'De Nederlandse overheid raakt elk jaar vier tot vijf miljard euro kwijt aan ict-projecten die mislukken. Vooral met de grote technologieprojecten gaat het mis. Van die projecten – vanaf een budget van 7,5 miljoen euro – slaagt maar 7 procent. Van alle projecten bij elkaar is 30 procent succesvol.' Dat zei hoogleraar beleidsinformatica en directeur van Venture Informatisering Adviesgroep nv (VIAgroep) Hans Mulder tijdens het eerste openbare verhoor van de tijdelijke ICT-Commissie van de Tweede Kamer die onderzoek doet naar ict-projecten binnen de overheid.
Volgens Mulder mislukt ruim een derde van de grote projecten (36 procent) zodanig dat het nieuwe systeem nooit in gebruik wordt genomen en ruim de helft (57 procent) wordt betwist. Dat betekent bijvoorbeeld dat het butget wordt overschreden, de ict-oplossing te laat wordt opgeleverd of anders wordt dan aanvankelijk was gepland. Van alle projecten bij elkaar faalt een kwart en wordt 46 procent betwist.
Het gaat volgens Mulder om ruwe schattingen. Hij ziet de situatie wel verbeteren, tien jaar geleden ging de Rekenkamer volgens hem nog uit van schattingen van zo’n zes miljard euro per jaar. Ook vinden er meer ict-trajecten plaats in vergelijking met de situatie zo’n tien jaar geleden.
‘Kleinere projecten in plaats van doormodderen’
Volgens Mulder is de verspilling van overheidsgeld aan ict vergelijkbaar met andere Europese landen. ‘Als er een top-tien zou zijn van redenen waarom projecten falen, dan gaan de eerste drie over mensen en niet over de technologie zelf’, aldus Mulder. ‘Zo loopt de communicatie en het management eerder mis als er meer partijen bij zijn betrokken. De projecten van de overheid zijn per definitie groot, omdat die vaak voor veel burgers bestemd zijn.’
‘De projecten zijn ook echt ingewikkeld en leveranciers onderschatten dat nogal eens’, legde hij de kamer-commissie voor. Mulder pleit onder andere voor kleinere projecten. ‘Die zijn ook makkelijker te stoppen als het misloopt. Bij grote projecten moet de overheid vaak doormodderen’, zei hij volgens persbureau ANP.
Een aantal jaren geleden was het 6 miljard, en nu is het vier of vijf miljard? Het is dikke duimenwerk. En dan concludeert een hoogleraar dat er verbetering in zit? Merkwaardig.
Echter, we kunnen concluderen dat er ook nu nog steeds iets goed fout zit bij de aansturing van projecten. Een aantal jaren geleden hebben Hans Wortmann en ondergetekende geconcludeerd dat het voor een belangrijk deel te maken heeft met een gebrek aan professionaliteit van de opdrachtgever. Opdrachtgever? Wie is dat!
Jaren geleden heeft de Rekenkamer onder andere geconcludeerd dat er een ‘overkill aan control’ is bij de projecten. En wat doet de overheid kort erna? Juist, een dure, nieuwe tool aanschaffen die past in het rijtje van control instrumenten. De Gateway Review methode. Ook toen was het voor bestuurders moeilijk om hand in eigen boezem te steken en eens te kijken naar hun eigen rol en dat van hun management. En dat is het nog steeds blijkbaar.
Jammer. En een gemiste kans. Zo lang organisaties niet meer aandacht geven aan de rol van opdrachtgever, zullen forse budgetoverschrijdingen van projecten blijven bestaan. En dat terwijl een goede invulling van deze rol niet echt moeilijk is. Het is niet zozeer een competentie probleem, maar eerder een cultuur probleem. De andere kant op kijken en het probleem aan opdrachtnemende kant leggen.
Even wat relativeren!
– Gelukkig maken we fouten, daar kunnen we van leren!
– We leren denk ik vooral dat lineair denken niet zo effectief is. Het is niet een kwestie van wat methodes benoemen, leveranciers hun gang laten gaan, en klaar. We hebben te maken met complexe problemen, complexe organisaties met de nodige feedback-loops.
– Zo’n bedrag zegt mij niet zoveel. Wat zegt nu 4 of 5 miljard? Die miljarden zijn misschien boekhoudkundig wel uitgegeven, maar ik vind het veel interessanter om te weten wat ermee gebeurd is. Daar hebben mensen salaris van gekregen, hypotheken en de tandarts van betaald, hebben hun kinderen boeken van kunnen kopen. Uiteindelijk. Zegt dus net zo veel of net zo weinig als wanneer je zou zeggen dat er vanochtend tijdens het konings-ontbijt 3 miljoen sinaasappelsap is gebruikt (geen idee, ik noem maar wat). Kan wel waar zijn, maar is niet relevant. Vier tot vijf miljard, kan wel waar zijn, maar is niet relevant.
– Het zal ons er uiteindelijk ook niet van weerhouden om verder te leren, gelukkig maar. Volgend jaar misschien weer zo’n rapport? Niet erg, als we maar wel proberen om het anders te doen, want daar leren we van. En misschien komt er dan zo af en toe een moment voorbij, waarop we tegen elkaar kunnen zeggen: zie je, dat heeft nou eens wél gewerkt. Prachtig toch?
Volgens mij faalt de ICT niet zoals in de titel staat……. :-), hooguit doet het wat anders dan we bedacht hebben…
Ik ben er voorstander van dat de overheid een eigen ICT-standaard neerzet, dus qua technieken, hardware, etc. Een goede standaard. Geen ratjetoe zoals nu vaak het geval is. Er wordt te weinig geprofiteerd van gemeenschappelijke standaards, -software, uitwisselbaarheid van personeel, etc.
Een nationaal architectuurteam neerzetten die eerst de standaards definieert en ook de projecten beoordeelt en dus hergebruik van software kan sturen. Een zichzelf respecterende organisatie doet dit ook. Een overheid moet dit evenzo doen. Wel graag wat mensen uit de financiële praktijk!
Het probleem zit voornamelijk in de top. Zowel de politieke als de ambtelijke top. Er is een combinatie aan factoren die het tot succes maken van zelfs redelijk eenvoudige IT projecten bijna onmogelijk maakt.
1. Een enorme kloof tussen kennis (IT) en macht (bestuurders).
2. Een enorme kloof tussen werkvloer – IT – bestuur.
3. Weinig echt IT gevoel bij het bestuur, alleen (verouderde) kennis.
4. Continue roulatie (1-2 jaar) van bestuurders.
5. Bedrijfje willen spelen i.p.v. overheidsorganisatie.
6. Geen echte rapportage, alleen bijsturing op besteding/deadlines.
7. Vreemde financieringsconstructies met zwabberende budgetten.
8. Het vehikel “Europese Aanbesteding”.
9. Geen vermogen om prestaties te belonen of fouten af te straffen.
Deze factoren, opgeteld bij een sneller veranderende wereld, een steeds ontevredener werkpopulatie en een steeds wispelturiger politiek/burgerij maken het ontwikkelen van echt constructieve IT bijna onmogelijk. Investeringen worden gedaan wanneer het politieke klimaat er rijp voor is, niet omdat het past in het landschap. Succesvolle projecten worden om zeep geholpen alleen omdat ze niet helemaal op tijd zijn. Onsuccesvolle projecten, die niemand durft aan te raken, blijven maar doormodderen. Producten, ook hele goede producten, worden gekocht, maar verstoffen of passen niet bij de rest.
In 25 jaar IT, met zeer veel overheidservaring zie ik het alleen maar slechter worden. Het is een cultuurprobleem, hoe soft dat misschien ook klinkt. De top van de overheid is vooral bezig met het beschermen en verbeteren van de eigen positie. Niet of nauwelijks met het echt verbeteren of überhaupt echt leiden van de organisatie. Zolang dat niet verandert zullen projecten blijven mislukken en zullen de kloven alleen maar breder worden. Daar helpt niets tegen, geen uitbesteding, geen consultancy, geen methodiek.
Gezien het feit dat falende ICT-projecten al jarenlang gaande zijn, met als gevolg kapitaalvernietiging van Miljarden euro’s per jaar, slaagt (ook) de overheid er kennelijk niet in om op basis van een steekhoudende probleem- en oorzaak diagnose het tij te keren.
Om de zaak positief te benaderen:
bij deze bied ik mezelf aan een steekhoudende probleem- en oorzaak diagnose op te (laten) stellen. No cure no pay. De afgelopen jaren heb ik me zeer in (vooraf) borgen van ICT-projectsucces verdiept zonder te zeggen dat ik alles in mijn eentje kan oplossen (om een parallel te trekken met de Medische sector: een huisarts kan in zijn eentje ook niet alles oplossen). Wel zeg ik dat het zeker op te lossen is. Vandaar ook mijn no cure no pay aanbod.
Voorwaarde bij mijn bovenstaande aanbod is echter wel dat een juiste opdrachtgever uit overheidsland mijn aanbod oppakt en ook echt de wil heeft hier een verbetersucces van te maken. Immers: waar een wil is een weg.
Hoor het graag.
Schaf dat stelsel van de mantelovereenkomsten af. Nu zijn het vrijwel altijd de bekende grote partijen, die gedurende een aantal jaren in een gesloten minicompetitie de opdrachten mogen uitvoeren. Toetreding door derden is daarmee lastig en zal -naast het ontbreken van daadkrachtige regievoering – dit probleem altijd bestaan. Hoe was dat gezegde over die ezel nog maar?
Wanneer dwingen we de overheid eens om zich niet meer met dingen te bemoeien waar zij geen verstand van hebben. Oké dan mogen zij zich feitelijk bijna nergens meer mee bemoeien, maar slechter zal het dan zeker niet gaan. Ambtenaren hebben de behoefte om zich overal mee te bemoeien en krampachtig te verbergen dat zij er geen verstand van hebben. Anders waren ze wel ondernemer geworden. In de Wet Personenvervoer 2000 (WP2000) hebben ze opgenomen dat er in elke taxi een Boordcomputer moet komen de (BCT). Een groot aantal taxibedrijven en taxicentrales hadden hun taxi’s toen al voorzien van zeer geavanceerde BCT systemen. In 2003 heeft de overheid een projectmanager BCT aangesteld die dus iets moest realiseren wat er al lang was. Hij is tot eind 2010 projectmanager BCT geweest. Elke dag werd het systeem gecompliceerder, inmiddels anno 2014 hebben onwerkbare en zelfs offline BCT systemen. Maar zelfs de online systemen mogen van de RDW niet online ge-update worden. De enige ontwikkeling over de afgelopen 14 jaar voorbereiding is een pincode, deze hebben ze de digitale handtekening genoemd, om het interessanter te laten lijken. De onwerkbare systemen moeten voor 1 juli 2014 in alle 35000 taxi’s zijn ingebouwd anders gaat de inspectie de bedrijven die deze rommel niet ingebouwd hebben, zwaar beboeten en het bedrijf stilzetten. Krankzinnige overheid.
Duco Douwstra
Ach, met 4 miljard euro weggegooid geld, is dat (met 7,5 miljoen huishoudens) maar net iets meer dan 500 euro per huishouden per jaar. Zolang nederlanders het normaal vinden om bestolen & uitgeknepen te worden door de overheid, zal het de overheid een rotzorg zijn dat er zoveel mislukt. Er wordt geen enkele ambtenaar voor ontslagen en of je nu SP of VVD stemt, het blijven dezelfde ambtenaren die aan de touwtjes trekken.
Democratie anno 2014, zo dood als een dood paard. Maar goed, dat is wat Nederland wil.
Niemand die hier nog van op kijkt. Maar misschien dat de mensen hier zich eens kunnen afvragen in hoeverre dit niet bewust gedaan wordt om de besturing van ons land zo inefficiënt te laten zijn. Nu zal u vast wel denken dat dit misschien wel erg ver gezocht is maar hoe kan het dat dit al 40 jaar aansukkelt terwijl er niemand op de schopstoel terecht komt?
Er is nog geen minister of staatssecretaris hierop gesneuveld terwijl de nieuwe gevallen al jaren lang aanblijven.
Een politie die nauwelijks een fatsoenlijke manier heeft om hun werk vast te leggen en hiervoor tijdrovende procedures moeten uitvoeren terwijl ze jaar op jaar gekort worden.
Justitie die soortgelijke problemen heeft en al veel langer aangegeven heeft het niet meer te kunnen bolwerken.
De gemeentes die van ellende nog het oude GBA moeten gebruiken omdat het nieuwe GBA een grote ramp blijkt te zijn terwijl ze wel allerlei functies moeten gaan overnemen waarop ze bij lange na nog niet op toegerust zijn.
Oftewel het hart van de overheid is belast met problemen die ervoor zorgen dat het niet efficiënt kan werken en zowel burgers als het bedrijfsleven dusdanig belast dat zij te maken krijgen met willekeurige behandeling omdat de regeldruk zo enorm groot en bovendien onduidelijk is.
Dit kost dus niet alleen de overheid miljarden maar ook nog eens de rest van het land terwijl de crisis nog rustig voort duurt.