De Belastingdienst heeft 203 miljoen euro besteed aan een mislukt automatiseringsproject. Het gaat om de bouw van ETPM, een centraal systeem voor het innen van alle belastingen en het uitbetalen van toeslagen, voorschotten en verrekeningen. De fiscus besloot begin 2014 om te stoppen met de ontwikkeling van ETPM. Al in 2009 werd overwogen om de ontwikkeling van het systeem te staken. Dat blijkt uit interne documenten van de Belastingdienst die in handen zijn gekomen van NRC Handelsblad.
Volgens het dagblad gaat het om één van de grootste automatiseringsprojecten binnen de rijksoverheid van de afgelopen tien jaar. ‘Het gaat om jaarlijks meer dan 260 miljoen transacties ter waarde van tweehonderd miljard euro. ETPM wordt nu wel gebruikt, maar voor een miniem deel van het totaal aantal transacties; nog geen 1 procent, zeggen bij het project betrokken bronnen. Volgens de Belastingdienst verwerkt het systeem 3,5 procent van de totale geldstroom.’
Volgens de documenten die in handen zijn van NRC, bestaan sinds het begin van het project in 2005 al zorgen over de technisch haalbaarheid. ‘Bij aanvang al waren er substantiële twijfels over of de gekozen software wel goed zou werken op de IBM-mainframes van de Belastingdienst en zou kunnen omgaan met het grote aantal transacties dat de dienst jaarlijks verwerkt, zo blijkt uit interne documenten. Nadat het project een jaar draaide, vroeg de leiding van het team dat het systeem moest invoeren zich intern af of het nog wel ‘in control’ was.’
Volgens het dagblad is het project begin 2014 in relatieve stilte beëindigd. ‘In een interne blog op 10 april 2014 voor Belastingdienst-medewerkers, waarin hij het stoppen met ETPM toelichtte, schreef directeur Belastingen Hans Blokpoel dat er in 2010 al ‘serieuze zorgen’ over het systeem waren. Na onderzoek bleek eind 2013 dat het nooit goed zou komen met het systeem. Blokpoel schrijft: ‘De hoeveelheid maatwerk die nodig zou zijn om het ETPM in gebruik te nemen, bleek enorm en niet beheersbaar te maken.’
‘Kleinere stappen’
Staatssecretaris Wiebes heeft schriftelijk gereageerd op Kamervragen over het gestaakte project. Hij schijft: ‘Hoewel het ETPM-systeem bij zo’n twintig belastingen functioneert, bleek in 2010 dit voor de massale inningsprocessen niet het geval. Het systeem heeft de belastingdienst wat dat betreft niet gebracht wat ze had gehoopt. De Belastingdienst heeft van deze invoering geleerd. Sinds 2010 wordt gewerkt met kleinere stappen voor onderzoek, ontwikkeling en implementatie. Feit blijft dat invoering van dit soort systemen kwetsbaar is. Niet voor niets ben ik in de brief over de stand van zaken bij de Belastingdienst die onlangs naar de Kamer gestuurd is, zo nadrukkelijk ingegaan op ict-vraagstukken.’
Daarmee doelt Wiebes op een brief van eind mei 2014. Daarin schrijft hij dat de processen en ict van de Belastingdienst flink op de schop gaan.
Uit betrouwbare bron vernomen dat er iemand is geweest binnen de Belastingdienst die hier voor gewaarschuwd heeft. Het heeft de betreffende persoon veel ellende gekost. Triest. Maar dit gebeurt helaas nog te veel. Ook naar Godlieb bij de NZa werd niet geluisterd. Achteraf wordt het vaak betreurd, maar dan is het te laat. In dat geval zijn er alleen maar verliezers.
Eén van de conclusies van Wortmann en Kremer in het artikel “IT Governance en de rol van opdrachtgever” is de volgende: “Bestuurders zouden meer aandacht moeten geven aan signalen, komende van hun eigen ICT-afdeling of ICT leverancier, over een gebrek aan goed opdrachtgeverschap”. Deze conclusie is gebaseerd op bovengenoemde ervaringen.
Tja maar laten vooral niet alleen de Belastingdienst-ict de schuld geven. Evenzoveel hebben de politici in Den Haag de schuld met het aanmaken van eindeloze regeltjes. Regel op regel gaf ook een ondoorzichtige brei aan regels. En die zelfde politici wassen hun handen in onschuld. Nogal hypocriet. Het wordt echt tijd voor een zakenkabinet en weg met die omhooggevallen afgestudeerden Kamerleden, die nog moeten leren hoe de maatschappij in elkaar zit.
Bestuurders zouden meer aandacht moeten geven aan signalen, komende van hun eigen ICT-afdeling of ICT leverancier, over een gebrek aan goed opdrachtgeverschap”. Deze conclusie is gebaseerd op bovengenoemde ervaringen.
Ik ben het helemaal eens met die mening.
Ik kom bij heel veel bedrijven over de vloer en deze luisteren liever naar een Gartner bijvoorbeeld dan naar hun eigen techneuten die precies weten waar de problemen liggen. Ik zie het vooral in overheidsland gebeuren waar de bestuurder bijna tot geen ict-kennis heeft en alles van Gartner aanneemt en van hun eigen techneut naar de prullenbak verwijst.
Laten we in de grondwet opnemen dat projecten zonder mogelijk afgehechte zelfstandige product of dienst niet langer dan 2 jaar mogen duren. Dat betekent niet dat je een programma zou kunnen ontwikkelen, maar dat alle afzonderlijke projecten binnen dat programma ten alle tijde niet langer dan 2 jaar mogen duren en een solitair bestaansrecht hebben. Dat maakt het programma alleen maar sterker en je hebt de mogelijkheid om de zaak te stoppen zonder gezichtsverlies.
Megalomane projecten (niet alleen ICT) zijn vaak het gevolg van ego, ambitie en winstbejag. Inhoudelijk is het vaak compleet niet relevant.
Het trieste is dat dit een niet op zich zelf staand project is. Er lopen nu nog meer van dit projecten. (o.a. Basis voorziening Politie, GBA van de gemeenten)
Werk je hier aan mee en zie je het mis gaan blijf dan niet stil. Of gaat het aan de grote klok hangen of stop gewoon met meewerken aan het project. Als je het aan de grote klok hangt wees dan wel zo slim om het van tevoren goed uit te zoeken wat de meest effectieve manier is zonder dat je in enorme problemen komt. Want klokkenluiders bij de overheid zijn vaak aangeschoten wild.
@Johan Ik las een artikel in de krant dit weekend over dit project en de leiding was gewaarschuwd door de ICT afdeling over dit project. Maar blijkbaar was het niet overtuigend genoeg. Het sluit aan bij het artikel van PaVaKe over die reclame en de daarop volgende discussie: de ict beslisser die geen affiniteit met ict zouden hebben. Of beter, ict beslisser nemen beslissingen zonder verstand van zaken. Dus ik denk dat er vaak genoeg gewaarschuwd wordt. Het wordt misschien tijd dat uitvoerend personeel (functioneel en technisch) een belangrijke stem hierin krijgen. Want nu is het vaak meehobbelen en komt het over je heen.