Mobiele apparaten en de paradigma shift

De laatste tijd is er veel rumoer rond het gebruik van mobiele apparatuur en social media. Het is a-sociaal en leidt tot vereenzaming. We kijken elkaar niet meer aan, maar hebben alleen nog aandacht voor ons mobieltje. Schande! Maar is het nou wel zo'n probleem als geschetst wordt, of is dit misschien gewoon een nieuwe tijd met nieuwe manieren van communiceren?

De laatste tijd duiken er veel berichten en filmpjes op over de vermeende gevaren van het gebruik van smartphones en tabletcomputers in het dagelijks leven. Men schetst een beeld van voornamelijk jonge mensen die bijna dag en nacht op hun mobiele speeltje kijken en geen aandacht meer hebben voor hun omgeving. Dat zou leiden tot sociale verarming, eenzaamheid, gebrek aan onderling contact en nog veel meer ellende.

Zonder twijfel heeft de komst van mobiele apparatuur en draadloos internet-toegang geleid tot behoorlijke veranderingen in onze maatschappij. Jazeker, we kunnen nu altijd en overal informatie raadplegen en jazeker, we zijn ook geneigd dat te pas en te onpas te doen. Maar hoe slecht is dat nu eigenlijk?

Op 20 september 1839 werd de eerste stoomspoorlijn (Amsterdam-Haarlem) in Nederland feestelijk geopend. Veel mensen vonden die stoomtrein maar niets. Het ging veel te snel en het maakte veel te veel lawaai. Was die nieuwigheid wel nodig en was het wel veilig? In het begin van hetzelfde jaar was bij Gent nog de stoomketel van een vertrekkende trein uit elkaar gespat. Dit kon toch nooit goed gaan en de trekschuit was toch een prima vervoermiddel? Er waren zelfs mensen die er van overtuigd waren dat een mens een ritje in een stoomtrein niet zou overleven omdat we de snelheid (vijftig kilometer per uur) niet aan zouden kunnen.

In januari 1956 trad Elvis Presley voor het eerst op in een landelijke televisieshow, de Stage Show van Jimmy en Tommy Dorsey. Elvis’s swingende heupen, de combinatie van zijn blanke uiterlijk en het zingen met een ‘zwarte’ stem en zijn rock ’n roll verontrustte de gevestigde maatschappij. Elvis werd zwaar bekritiseerd. Rock ’n roll muziek was duivels en slecht. Het zou een hele generatie te gronde kunnen richten.

Dit zijn maar twee voorbeelden van de nieuwe ontwikkelingen en maatschappelijke gebeurtenissen die werden gezien als gevaarlijk en ongewenst. Er zijn er natuurlijk veel meer. Als we er nu op terugkijken dan lachen we erom. Zou dat ook aan de hand kunnen zijn met de ophef over mobiele apparatuur, internet en social media? Als we over een jaar of tien terugkijken op de huidige berichtgeving, hoe kijken we er dan tegenaan?

Is er misschien gewoon sprake van de ontwikkeling van een nieuw paradigma of denkraam? Een nieuwe manier waarop met name een jongere generatie omgaat met onderling contact en het uitwisselen van informatie? En heeft de ‘oudere’ generatie misschien gewoon moeite om uit het bestaande paradigma te treden? Een dergelijke paradigma-shift gaat vrijwel altijd gepaard met wrijving en strubbelingen.

En laten we eerlijk zijn: voor het smartphone tijdperk hadden mensen in de bus en trein echt niet altijd levendige onderlinge gesprekken. Toen verstopten we ons achter een krant of boek, zoals men zich nu achter een telefoon verstopt. En in plaats van een iPod hadden we een draagbare cassette recorder waarmee we ons van de wereld konden afsluiten.

Vergeet ook niet dat de nieuwe ontwikkelingen ook veel positieve kanten hebben. Onze wereld is veel groter geworden door de vrije toegang tot informatie. We kunnen gemakkelijker en sneller nieuwe dingen leren. En er is een grote groep mensen met een lichamelijke beperking die door internet en social media uit een isolement zijn gekomen.

Bekijk de opkomst van tablet computers en smartphones dus eens vanuit een andere invalshoek en neem ook de positieve kanten mee. Misschien zien we dan gewoon een nieuwe ontwikkeling waaraan we over een jaar of wat met een glimlach terugdenken.