Nu Nederland langzaam uit de economische recessie krabbelt, is voorzichtig de balans op te maken van de gevolgen van de crisis voor de arbeidsmarkt. Voor de Nederlandse ict-branche geldt dat er zich steeds duidelijker een contradictie aan het vormen is. Aan de ene kant is er een schaarste aan bijvoorbeeld developers, terwijl er aan de andere kant een overschot is ontstaan aan meer traditionele functies zoals beheer.
De ict-beroepsbevolking is net als andere beroepen hard getroffen door de economische crisis. Het aantal werkloze ict’ers is gegroeid, in april 2014 stonden er 16.632 geregistreerd bij het UWV. Toch constateert dat zelfde UWV een maand later dat bepaalde ict’ers moeilijk te vinden zijn. In de categorie ‘kansrijke beroepen’ geeft het UWV aan dat de kansen goed zijn voor programmeurs.
ROA
Zo wordt er binnen de sectoren ict, overheid en de financiële sector vooral gezocht naar developers/programmeurs voor onder andere Java, .Net en scripttalen, technische specialisten, testers, webdevelopers, digital media-specialisten en accountmanagers op hbo-niveau. Op wetenschappelijk niveau is er vooral vraag naar developers/programmeurs, business analist (onder andere datawarehouse), projectmanagers en securityspecialisten.
Het overzicht is tot stand gekomen op basis van beschikbaar cijfermateriaal over vacatures en werkzoekenden. Het gaat om een analyse van openbare, vaak sectorale rapporten en beschikbare prognoses van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Deze organisatie heeft berekend dat in de periode 2008 tot en met 2012 de ict-beroepsbevolking jaarlijks gemiddeld 0,5 procent groeide. ROA verwacht dat tot en met 2018 deze groei jaarlijks 0,4 procent zal zijn. Voor informaticaberoepen worden weinig knelpunten verwacht. Wel wordt geconstateerd dat de uitbreidings- en vervangingsvraag relatief laag is, met uitzondering van de software-ontwikkelaars.
Tekort aan ict’ers
Branchevereniging Nederland ICT spreekt in zijn meest recente rapport uit 2013 over een groeiend tekort aan hoger opgeleide ict-professionals voor de komende jaren. Ondanks de economische recessie verwacht Nederland ICT een tekort van ruim 6300 ict’ers in 2016. Zodra de economie aantrekt, kan dit tekort oplopen tot elfduizend ict-professionals. ‘De tekorten op de arbeidsmarkt voor ict’ers zijn een bedreiging voor het economisch herstel en zijn ongunstig voor de innovatie- en concurrentiekracht van Nederland’, zegt Lotte de Bruijn, directeur van Nederland ICT. ‘We zijn onvoldoende voorbereid op technologische ontwikkelingen als cloud computing, big data en cyber security.
De komende vijf jaar zal dit volgens haar van grote invloed zijn op de vraag naar nieuwe en anders geschoolde ict-professionals. ‘We moeten zien te doorbreken dat grotere bedrijven uitwijken naar het buitenland om daar gekwalificeerde mensen te werven. Groot knelpunt is dat de inhoud van ict-opleidingen onvoldoende aansluit op functies in het bedrijfsleven, waardoor er een mismatch tussen vraag en aanbod is ontstaan.’
De Intelligence Group noemt ict zelfs de meest kansrijke functiegroep in Nederland. Dit uit zich onder andere in de gemiddelde zoektijd naar een nieuwe functie. Deze is voor ict’ers slechts één maand tegenover zes maanden voor de gemiddelde werkzoekende.
Vacaturemarkt in stroomversnelling
De ict-markt lijkt wel minder last te hebben van economische tegenspoed dan andere beroepsgroepen. Dat blijkt ook uit cijfers van Yacht. De detacheerder meet constant de vacature-ontwikkelingen in de Nederlandse ict-markt voor hoog opgeleiden. Na een marginale groei van 5 procent in 2012 is het aantal ict-vacatures in 2013 in een stroomversnelling terechtgekomen. In de eerste helft 2013 groeide het aantal vacatures met ruim 16 procent. In de tweede helft bedroeg de groei maar liefst ruim 20 procent.
Het aantal vacatures voor ict-professionals blijft volgens Yacht ook in 2014 sterk groeien. De eerste vier maanden van het jaar werd er al een groei van bijna 12 procent gerealiseerd. In totaal telde Yacht 44.841 nieuwe vacatures van januari tot en met april 2014. Er was met 41,4 procent veruit het meeste vraag naar developers. De technisch beheerders volgden op eerbiedige afstand met 14,8 procent van het totaal aantal vacatures. Ook werd er 532 keer gevraagd naar een security officer, waarmee deze functie in 1,2 procent van de gevallen wordt gevraagd.
Schaarsteprobleem
Erik Kolthof, competence director bij Yacht, verwacht dat de vraag naar developers in de tweede helft onverminderd hoog blijft. ‘De schaarste aan softwareontwikkelaars wordt steeds problematischer. De vraag naar softwareontwikkelaars voor bijvoorbeeld Java, php en .Net ligt al jaren op een hoog niveau. Een aantal factoren zorgen voor dit schaarsteprobleem. Het aantal schoolverlaters van hogescholen en universiteiten groeit, maar nog onvoldoende. Het omscholen van ict’ers met verouderde kennis naar softwareontwikkelaars is kostbaar en tijdrovend. Daarnaast blijven werkgevers hoge eisen stellen aan potentiële medewerkers.’
De vraag naar specialisten als security-officers is volgens Kolthof weliswaar in absolute aantallen nog klein, maar laat wel een explosieve groei zien. ‘In de eerste vier maanden van 2014 zijn er meer dan vijfhonderd vacatures geplaatst, een toename van 95 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2013.Het aantal vacatures zal zeker nog verder toenemen in 2014. Recente onrust over beveiliging, zoals bij Internet Explorer, speelt hier zeker een rol.’
Data-analyse
Kolthof verwacht dat de vraag naar ict-projectmanagers dit jaar tussen de 5 en de 10 procent groeit. ‘De grootste piek in de vraag naar projectmanagers ligt hierbij meestal in de eerste helft van het jaar. Dezelfde groeipercentages worden verwacht voor informatie- en businessanalisten. Waarbij de businessanalisten een extra impuls mogen verwachten gezien de verschuiving van werkzaamheden van data-administrators en databeheer naar data-analyse.’
Beheersmatige functies, zoals infrastructuurbeheer, applicatiebeheer en databasebeheer, groeiden volgens Kolthof over de eerste vier maanden van dit jaar zeer beperkt. ‘Met name de grotere organisaties in de profit-sector bouwen deze functies in sneltreinvaart af. De groei en kansen liggen hier dan ook met name bij de (lokale) overheden, zorg en in het midden- en kleinbedrijf.’
Vacatures per regio
De cijfers die Yacht analyseert zijn toe te schrijven naar verschillende ict-functies, maar de detacheerder groepeert de resultaten ook naar regio. Als dan naar het totaal aantal uitgebrachte ict-vacatures gekeken wordt in de eerste vier maanden van 2014, dan blijkt 23,4 procent van alle vacatures in de regio Amsterdam open staan. De regio Utrecht volgt met 14,7 procent. De derde regio waar de meeste ict’ers gezocht worden is Den Haag (11,3 procent).
Ook Nederland ICT doet onderzoek naar ict-vacatures per regio en daaruit komt een vergelijkbaar beeld als Yacht schetst. De meeste ict-vacatures zijn afkomstig van werkgevers uit de regio’s Middenwest (29 procent) en Noordwest (23 procent). De regio Noord blijft met 3,3 procent ver achter.
Developers en accountmanagers
De regionale vraag naar ict-professionals volgt grotendeels de specifieke regionale economische structuur. In de regio’s Noord, Oost, Zuidwest en Zuidoost ligt de focus op industrie, wat onder meer blijkt uit de relatief grote vraag naar technische specialisten in de regio Noord. In de regio’s Noordwest en Middenwest is er meer focus op diensten, waarbij er in Noordwest veel vraag is naar allround developers en in Middenwest veel vraag is naar accountmanagers. De vraag naar technische specialisten is daar juist laag.
Uit het onderzoek van Nederland ICT blijkt verder dat ten opzichte van de uitstroom vanuit ict-opleidingen er bij werkgevers relatief veel vraag is naar hbo-gediplomeerden. De uitgevoerde vacature-analyse toont aan dat werkgevers momenteel vooral een grote behoefte hebben aan developers. Bijna 90 procent daarvan is op hbo- of wo-niveau. Een tweede functie waar de vraag het aanbod overtreft is die van accountmanager.
Specialisatie
Voor de Nederlandse ict-sector lijkt dus te gelden dat je voor de toekomst je beter kan specialiseren dan generaliseren. Dat meent althans Computable-expert Robbrecht van Amerongen, manager development bij Amis Services. ‘Er is steeds meer vraag naar specialisatie in de it-arbeidsmarkt. Dat betekent dat de traditionele loopbaan van it-specialist naar generiek it-management, projectmanagement of it-architect veel minder voor de hand ligt.’
Dit betekent volgens hem dat er in een loopbaan ook veel gaat veranderen. Van Amerongen: ‘Alles wat we nu weten aan it-specialisme is door de experts, die bij bedrijven in dienst zijn of ingehuurd worden, in de afgelopen vijf jaar geleerd. Alles wat je daarvoor hebt geleerd is niet meer relevant of alleen als concept bruikbaar. In de zoektocht is het zaak dat we it-specialisten weten te vinden die in staat zijn om telkens iets nieuws te leren. En niet die specialisten die al bepaalde competenties kennen. Dit betekent dat ervaring veel minder relevant aan het worden is en dat het veel meer gaat om het vermogen om kennis snel te vergaren.’
