In de garage van Cor van der Zanden uit Esch staat al jarenlang een Olivetti A5. Accountant Van der Zanden kocht het apparaat in 1976, maar zette de ponskaartmachine, na de officiële ingebruikname, al na één dag uit. Nu, na zo'n 35 jaar wil de eigenaar er eigenlijk wel van af. Hij zoekt een liefhebber die er schik in heeft om te proberen de rekeninstallatie weer op te knappen. Anders wacht de schroothoop.
Cor van der Zanden, inmiddels een respectabele leeftijd van bijna 79 jaar bereikt, begint zijn loopbaan als praktijk-boekhouder bij Spierings uit Den Bosch. In 1976 richt hij in St. Michielsgestel zijn eigen bureau op, Accountantskantoor Van der Zanden, om een paar jaar later de praktijk naar zijn woonplaats Esch te verhuizen. In 2003 verkoopt hij het bedrijf aan Rob van Tilburg, die er al werkt en het kantoor voortzet onder de naam VT Accountants.
In de garage van het kantoor, waar het archief is gehuisvest, blijkt al jaren een Olivetti A5 te staan. Van der Zanden kocht het apparaat in november 1976 – hij pakt de nota erbij, eens een accountant, altijd een accountant! – voor 18.285,75 gulden exclusief (toen nog) 16 procent BTW. ‘Wij werkten met een oud apparaat dat herrie maakte als een stoommachine en in een aparte ruimte stond. Ik zocht een nieuw apparaat en liet mij door een kantoorvakhandel in Den Bosch – ik meen Van Dijk & Van Hees – adviseren. Die kwam toen met de Olivetti Audit A5 aan, een voor die tijd gloednieuwe machine. Olivetti zat toen ook in Den Bosch, dus dat leek goed geregeld.’
Stekker er weer uit
De fabrikant deed er drie maanden over om het apparaat te installeren en het personeel te trainen. Het was de bedoeling dat op de A5 het boekhoudprogramma Iris van Centraal Beheer Automatisering zou komen te draaien. Maar na de eerste dag dat het apparaat officieel in gebruik werd genomen, zette Van der Zanden ‘m weer uit. ‘Het bleek veel te ingewikkeld. Je had haast een universitaire opleiding nodig om die Olivetti te bedienen.’ De machine ging tijdens de verhuizing mee naar het kantoor in Esch waar die alleen nog als tafel werd gebruikt en uiteindelijk in de weg begon te staan. Daarna verhuisde de Olivetti A5 naar de garage.
Geen verstoorde nachtrust
Van der Zanden nam zijn verlies en zegt er geen nacht wakker van te hebben gelegen. ‘Ik ben eigenlijk nooit zo’n liefhebber geweest van al die apparaten. Ik heb ook nooit achter een pc gezeten.’ Dat neemt niet weg dat zijn kantoor wel de nodige ervaring heeft met vroege automatisering. Hij herinnert zich nog de eerste pc’s die het pand binnenkwamen: IBM PS/1 en IBM PS/2. Nog steeds staat er een oude Triumph Adler-tekstverwerker in het kantoor die nog wel eens wordt gebruikt om snel een brief te tikken.
Maar het kantoor werkt tegenwoordig hoofdzakelijk met moderne boekhoudsoftware van Caseware, Unit4 Primaccount en Snelstart. Het werken met computers en software liet Van der Zanden echter liever over aan zijn medewerkers of zijn vrouw Joke, die ook in de zaak heeft gezeten.
Wie maakt me los?
Van der Zanden die naast het kantoor woont, wil nu toch wel af van de Olivetti A5. Maar hij hoopt er nog een liefhebber een plezier mee te doen. Die zal de Olivetti, die wat roestig is geworden, wel moeten opknappen. De voeding lijkt in orde – het apparaat kan worden aangezet – maar het blijft daarna stil, ook bij een poging er een ponsband in te doen. Alle documentatie is er overigens nog, alsook een aantal ponsbanden.
Wie belangstelling heeft voor het apparaat kan contact opnemen door een e-mail te sturen naar redactie@computable.nl.
Audit A5
De Olivetti A5 – op de markt gebracht in 1974 – was een niet erg succesvol product van de Italiaanse computerfabrikant. Het was een elektromechanische computer voor administratieve werkzaamheden en boekhoudkundige berekeningen die paste in de lijn van bureaurekenaars die Olivetti bouwde voor het dagelijks gebruik in kantoor. Het apparaat leek op een uitvergrote typemachine, een bewuste zet om de drempel voor gebruikers, zoals secretaresses en boekhouders, zo laag mogelijk te houden.
De A5 stond in die bekend om zijn hoge printsnelheid (16 karakters per seconde). Nadelen waren de herrie – volgens sommigen klonk de printer als een mitrailleur – en de onderhoudsgevoeligheid van het printonderdeel. Ook scheen het geregeld voor te komen dat een apparaat vlam vatte. De A5 werd op de markt vrij snel ingehaald door grootboekrekenapparaten met een beeldscherm.
De Audit A5, zoals de machine ook wel eens wordt aangeduid, bevatte een centrale eenheid (Micro 8, Olivetti-design), RAM, hard disk en losse disks, magnetische kaarten, ponsbanden en een ingebouwde printer en kende als programmeertaal een Olivetti-variant op Basic (LIMO: Linguaggio Interattivo Macchina Olivetti).
Grappig artikel Rik.
Ik heb al te veel van die oude meuk gehad (verzamelde jarenlang oude militaire radiozendapparatuur) blij toe dat ik ook al die oude IBM, Sun e.d. servers de deur uit heb gedaan… leuk allemaal maar ik moet ook nog ergens mijn gitaren kunnen stallen he 😉
Hoop dat die Oliveti ergens in een liefhebbersmuseum terecht komt.
Tot 2011 was er in Tilburg het Scryption museum. Mogelijk dat via hen nog kennis gevonden kon worden over onderhoud van dit apparaat.
https://www.youtube.com/watch?v=FKJLqtGy6tw