Digitalisering zou veel kunnen opleveren in de zorg, zowel in efficiëntie als in effectiviteit in samenwerking, informatie-uitwisseling en informatie-verrijking. Maar de complexiteit en afhankelijkheden in de zorgketen lijken remmend te werken op invoering van digitalisering. Ondanks de vergaande technologie, veranderingen in wetgeving en druk van de verzekeraars blijven grote innovaties en veranderingen tot op dit moment nog uit.
In alle sectoren zien we dat digitalisering veel kansen biedt op het gebied van informatie-uitwisseling en samenwerking. En dat de vergaande digitalisering marktverschuivingen veroorzaakt in deze sectoren.
Gaat de zorgsector stap voor stap veranderen of staan we aan de vooravond van een grote verandering door de invoering van digitalisering in de zorg? Helaas heeft Nostradamus dit niet beschreven in zijn voorspellingen terwijl hij als apotheker en arts toch dé aangewezen persoon was om dit te voorzien!
In plaats van voorspellingen te doen, kijken wij liever naar de huidige situatie. Wij hebben in het voorjaar van 2014 een onderzoek uitgevoerd met als doel inzicht te krijgen in de digitale verbodenheid in de zorg. Meer dan 150 zorgverleners hebben meegewerkt aan ons onderzoek.
Ben je online?
Het antwoord op de vraag ‘Ben je online?’ zegt iets over de mogelijkheid om informatie uit te wisselen en om te verbinden met anderen en informatie. De generieke vraag in ons onderzoek was: Hoe verbonden is de zorg? Deze vraag hebben we vervolgens vertaald naar: Ben je verbonden met patiënten, cliënten, medewerkers en ketenpartners? De resultaten van ons onderzoek zijn herkenbaar maar daarom niet minder opvallend.
Een krappe 10 procent van de zorginstellingen stelt patiëntgegevens online beschikbaar. Mogelijke redenen voor dit lage percentage zijn de maatschappelijke discussie hierover, het uitblijven van een landelijk elektronisch patiënten dossier (epd) en aansluiting op het landelijk schakel punt (lsp) en tenslotte het ontbreken van wetgeving hierover.
De gevraagde zorgverleners gaven aan dat ongeveer een derde van de zorginstellingen online zorgdiensten aanbieden. Online zorgdiensten zijn diensten zoals het geven van inzicht in behandelplannen, inplannen van afspraken of bestellen van zorgmaterialen. Blijkbaar vinden zorginstellingen het ontsluiten van niet-patiëntengegevens minder gewenst of noodzakelijk en geven zij hier geen prioriteit aan.
Uit het onderzoek blijkt verder dat de zorgverleners het essentieel vinden om samen te werken en informatie te delen met andere zorgverleners in de keten. Fysieke samenwerking en informatie-uitwisseling vindt in meer dan de helft van de gevallen plaats. Echter een goede digitale ondersteuning voor samenwerking en informatie-uitwisseling is slechts beperkt aanwezig, namelijk bij 20 procent van de respondenten. Een efficiëntieslag door digitalisering zou hier een grote verbeterstap zijn.
Veel applicaties die worden gebruikt door zorgverleners zijn alleen benaderbaar vanaf de desktop in de zorginstelling. Dit houdt in dat de zorgverleners hier maar beperkt toegang toe hebben. Een verschuiving naar én desktop én mobiel én thuis kan aanzienlijke tijdwinsten opleveren.
De resultaten van het onderzoek noem ik verrassend. Nederland is voorloper als het gaat om infrastructuur, mobiele netwerken en het gebruik van nieuwe technologieën. Maar onze kennis en ervaring wordt kennelijk niet toegepast in een van onze belangrijkste sectoren: de zorg.
Belangrijkste kansen
Het toepassen van open en moderne webtechnologie vormt een belangrijke kans in de zorgsector. Deze technologieën bieden voldoende veilige mogelijkheden om de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen patiënten, medewerkers en ketenpartners te intensiveren en nieuwe verbindingen aan te gaan.
Dit heeft echter wel consequenties voor de klassieke applicaties die nu nog veel worden gebruikt in de zorg. Het tijdperk van de monolieten komt tot een einde: één enkele software olifant midden in een zorginstelling, die alle interne processen dekt en ondersteunt en waar vele jaren aan ontwikkeld is, staat op omvallen. Hedendaagse systemen zijn open en flexibel en bevatten componenten die gekoppeld kunnen worden aan andere systemen. Met deze hedendaagse systemen is het mogelijk om iedere nieuwe patiënt, medewerker of ketenpartner snel te verbinden of te ontbinden indien die nodig is.
Bouwen aan een goed werkend it-landschap kost tijd en vergt moed. Het vereist lef en doorzettingsvermogen om structurele it-investeringen met een visie voor de lange termijn door te voeren. Was voorheen de focus van it vooral gericht op functionaliteit, nu is de focus connectiviteit. Met als doelen de noodzakelijke functionaliteiten te integreren in de dagelijkse praktijk van de medewerkers en aan te sluiten bij de behoeften van patiënten.
Ik ben er van overtuigd dat zorginstellingen die willen samenwerken, informatie uitwisselen en verrijken in korte tijd kunnen aansluiten bij de bestaande digitale ontwikkelingen en nieuwe en verbeterde diensten kunnen aanbieden aan medewerkers, patiënten en ketenpartners. Deze zorginstellingen kunnen winst behalen uit samenwerking en afstemming en de innovatie in de zorgsector in gang zetten. Deze veranderingen gaan zeker plaatsvinden: met kleine en grote stappen!
Marc Bloemendaal, directeur Finalist
Dag Marc,
goed dat je dit nog een keer aankaart. Het is niet zo dat er niets gebeurt in de Zorg, maar er kan zeker veel meer geïntegreerd worden.
We kunnen het denk ik veel concreter maken: hoe zorgen we er voor dat medewerkers in de Zorg maximaal gefaciliteerd worden in hun werken. ICT kan daarbij een sleutelrol vervullen. Zowel voor het primaire proces (alles rondom de client/patient, zoals ECD, EPD, roosterplanning etc.) maar ook in het secundaire proces (alles wat met bedrijfsvoering, medewerkerprocessen te maken heeft.
Wij als ICT bedrijven moeten hier veel meer het voortouw in nemen. Zorgen dat primair – en secundaire proces geïntegreerd zijn daar waar dit kan / handig is. We staan daar vanuit AFAS met heel veel klanten in de Zorg (HRM/Payroll, Financieel, ERP-breed) voor open. Als je keer over wilt sparren, stuur ff berichtje via LinkedIn.
Hartelijke groet,
Robert Eits
AFAS Software
ICT projecten in z’n algemeenheid hebben een grote kans in het overschrijden van budgetten of leiden tot een totale mislukking.
Het blijkt dat het in de zorgsector nog dramatischer is. Veel initiatieven, vooral vanaf de werkvloer en externe leveranciers, leiden tot pilots. Maar weinig pilots echter bereiken het stadium van volwassenheid. Opschalen en/of uitrollen is dan geen haalbare kaart.
Gebrek aan visie, daadkracht maar ook schotten in de financiering zijn hier debet aan. Veel hiervan is terug te voeren op een gebrek aan vakbekwaamheid van de rol van opdrachtgever.
Zie hierover ons artikel (nog steeds actueel): http://www.eestum.eu/pubmenu/overzicht-publicaties/54-goed-opdrachtgeverschap-in-de-zorg
Persoonlijk denk ik dat een digitalisering van de zorg slechts ten delen moet worden uitgevoerd. Uiteraard is een digitalisering van een aantal belangrijke medische zaken zeker een winst voor de zorg, maar ik weet uit eigen ervaring dat een diepgaande digitalisering voor veel mensen afschrikt. Daarbij moeten ICT bedrijven uiteraard wel een rol spelen, maar ik ben ook van mening dat een ICT bedrijf niet perse weet te voldoen aan de verwachtingen van de mensen. Een sleutelrol voor ICT zie ik dan ook niet als iets positiefs.
Marc,
Wel eens bij een moderne zorginstelling binnen gelopen? De doorgeslagen digitalisering en de vaak ronduit slechte implementatie ervan levert op dit moment meer problemen dan oplossingen !
Jazeker ik deel je visie, dat digitalisering verbetering in de zorg kan brengen maar dan heb ik het niet over de voorbeelden die jij noemt want juist op die punten gaat het te vaak mis.
Moderne webtechnologie is nu bepaald niet datgene wat de betrouwbaarheid van systemen vergroot.
Ik hoor niets dan klachten over zorgsystemen die het met name buiten de reguliere kantoor uren laten afweten.
Patiënten zijn niet gebaat bij een flashy web interface, wel bij een verpleger die niet van een andere afdeling op een andere verdieping door allerlij door happerende geautomatiseerde systemen heen moet worstelen om zorg te bieden.
Het zou wellicht ook eens een idee zijn om niet elke zorginstelling zijn eigen systeem te laten bedenken, maar gewoon een open en modulair systeem te gebruiken zonder meteen vast te hangen aan allerlij vendor lockins.
Nog belangrijker, laat de mensen die er mee moeten werken eens hun inbreng geven, en laat die systemen niet ontwikkelen door lieden die nog nooit op de werkvloer hebben rondgelopen.
Ben het totaal niet eens met de schrijver van dit stuk. Eenvoudig om dat de technologie niet opgedrongen dien te worden. Als de zorg hier zelf om vraag en praktische en pragmatische invulling aan weet te geven dan is dat mooi. Maar wat Pascal zegt klopt helemaal. De bestaande systemen in de zorg zijn al dusdanig slecht dat het vele onnodige problemen oplevert. Dus wat dat betreft is het zaak om die eerst aan te pakken voordat je nog meer ellende op je hals haalt.
De reden dat er meer geautomatiseerd zou moeten worden in de zorg is zodat de verzekeringen nog meer controle uit kunnen oefenen om deze voor hen ‘efficiënter’ te maken. Wat dat betreft zou er vanuit de politiek wel wat meer bewegingen gemaakt mogen worden om deze ‘controlfreaks’ in toom te houden.
Dank voor de verschillende reacties. Ik ben het eens dat de ICT oplossingen niet het enige zijn die de zorg verder helpen. En in lijn met de reacties van Pascal en Johan deel ik het probleem dat de talrijke gesloten applicaties het vaak moeilijker maken. Naast hun geslotenheid, is het bijkomende probleem dat ze vaak niet aansluiten bij de zorgprocessen. Juist daarom pleit ik bewust voor open, opensource en moderne platformen die zorgprocessen ondersteunen en verbeteren. Uitwisseling wordt vereenvoudigd. Ontwerpen en software componenten kunnen worden gedeeld. Ook is een volledig terechte toevoeging dat software vanuit een inhoudelijke visie en kennis moet worden ingericht. Zelf heb ik goede ervaringen met user centered design principe. Dit betekent dat de zorgverlener, de specialist of andere gebruikers bepalend zijn in de software ontwikkeling of ontsluiting van informatie. Van opdringen is dan ook geen sprake. Het is niet de leverancier die met zijn pakket bepaalt wat wel / niet kan. Wel moeten beslissers binnen de instellingen, bereid zijn tijd en aandacht te investeren in deze trajecten om zo uiteindelijk echt resultaat te bereiken. Goed opdrachtsgeverschap zoals aangehaald door Derk’s zijn artikel, onderschrijf ik dan ook volledig.