Waar hij per 1 januari 2015 aan het werk is, dat weet Dion Kotteman niet. Maar jaargang 2014 staat in het teken van resultaten boeken met het verder uitrollen van de I-strategie van het Rijk. Peter Blom gebruikt dit jaar om de iDialoog, een samenwerkingskader voor de Rijksoverheid en het ict-bedrijfsleven, verder te concretiseren. Een gesprek met twee mannen met opgestroopte mouwen.
Dion Kotteman is sinds 1 januari 2014 Rijks-cio en interim directeur Informatiseringsbeleid Rijk. Ook is Kotteman voorzitter van de Interdepartementale Commissie Chief Information Officers (ICCIO). Hij is aangesteld voor de periode van een jaar en zijn taak is het om de I-strategie waaraan voormalig cio Rijk Maarten Hillenaar vorm en inhoud heeft gegeven, verder uit te rollen en waar nodig te actualiseren. Zo staat op de agenda van de ICCIO de besluitvorming over het programma Toegang, Identity- & Accessmanagement en de Rijks App Store. ‘Beide zijn generieke voorzieningen voor het hele Rijk’, aldus Kotteman.
Peter Blom is sinds 2011 plaatsvervangend directeur Facilitair Management en ICT en cio bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en heeft binnen de ICCIO de portefeuille ‘samenwerking met de markt’. Over de iDialoog zegt hij: ‘Het is een leidraad voor het verder versterken van de samenwerking tussen de overheid en het ict-bedrijfsleven om daarmee de kwaliteit van ict-projecten te verbeteren, de kwaliteit van aanbestedingen te verhogen en talentbehoud te stimuleren en te ontwikkelen. Een goede relatie is daarbij onontbeerlijk.’
Doorontwikkeling
Kotteman is positief over het werk van zijn voorganger Hillenaar: ‘De I-strategie is ontwikkeld en er zijn grote stappen gezet op de uitvoering. Het is nu een kwestie van doorpakken, ik zit hier om nieuwe resultaten te boeken. Van de vier datacenters bijvoorbeeld, zijn er drie reeds gereed en de vierde wordt eind van dit jaar opgeleverd. Dat is begonnen met de housing van die datacenters. Als je nu praat over doorontwikkeling, dan worden die straks gekoppeld. En dan gaat de zon nog verder schijnen, want dan kan je ervoor zorgen dat er ook onderling goede functionaliteit beschikbaar komt en ‘horizontale’ samenwerking wordt gefaciliteerd. Maar ook in termen van security: dat continuïteit is gewaarborgd, dat de overheid beschikbaar is als het internet uitvalt. Dat er naast operationele voordelen ook een aanzienlijke kostenbesparing kan worden gerealiseerd op applicaties en licenties. Dat zijn mogelijkheden die je dan opeens binnen bereik krijgt.’
Blom: ‘De I-strategie betekent een enorme verandering maar geeft ook een enorme boost. De doorontwikkeling zal nog een jaar of drie in beslag nemen. In totaal staat er drie jaar voor gepland, 2017 dus. Je hebt ook gewoon te maken met lopende contracten, daar kun je niet zomaar van af. Je moet een logisch moment kiezen om zo’n consolidatie uit te voeren, dus als er groot onderhoud plaatsvindt of als een contract afloopt. Er is veel te doen, we moeten doorpakken.’
Ook een gesloten Rijks-cloud lijkt een kwestie van tijd (Dictu selecteerde onlangs ict-dienstverlener Atos om het eerste deel van deze Rijks-cloud te bouwen, red.). Het delen van faciliteiten en resources is lang niet altijd vanzelfsprekend geweest, erkent Kotteman, ‘maar dat paradigma wijzigt en daar zijn een paar goede redenen voor. Praktisch: er is weinig geld. De overheid moet kleiner en het moet goedkoper. Een duidelijk kabinetsbesluit. Daarnaast is er veel meer begrip om dingen samen te doen. De gedachte ‘wij zijn een functie binnen die hele overheidsorganisatie’ begint gestalte te krijgen, veel meer dan een paar jaar geleden.’
Volwassenheid
Die discussie hoef je niet meer te voeren? Kotteman lacht: ‘In elk geval minder.’ Blom: ‘Je merkt dat het vertrouwen naar elkaar toeneemt. Samenwerken en vertrouwen gaan volgens mij heel erg samen.’ ‘Het is ook een maturity-kwestie’, stelt Kotteman, ‘je wordt volwassen met elkaar.’ Vijf jaar CIO-stelsel Rijk heeft geleid tot een gemeenschappelijk samenwerkingsniveau binnen de ICCIO. Met dat onderlinge draagvlak worden onderwerpen zakelijker en professioneler afgehandeld en prevaleert het algemeen belang boven het individuele belang.
‘Je moet het niet over boutjes en schroefjes willen hebben maar over functionaliteit, niet praten over servers maar over service’, aldus Kotteman. ‘We zetten in op meer generieke zaken. Ligt er een vraagstuk op tafel en acht van de elf departementen zijn het er mee eens, dan gaan we het doen. Dat zie je nu gebeuren, dat iemand de ene keer wat toegeeft en de andere keer zelf scoort. En dat alles in het kader van het gemeenschappelijk belang.’ Blom geeft aan dat er wel prioriteiten worden gesteld omdat bij investeringen de kost meestal voor de baat uitgaat en eenvoudigweg niet alles tegelijkertijd meer kan. Onderbouwing geschiedt met een business case en dat hoeft niet alleen een financiële business case te zijn, dat mag ook een kwalitatieve business case zijn.
ICCIO uitgebreid
Voor wat betreft het gremium van de ICCIO is dat onlangs uitgebreid met de deelname door de cio’s van de grote uitvoeringsorganisaties. De uitvoeringsorganisaties horen er nadrukkelijk bij, vindt Kotteman: ‘Dat moeten we niet tot de voordeur beperken. Aanhaken bij de beweging, want als Rijk functioneren we steeds meer als één concern.’
Blom: “Vertrouwen blijkt ook uit hoe we zijn georganiseerd. Mijn collega bij de uitvoeringsorganisatie DUO is mijn vervanger, die spreekt en handelt niet namens DUO maar namens het kerndepartement OCW binnen de ICCIO op het moment dat ik niet kan. Dit denken en werken, niet vanuit een individueel belang, maar vanuit een Rijksbreed perspectief is gewoon veel effectiever.’
Kotteman: ‘Je moet het vertrouwen hebben en er moet draagvlak zijn. De manier van sturen is dat je kijkt hoe dat draagvlak is. De benadering is zakelijk, je maakt afspraken met elkaar. Budget is zeker een prikkel. Maar je ziet ook het besef ontstaan dat de kwaliteit gewoon omhoog kan door dingen gezamenlijk te doen.’
Het verbeteren van de kwaliteit van ict-projecten is één van de vier bouwstenen van het programma iDialoog dat tot maart 2017 loopt. Blom vertelt dat met betrekking tot het versterken van de samenwerking tussen overheid en ict-bedrijfsleven diverse initiatieven zijn ontwikkeld, alle op basis van vertrouwen en samenwerken en vooral elkaars begrip. Zo wordt al door een aantal marktpartijen het portfolio aangepast met als uitgangspunt ‘Wat is goed voor het Rijk?’, met daarbij de inzet op horizontale oplossingen in plaats van het verticale denken.
Investeren in vertrouwen
Het versterken van de samenwerking wordt gevoed door de inhoud centraal te stellen tijdens de CIO Cafés. Deze vinden zes keer per jaar plaats door middel van een netwerkbijeenkomst rond een actueel thema. Daarnaast is er de Strategische Dialoog, die twee keer per jaar wordt georganiseerd met de ceo’s van het ict-bedrijfsleven, Nederland ICT en de cio’s. Tenslotte ook het iBestuur Congres dat in januari 2015 voor de zesde keer zal worden gehouden met meer dan duizend deelnemers uit Rijk en ict-bedrijfsleven.
Blom: ‘Investeren in vertrouwen, in de relatie met elkaar, doe je door openheid te bieden, door elkaar te betrekken, door je agenda op tafel te leggen. Wat ik ook een belangrijke vind, is kennis en begrip hebben van en voor elkaar. En daarin durven te investeren. Hoe lopen besluitvormingsprocessen binnen de overheid? Hoe lopen de financiële processen? Waarom worden welke afwegingen gemaakt? En andersom natuurlijk ook, binnen het bedrijfsleven. Dat helpt je gewoon om betere vragen neer te zetten en reacties vanuit de markt beter te begrijpen.’
Sessies en workshops
‘Bij de totstandkoming van de I-strategie is ervoor gekozen om een convenant te sluiten tussen de overheid en het ict-bedrijfsleven’, vervolgt Blom. ‘Sindsdien is er geïnvesteerd in een stukje volwassenheid en in de relatie en dat vraagt gewoon om een volgende stap en dat is de iDialoog. Het biedt kansen om in de pre-competitieve fase nu een andere slag te maken met elkaar, zaken gewoon bij de kop te pakken.’
Om de kwaliteit van aanbestedingen te verhogen, worden sessies en workshops georganiseerd op het snijvlak van ict, inkoop en best value procurement met als inzet de functionele vraag. Blom: ‘Gewoon, de markt en overheid bij elkaar. Een mooi aspect hieraan is dat we de markt uitdagen om met goede proposities te komen en niet, zoals nu vaak voorkomt, zelf de oplossing te bedenken. Maak gebruik van de markt, maak gebruik van de kennis en expertise die daar zit. En deze methode dwingt marktpartijen om de personen aan tafel te brengen, de experts, die het ook daadwerkelijk moeten gaan doen straks. Inhoudelijke mensen, die het verschil kunnen maken.’
Dit artikel is ook te lezen in GOV magazine nummer 6.
Ehmmm
Twee grote gaten in het uitzonderlijk uitgebreide, summiere, artikel.
1. Het grote talent
het grote talent zit doorgaans niet altijd bij de ‘grote leveranciers’ waardoor dat onderdeel in het verhaal aardig mank gaat. Stel maar gerust dat dat wel eens een gapend gat in betoog, proces en procedure zal kunnen blijken.
Het zal niet voor het eerst zijn dat verloop en diversiteit van diensten, processen en procedures, heel voorspelbaar, aan de basis liggen van flinke problemen, die je met Maturity sec niet zal opvangen.
2. Centralisatie
Ik ben als professional zeker voor centralisatie van IT mogelijkheden. Maar ik heb ook ervaren dat wanneer centralisatie betekend, ‘één groot vat’, dat dit de opmaat is voor rampspoed. Nu hebben we dit laatste wat vaker zien gebeuren bij de overheid met alle jammerlijke gevolgen van dien.
Er is m.i. helemaal niets mis met diversiteit maar dan wel volgens een strak geregisseerd standaard en connectiviteit. Beter namelijk dat er af en toe een klein component dat niet bereikbaar is of niet helemaal functioneert naar behoren dan een groot van waarvan de inhoud vertroebeld.
Dit alles gewoon door ervaring ingegeven.
“By their very nature, bureaucrats – and they are not alone – promote their own careers by seeking to expand the programmes and policies for which they are responsible. To a bureaucrat it is the only measure of success. Thus they are empire builders: they hire more people, request more authority, and seek larger appropriations.”
Bovenstaande geldt niet alleen voor overheid want in een bureaucratie bereikt uiteindelijk iedereen zijn eigen niveau van incompententie. Kijkend naar de jacht op talent wordt nu vooral gezocht naar het schaap met de vijf poten voor de prijs van een slachtlam door de hierarchische opbouw van veel organsaties. Hoe groter de organisatie hoe meer tijd besteed wordt aan politiek en hoe minder kennis er nog is van de techniek.
Too many chiefs and not enough indians…..
Een gesprek met twee mannen met opgestroopte mouwen.
Wat gaan ze doen ?
I-strategie vorm en inhoud geven. Goed plan. Want geen idee wat het is en het woord was al bedacht. Een van de de aanpakmannen is Interdepartementale Commissie Chief Information Officers (ICCIO). Staat in ieder geval mooi op de CV. Zo betalen die nevenfuncties tijdens bij de studentensocieteit zich nu fijn uit.
iDialog dan. Lekker communiceren tot iedereen er beter van is geworden.
Er is veel te doen, ze moeten iDoorpakken. Wat ze ook belangrijk vinden is kennis en begrip hebben van en voor elkaar. Peace. Een hele gerusttelling.
Over het bedrijfsleven is de overheid wat korter van stof.
Zelf broek ophouden zei iChief Rutte tenslotte.