstaat die roept ‘stop deze waanzin!’.
Een eerste denkfout is dat er ICT projecten zijn. Die bestaan niet.
Er zijn wel projecten met als doel de organisatie veranderen met een groot ICT component. Zolang de ICT project niet wordt gezien als een ‘bedrijfsproject’ gaat er niets verbeteren.
Tja, NumoQuest, je hebt gelijk. We hebben eerder de parlementaire enquête naar het Financieel Stelsel gehad. In die commissie had men expres alleen mensen gezet die een frisse blik hadden en niet door een verleden besmet waren, d.w.z. van toeten noch blazen wisten. Het gevolg, de leden zaten bij de verhoren als een kleuterklasje en wisten niet door te vragen op de meest cruciale momenten. Het niveau van de aanbevelingen was navrant. Heb vergelijkbare commissies in de VS en Uk zien werken en die deden hun werk heel veel beter, omdat een deel van de leden heel goed wist waarover men het had.
De aanbevelingen (heb het rapport snel gelezen) lijken me op zich niet slecht of zelfs goed. Maar de vaak funeste rol van de politiek en van de politieke beïnvloede ambtelijke cultuur wordt niet goed genoeg aangeduid. Op dat punt zijn de aanbevelingen dan ook onvoldoende. En als de politiek dat niet snapt, dan kan ze nog steeds niks met het rapport.
@TinusH
“Een eerste denkfout is dat er ict-projecten zijn. Die bestaan niet.
Er zijn wel projecten met als doel de organisatie veranderen met een groot ict-component. Zolang het ict-project niet wordt gezien als een ‘bedrijfsproject’ gaat er niets verbeteren.”
Hele wijze woorden. Zolang men ict-projecten als iets aparts ziet binnen een organisatie, gaat er inderdaad niets verbeteren.
@mdv1984
Beste mdv
als ik hier zat om ‘goodwill’ te kweken ging ik andere dingen doen. IT = mensenwerk? Zal best, dan nog blijft het dat IT 100% een voorspelbare materie is, los van wie dan ook van mijn betoog vind. Zo eenvoudig is dit.
Als ik zeg dat IT, in welke discipline dan ook, vanuit welke discipline dan ook, bekeken en beoordeeld, volkomen is en voorspelbaar, zou het heeeeel misschien zo kunnen zijn dat wanneer je naar alleen al dat gegeven kijken wil, dat je zou kunnen concluderen…. stel…. stel dat dat nou zo is, dan betekend dat dus….. dat elke stap die je in en met IT wil zetten, aan X zal moeten voldoen. Niet ‘misschien’ X, niet aan ‘waarschijnlijk’ X, niet aan ‘beetje’ X.
Ongeacht of jij dit nu zou bezien vanuit het oogpunt van een programmeur, of dat jij dat zou willen zien als technisc specialist, blijft onvelet dat de wijze, benadering en gebruik van IT volgens die X zal moeten. Je mag het van mij ook niet doen natuurlijk. Prima. Dan krijg je dus deze scenario’s.
Ik vind het allemaal hardstikke prima, ik hoef namelijk geen goodwill. Ik ben er ook niet op uit om X op deze wijze te presenteren, ik ben er ook niet uit X als Y te presenteren omdat jij, of andere lezers, dit lekkerder vinden lezen.
Het is simpel zo, dat wil je iets in of met IT doen, dan staat X, als die deel uit maakt van dat stukje proces, gewoon vast staat. Like it or not. Even helemaal los van enige emotie, commercie, politiek of hoe jij het graag zou willen lezen.
Terug naar deze commissie…..
Geen van de leden heeft enige affiniteit of achtergrond in IT. Je hebt een aantal partijen die je gaat ondervragen. Elk van die partijen heeft daar een persoonlijk, commercieel of politiek belang. Wat denk jij? Krijg je dan een lijst met sec opsommingen of krijg je nu als commissie dieper inzicht in het hele proces?
Als deze commissie niet eens weet wat X is, dan haak ik af. Je krijgt dan heel voorspelbaar, ik heb dat al in het begin van dat proces geroepen, een weinig zeggend rapport en waarschijnlijk heel veel ‘babbeldebabbel’maar niet wat je wil zien. Eenduidigheid hoe die enorme stapel miljardenkostende fails, meteen te voorkomen.
Ik kan mij niet voorstellen dat je dat, met een volkomen middel als IT, met deze stap wil bereiken. Of misschien wel natuurlijk. Het is maar net welk uitgangspunt je wil hebben.
IT kent sec 3 vijanden….
1 Politiek
2.Commercie
3.Persoonlijke emotie
Ik heb van geen van 3 last, maar wens ook de rekeningen niet te betalen van dit soort fails. zo eenvoudig is dat.
@J van Voren….
Ik ga van je houden… echt…. *snifff*
@NumoQuest
Ken je het verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen? Je hebt wellicht het eerste, maar je zal met deze insteek nooit het laatste krijgen.
Allemaal leuk en aardig dat IT 100% voorspelbare materie is, maar de mensen/partijen/bedrijven die hierover voor het zeggen hebben zijn dat niet. En laat dat nou de grootste uitdaging zijn in deze problematiek: op bestuurlijk en bedrijfskundig vlak.
Prima dat jij denkt dat good will bij deze mensen kweken onbelangrijk is door er met de botte bijl erin te hakken, maar dan zul je nooit een positieve verandering kunnen initiëren. Zo blijft alles zoals het nu is…ook al is IT 100% voorspelbaar.
TinusH : Helemaal waar, we moeten stoppen projecten als IT-Projecten te bestempelen.
Numoquest: Omdat je het slechts tien keer heb benoemd alleen al in het reactie op dit artikel: IT is alleen 100% voorspelbaar op papier. Je behandeld IT als synoniem voor algoritme en dat is pertinent onjuist en onbruikbaar. Als dit je vertrekpunt is, kan de rest ook niet kloppen.
Laten we voorop stellen dat er geen trefzekere methode is om dit overheid icm met it probleem op te lossen. Ik weet ook niet wat de juiste manier moet zijn en een bureau. Tja. Het is een begin. Het zou al heel wat zijn als ze er voor zouden kiezen dit transparant op te zetten en uit te voeren en een nederige positie zou aanhouden waarin ze de houding aanneemt van “alsjeblieft, help ons, want alle hulp is welkom”.
Is meteen een lesje crowsourcing 😉
TinusH heeft de kern van de zaak benoemd.
Er is sprake van verschillende soorten projecten. C2000 en het tunnelproject gaat om “harde” ICT die planbaar is en waarbij het falen vaak te wijten valt aan de leverancierskant. Het zijn pure constructie projecten.
Maar projecten die gebruikersprocessen ondersteunen zijn van een heel andere orde. Denk aan SPEER (Defensie), WIA (UWV) en het recente project bij de SVB. Deze laatste categorie zijn veranderprojecten met hooguit een ICT component. Wanneer je deze projecten benoemt als ICT projecten, ben je direct de focus en het draagvlak kwijt.
Het is geen toeval dat bij alle drie genoemde projecten de CIO het voortouw nam en aanstuurde op standaardisatie en efficiëntie. Het is ook geen toeval maar pure logica dat gebruikers niet geïnteresseerd waren, dat dus eisen en wensen niet duidelijk waren en duidelijk gemaakt konden worden. Het is dus pure logica dat de projecten in de problemen kwamen.
Het was bij deze drie projecten alsof de afdeling decor bij de NPO besluit dat het zo niet langer kan met de verschillende decors en er een standaard decor moet komen waarmee Nieuwsuur, DWDD, Pauw en andere nieuwsprogramma’s en talkshows moeten werken. Ziet u het voor u? Zou u zo’n decorafdeling serieus nemen? Waarom dan wel een CIO of ICT-afdeling die standaardisatie probeert af te dwingen?
Binnen de laatste categorie projecten is het belangrijk dat ICT-ers niet sturen of zelfs het projectmanagement uitvoeren. Hooguit het technisch teammanagement op het laagste niveau , het enige niveau waar ICT-kennis echt van belang is. Dit is de verklaring van het feit dat de versterking van de CIO, inclusief de Gateway Reviews, niet heeft gewerkt en niet zal werken. Voor ICT-ers door ICT-ers.
Deze categorie projecten kan ook niet of nauwelijks met resultaatverplichting worden aanbesteed. Daarvoor zijn ze te volatiel en ben je dus grotendeels aangewezen op “uurtje-factuurtje”, tenzij je de hoofdprijs vanwege risico opslag wenst te betalen, tenzij je vaak geconfronteerd wilt worden met “meerwerk”. Dus het verhaal van Elias over tijd en geld…? Of het verhaal van Elias over de auto zonder stuur…? (Dit afgezien van de aanbestedingspraktijk waarbinnen overleg niet eens is toegestaan!)
Hier is de commissie ICT volledig aan voorbij gegaan. Hier zullen de voorgestelde maatregelen ook geen of weinig toegevoegde waarde hebben. Het is hooguit meer van hetzelfde.
@Numoquest,
Ik persoonlijk heb erg last van vijand #3.
Ik heb altijd beweerd dat ik een profesional ben en weinig trek heb om met prutsers te werken.
Ik begin nu (geheel losstaand van deze discussie) de indruk te krijgen dat ondanks dat mijn troep wel werkt, aan de verwachtingen voldoet en tevreden klanten opleverd ik toch niet profesioneel ben omdat ik mij wel degelijk door emoties en niet door pegels (niet echt slim van Pascal) laat leiden.