In een aantal opzichten kan het geflopte MRS van SVB worden beschouwd als de opvolger van een vergelijkbaar systeem van UWV zes jaar eerder. SVB en UWV vallen beide onder het ministerie van SZW en staan op de nominatie om op termijn te fuseren. Van een systematische vergelijking valt daarom veel te leren, ook met het oog op het rapport van de commissie Elias dat op 15 oktober 2014 verschijnt.
Op woensdag 10 september 2014 informeerde staatssecretaris Klijnsma de Kamer mondeling over het SVB MRS debacle. De schade voor de belastingbetaler valt mee: 10,4 miljoen euro. Op Paul Ulenbelt van de SP na vond de Kamer het allemaal best. Ik keek verbijsterd toe: alleen aan Oracle licenties zou SVB al meer dan twintig miljoen hebben uitgegeven en dan moeten alle goedbetaalde inspanningen van Capgemini gedurende vijf lange jaren nog worden meegeteld. En de kosten van een honderdtal eigen SVB-medewerkers die tijd in MRS staken. En … ach laat maar. Klijnsma is gewoon één nul vergeten.
UWV-ramp
Zes jaar geleden gebeurde een ict ramp bij UWV waar een vergelijkbaar ict-programma implodeerde. Ook dit programma had als doel om legacy uitkeringssystemen door één modern generiek ict-uitkeringsplatform te vervangen. Het programma heette ‘WIA’, naar de toen nieuwe wet, maar had ook MRS kunnen heten. Programma UWV WIA explodeerde in 2008 op vergelijkbare wijze als SVB MRS een paar maanden terug: schijnbaar onverwacht.
Hier hebben we meteen een interessant verschil. UWV vond het nodig om direct te melden dat zijn ict-‘partner’ niets te verwijten viel. Het vrijpleiten van CGI gebeurde zelfs nog vóór het ontmantelen, laat staan evalueren, van het WIA-programma. Dat is nu anders want SVB gaat kijken of er schadeverhaal op Capgemini mogelijk is. Verhaal is echter kansloos geworden: eerst meldde SVB dat het MRS-product functioneel al was achterhaald en nu bagatelliseert mevrouw Klijnsma de schade tot dik tien miljoen. En los daarvan is het permanent bijhouden van een juridisch dossier kernactiviteit van bedrijven als Capgemini en CGI. Als ik in mevrouw Klijnsma’s schoenen stond dan wilde ik ook geen moddergevecht met Capgemini. Het verschil tussen UWV 2008 en SVB 2014 is dus schijn en wie twijfelt moet het rapport van de Auditdienst Rijk lezen, dat gerust als titel ‘Polderen tot in de Dood’ had kunnen meekrijgen. Kortom, geen verschil met tussen SVB 2014 en UWV 2008.
Terug naar de tien miljoen van Klijnsma. Bij UWV WIA meldde haar voorganger, minister Donner, al snel aan de Kamer dat de schade 89 miljoen euro bedroeg. Intern bij UWV circuleerde een bedrag van 145 miljoen euro, maar dit is gangbaar bij grote ict-veranderprogramma’s: de indirecte schade is enorm, maar alleen de directe schade wordt gemeld. Alles wijst erop dat de indirecte schade bij SVB veel groter is dan die bij UWV: er was voor de vrijwillig verzekerden (dertienduizend volgens het jaarverslag 2013, blz. 26) al MRS-software in bedrijf genomen en de SVB-organisatie was serieus aan het voorsorteren op een volledige overgang naar MRS. SVB heeft, anders dan UWV, in deze fase nog een gifbeker gevuld met half werkende en niet onderhoudbare software om leeg te drinken. Ad fundum.
De absolute onwaarheden van Jetta Klijnsma over SVB steken dus schril af bij de relatieve eerlijkheid van Piet Hein Donner destijds over UWV. Oppervlakkig gezien lijkt dat verschil te verklaren door het feit dat UWV WIA een maatwerkproduct was, dat nooit in de buurt is gekomen van levensvatbaarheid. Bij SVB is dat dus anders. SVB heeft een ecosysteempakket gekocht van Oracle en Capgemini en heeft tegen enorme kosten een eerste ‘business release’-implementatie verzorgd voor (maximaal) dertienduizend vrijwillig verzekerden. Hier zit dus de bron van de misleiding van de Kamer: er is anders dan bij UWV werkende software die fungeert als ‘kostenkapstok’. Zolang tientallen miljoenen aan weggesmurfte kosten niet worden gedeeld door dertienduizend klanten komen de SVB en mevrouw Klijnsma met alles weg. En dan bevat het Oracle-ecosysteem ook nog andere componenten, zoals een financieel-pakket, die ongetwijfeld gaan worden hergebruikt – niet dus. Cynisch gezegd: minister Donner had niet de gelegenheid die Klijnsma wel heeft. De gelegenheid maakt de dief, zeker als de Kamer slaapt. Deel alleen al de directe schade door die dertienduizend verzekerden en koop ze dan af voor een fijn bedrag plus een riante moestuin van de zaak.
Vervolgdrama
De fictie van bruikbare Oracle software en de druk om de schijn op te houden kunnen bij de SVB zomaar leiden tot een vervolgdrama. Bij UWV WIA was de pijn geleden na het publiek worden van het debacle en het uitwuiven van CGI plus een legertje ‘bevriende’-externen. Net als SVB nu, meldde UWV dat de oude systemen eigenlijk toch wel puik waren en ging over tot de orde van de dag. Bij SVB lopen de kosten van MRS dus door, bovenop de kosten van de oude software. Intern heeft SVB al besloten om vol in te zetten op het verlengen van de levensduur van de oude Cobol/DB2 systemen met vijf tot tien jaar. Dat gaat volgens een SVB-insider heel duur worden en zal verder weinig functionele of economische baten opleveren. Hergebruik van MRS en/of Oracle componenten (uitdrukkelijk niet de Capgemini-India maatwerkproducten) wordt onderzocht, maar overduidelijk alleen voor de bühne.
Een overgang naar een hybride applicatielandschap Cobol/DB2 enerzijds met Oracle-ecoproducten anderzijds is een bizar slecht idee, niet in de laatste plaats omdat er dan opnieuw veel maatwerk (koppel)software moet worden ontwikkeld. En, o ja, de gegevensmigratie en -synchronisatie is ook nog zo’n pijnlijk openstaand MRS-aandachtspuntje. Kortom: SVB zal goedschiks of kwaadschiks de MRS-functionaliteit die nu productioneel is weer moeten afzinken of permanent hoge kosten accepteren.
Doordat mevrouw Klijnsma haar verlies niet gaat nemen zit de SVB nog jarenlang met extra legacy software: een berg Cobol/DB2 en een disproportioneel kostbaar homeopatisch stukje Oracle. Bij UWV zijn de ict-kosten na de ict-debacles fors teruggedrongen. Of dat de SVB gaat lukken mag dus worden betwijfeld.
Sanering?
Een ander voorzienbaar gevolg van het voorgaande is dat de SVB-organisatie voor jaren wordt ontwricht. Op dit moment nemen SVB-medewerkers die werkten aan MRS weer de plaatsen in van de externen die waren aangetrokken om de oude systemen in de lucht te houden (een dure grap die niet in het MRS-kostenplaatje zit). Het lijkt er echter op dat een sanering van het personeelsbestand niet meer uit te stellen is nu het programma SVB Tien waarvan MRS deel uitmaakte officieel succesvol is afgerond, zeker als mijn vrees voor permanent hoge ict-kosten bewaarheid wordt. Ik voorspel jarenlang intern gedoe, maar misschien is Capgemini bereid om niet alleen de voormalige programmadirecteur maar ook het SVB-voetvolk een baan aan te bieden.
Tenslotte het management. Tot 2009 was bij SVB de verantwoordelijke bestuurder Marjolein ten Kroode, een ervaren ict-manager die bij de Gemeente Amsterdam (jawel) was genezen van elk geloof in de zegeningen van ict. Vóór Ten Kroode’s vertrek in 2009 zette de SVB onder haar leiding in op realisatie van besparingen en procesverbeteringen zonder de ict-voorzieningen aan te raken. De successen die voor MRS zijn geboekt worden nu politiek gebruikt om de schade van het ict-project weg te managen. De volgorde der dingen maakt duidelijk dat investeringen in MRS helemaal niets positiefs hebben opgeleverd en dus ook niet mogen worden gesaldeerd tegen eerdere procesverbeteringen door eerder management. SVB MRS is een ict-totaalfaal zonder verzachtende omstandigheden. Zelfs de technische issues waarop MRS is geklapt – multirealiteit, transactieverwerking en data integriteit – zijn identiek aan die van UWV-2008 en daardoor SVB en Capgemini extra zwaar aan te rekenen.
Het SVB MRS-verhaal is nog lang niet verteld en als het aan de bewindsvrouw ligt dan blijft dit zo. Bij UWV heeft het nog drie jaar geduurd voor de verantwoordelijke bestuurder het veld ruimde en die had naast WIA met de polisadministratie een nóg groter faalproject op zijn conto staan. Dat zo’n bestuurder alle gezag kwijt is in een aangeslagen organisatie is voor SZW en de bewindspersoon geen overweging. En onder de paraplu van de misleiding zijn ondertussen fortuinen gemaakt, maar dat is weer een ander verhaal.
De directe schade van het MRS-debacle loopt richting de negen cijfers. De dooretterende indirecte schade kan nog veel hoger uitvallen als UWV en SVB straks van de politiek moeten samengaan en uit alle kasten de lijken vallen. De businesscase voor een werkend multiregelingensysteem wordt dan natuurlijk onweerstaanbaar groot. Efficiency – net wat u zegt…
René Veldwijk, partner bij Ockham Groep
Verzoek
Ik wil langs deze weg een beroep doen op Computable-lezers met meer kennis dan waarover ik beschik. Ik zoek concreet antwoorden op de volgende vragen:
1- Hoeveel is er aan niet terugvorderbare licentiekosten aan [Oracle] “ecosysteem software” uitgegeven, indien mogelijk per onderdeel?
2- Welke ecosysteem-componenten worden hergebruikt en welke jaarlijkse kosten brengt dit met zich mee?
3- Welke kosten brengt het het met zich mee om deze componenten in de gewijzigde omstandigheden te gebruiken?
4- Brengt het hergebuik van ecosysteemcomponenten structurele kosten en/of risico’s met zich mee waarvan geen sprake zou zijn indien SVB volledig afscheid zou nemen van MRS.
5- Kan Capgemini voor wat betreft de ecosysteemcomponenten waarmee SVB verder gaat op basis van haar contracten met SVB eisen dat zij de ICT leverancier blijft?
Natuurlijk zijn er veel meer interessante vragen, maar de antwoorden hierop geven het scherpste antwoord op de vraag of er sprake is van misleiding & bedrog.
Heb je antwoorden? Laat mij deze dan weten op ictfaaltips+svb@gmail.com.
Het is bewonderenswaardig dat René Veldwijk opnieuw een artikel schrijft over het eindeloze falen van ICT bij de overheid. Ik zou er al lang moedeloos van zijn geworden.
Pro-tip voor de ministers die hierover gaan: Ontsla de incompetente CIO’s en andere ICT-managers die er al jaren een puinhoop van hebben gemaakt, en gebruik de vrijkomende middelen om mensen als René in te huren.
Wederom een haarscherpe analyse van René Veldwijk. Wellicht dat hij ons ook eens kan bijpraten over dat andere Oracle project bij Justitie (Leonardo) dat blijkbaar inmiddels geruisloos is afgerond, na wat waarschuwingen van de rekenkamer een jaar of wat terug.
@Rene Je ben een volhouder en dat is te bewonderen. Ik heb eens op het Rijks ICT Dashboard gekeken bij de projecten en gefilterd op een score uit de categorieen ‘rood’ en ‘geel’: geen enkel project. Alle projecten vallen in de categorie ‘groen’: normaal. Niets aan de hand zou je zeggen!
Het is om te lachen als het niet zo droevig is. De enorme licentiekosten, het in alle aspecten uitbesteden van projecten, ICT technisch ongelukkig in elkaar stekende projecten en dan ook nog het creatief berekenen van de projectkosten. Zo staan de seinen altijd op groen. Een aantal verhoren van de ICT commissie gezien en daar werden veel zinnige dingen gezegd en ik ben heel benieuwd waar de commissie Elias mee gaat komen. Zonder zelfreflectie bij de overheid is er weinig hoop op verbetering. Heb trouwens niet het idee dat het in het bedrijfsleven echt heel veel beter is al is de overheid de ideale melkkoe.
@Louis. Toen je filterde op het dashboard heb je waarschijnlijk de indicator op de stand “totaalscore” laten staan. Want als je filtert op kosten of doorlooptijd worden wel projecten getoond. Zowel bij kosten als bij doorlooptijd is 1 rood project te vinden. Beide van OCW. Beide hebben wel een (nipte) groene totaalscore. Verder zijn er een paar handen vol gele projecten.
Maar ja, hoe gaat zoiets bij b.v. project BRON PO: doorlooptijd scoort rood: 5,1/10. Maar de kosten waren slechts 9% procent boven de begroting. Dat levert een belachelijke hoge score van 9,1/10 op. Het lijkt mij meer een lichte onvoldoende…
Afijn: (5,1+9,1)/2=7,1 is net groen.
Dus we leren hiervan dat je de lat gewoon lekker laag moet leggen.
@Marten Dank voor de correctie. Dit is verwarrend, ik had inderdaad gekeken naar de totaalscore. Ook in de veronderstelling dan het meest complete overzicht te krijgen. Maar groen kan dus evengoed betekenen dat een project haperingen vertoont. Zie bijvoorbeeld het project Indigo van het IND staan, en daar is alles prima bij terwijl ik op de computable site andere verhalen lees. Inmiddels kom ik er ook achter dat men aan herijking doet. Zou dat het aanpassen van de geraamde kosten en de doorlooptijd zijn? Ook een manier om het een projectstatus op groen te krijgen. Het project van het SVB kan ik niet vinden trouwens. Houd je jezelf niet voor de gek op deze manier?
@Louis
Vanuit projectmanagement perspectief is dat toch ook niet zo gek (dat een project dan weer naar groen gaat)? Indien er (tenminste) sprake is van een formeel (stuurgroep) besluit ga je daarna over tot besturing op bijgestelde parameters. Opdrachtgever heeft dat dan geaccordeerd.
Ok, ik geef het toe. Het zou natuurlijk wel leuk zijn om ook je begin-begroting/planning daarbij inzichtelijk te houden.
Capgemini (ja helaas alweer), CGI en IBM hebben het niet goed gedaan bij het project WIA; 86 miljoen door het riool. Maar het UWV heeft er ook een paradoxaal zooitje van gemaakt onder leiding van diens projectleider Gerd Tjerkstra en Joop Linthorst, de toenmalige voorzitter van de Raad van Bestuur. Controversiële personen en dito partijen trekken elkaar blijkbaar aan.
Indien je als arts klooit, dan is je berisping in het BIG-register te zien, klooi je heel erg, dan wordt je naam doorgehaald en uiteindelijk verwijderd. Misschien moet zoiets ook voor de ICT gebeuren. Leuk projectje voor Cap?
@Michiel Ik denk dat het laatste, een overzicht van alle planningen van tijd en kosten, juist nodig is om het perspectief te behouden. Dat kwam ook uit de verhoren naar voren, bij het uitbestedingscircus is binnenkomen één en vervolgens kan de meter gaan lopen. Nu is het ICT Dashboard naar mijn mening nietszeggend.
Het valt me op dat het steeds weer gaat om dezelfde (falende) organisaties zijn die ingehuurd worden om dergelijke grote projecten (of niets voorstellende projecten die kunstmatig heel groot gemaakt worden)
Ons land zit werkelijk vol met ICT-goeroes.. er zullen toch ook wel een paar lui rondlopen die tegen een fractie van de kosten wel iets presteren.
Waarom accepteren wij toch steeds dat de overheid zo massaal geld over de balk blijft smijten ?
@Pascal (“Het valt me op dat het steeds weer gaat om dezelfde (falende) organisaties zijn die ingehuurd worden”):
Dat is vastgelegd in de eisen voor aanbestedingen van mantelovereenkomsten. Als kleine partij is het heel erg moeilijk om daartussen te komen. Eigenlijk kan dat alleen als bij het wegen van aanbiedingen kwaliteit een belangrijke rol speelt. Maar ik heb ook gezien hoe halverwege een aanbesteding de eisen werden aangepast aan de wensen van de grote “dienstverleners”, omdat die niet aan de eisen m.b.t. opleidingsniveau van personeel konden voldoen.
De account managers hebben “goede contacten” met de IT managers en inkopers bij de overheid, en houden het aanbestedingscircus (en de daaruit voortkomende mislukte projecten) in stand. Maar zoals hierboven al duidelijk werd gebeurt het op zo’n manier dat alle seinen op groen blijven staan.