Herkent u dit? In de projectmeeting wordt een uitdagende opleverdatum afgegeven. 'We gaan met ons project op 1 januari in test en daarna op 1 mei in productie'. Stoere taal. Gevolgd door stilte bij de projectmedewerkers. Gevolgd door wat ongemakkelijke stilte. Het ruikt een beetje raar. Wat is hier nu aan de hand?
Na de projectmeeting, bij de koffie automaat, buiten het zicht van de projectleider kijken de projectleden elkaar aan. Zorg spreekt uit hun blik. ‘Dat gaan we niet halen’, zegt er een. ‘Klopt’, zegt nummer twee. ‘Tja’, zegt nummer drie. En ieder gaat weer naar zijn plaats om verder te werken.
Het project gaat door. En de projectleden houden zich stil, tenzij hen wat gevraagd wordt. En de antwoorden zijn veelal positief.
Maar langzamerhand begint het project naar dode vis te ruiken. De geur van een massieve mislukking begint rond het project te hangen. In het boek ‘Adrenaline Junkies and Template Zombies: Understanding Patterns of Project Behaviour’ van Hruschka et al. heet dit dan ook een dode vis-project. Het stinkt, iedereen ruikt het, maar niemand zegt het hardop. De organisatie is zo gefocust op succes dat de projectleden het wel uit hun hoofd laten om enige twijfel te laten merken. Ze kennen allemaal wel het voorbeeld van die ene medewerker die een enorme douw kreeg toe hij het waagde om enige twijfel te uiten. Ze blijven hun best doen, terwijl de geur van dode vis rond de kuiten hangt.
Langzaam, stil, maar zeker rolt het project naar een mislukking toe. De promotie naar test lukt niet op de afgesproken datum. En de vis klapt uit elkaar en verschillende mensen krijgen een stuk smurrie dat nog lang op hun curriculum blijft hangen.
Hoe had je dat nu als projectleiding kunnen zien aankomen?
Er zijn verschillende signalen die een dode vis-project aangeven.
Een signaal is het verloop van medewerkers. Het is natuurlijk normaal dat medewerkers na verloop van tijd aangeven dat ze toe zijn aan een andere uitdaging. Maar als er in korte periode, een paar maanden voor de oplevering, ineens meerdere medewerkers aangeven dat ze plotseling een andere rol weggelegd zien, kan dat wijzen op rotte vis. Het zou zo maar kunnen zijn dat die medewerkers zich uit de voeten maken, voordat de vis gaat barsten.
Een ander signaal is het signaal van taken die niet afgemaakt worden, maar waarbij het werk wel gewoon door lijkt te gaan. Het logisch datamodel is niet af, maar er wordt al wel gewerkt aan een fysiek datamodel. Het ontwerp is ook nog niet af, maar er wordt al wel gebouwd. Als er teveel mijlpalen niet gehaald worden, kan dat wijzen op een dode vis. Het project pakt wel steeds meer taken op, maar de toeschouwer ziet dat er heel weinig wordt afgemaakt. Je ziet dat het project al deze mijlpalen voor zich uitschuift. Anderzijds blijft de belofte staan dat het systeem op het afgelopen tijdstip in productie zal gaan. De geur van dode vis dringt zich op.
Een volgend signaal is ongemakkelijke stilte bij medewerkers. Zie je een projectmeeting met medewerkers die echt niets zeggen? Zie je echt geen enkele reactie op de afkondiging van een nieuwe deadline? Allemaal signalen dat je hier mogelijkerwijs een dode vis-project ziet. De medewerkers houden zich stil omdat ze het idee hebben dat hun zorg toch niets meer uitmaakt.
@NumoQuest: dat doe je toch meestal hier al? 😉
@Mauwerd Dat is niet iets waar ik gemakkelijk in meega, mond houden en meehobbelen. Integendeel, voel me in die zin onafhankelijk genoeg en zelfs onderdeel van het werk. De vraag is wel tot waar en als je op een prettige manier toch leuk werk kan doen en met leuke mensen werkt is het ook mooi. Tsja, misschien een tikje naief, een ideaal slachtoffer voor de beter kantoorhumor.
@Henri Precies dat: “Maar rotte vis herken je zo en het zijn belangen die ervoor zorgen dat men de lucht negeert.”
@PaVaKe Ik vraag me zelfs af of die rotte vis wel uit elkaar barst. Ik kan me van lange tijd terug herinneren dat de rotte vis feestelijk werd ingeluid met een feestelijke borrel en ronkende toespraken.
Dit artikel gaat volledig voorbij aan de echte oorzaak van wat hier ‘dode vis’-projecten genoemt worden. De beschreven symptomen kunnen wellicht kloppen, maar er zal geen projectmanager zijn die zonder die symptomen de rotte vis niet ruikt.
In mijn ervaring is de oorzaak van dit soort projecten dat noch de projectleden, noch het project management invloed kan uitoefenen op de besluitvorming rond de deadlines en opleverdata. Het ligt simpelweg buiten hun ‘span of control’. Projectleden worden apatisch.
Degene boven het project die de ‘onhaalbare’ deadlines stelt (en belangrijker: er aan vast houdt) doet dit ook niet zonder reden.
Dit heeft alles te maken met de waarheid: ‘onder druk word alles vloeibaar’. Wanneer een project eigenaar telkens de deadlines uitstelt op het moment dat de projectleden gaan piepen dat het niet haalbaar is, dan zaten we nu nog te wachten op de oplevering van de Delta Werken 🙂
Wanneer een dergelijk project daadwerkelijk faalt is dit vooral te danken aan een falend top management, niet het project management.
Kortom; Artikel beschrijft een aantal symptomen van iets dat dat je ook zonder deze symptomen wel kunt zien.
@ HK
Nou nee, ik had een leuke whitepaper nog voor je liggen vandaar :O)
Iedereen die heeft gereageerd hartelijk dank. Als ik de reacties zo lees, herkennen de meesten van jullie wel de geur van rotte vis. Sommigen vonden het eigenlijk wel vanzelfsprekend dat je moet letten op de menselijke factor in projecten en dat je moet letten op verschillen tussen de Excel werkelijkheid en de ‘echte’ werkelijkheid.
Maar ik denk dat we hier voor de toekomst toch wel een forse uitdaging hebben. We werken niet langer op een fysieke plaats, maar we werken op verschillende plaatsen. En dat gaat verder dat af en toe een dagje thuis werken. Soms hebben we onze collega’s in een andere land werken/ wonen. Daarmee hebben we toch een forse uitdaging als gaat om het voorkomen van dode vis projecten.
Inmiddels is er n.a.v. de reacties een nieuwe opiniebijdrage door Tom van Maanen ingediend: https://www.computable.nl/artikel/opinie/datamanagement/4997618/4445906/de-dode-vis-wordt-duur-betaald-2.html
@Sander & Tom
Aan zeemeeuwen hangt ook altijd een geur van rotte vis: Hard krijsen, iedereen op zijn kop schijten en dan hard weg vliegen.
Vrijwel alle projectmanagers en architecten die ik in de loop van de jaren ben tegengekomen leven in een wonderwereld koekkoeksland dat op geen enkele maar dan ook geen enkele wijze aansluit bij de uitvoering van de werkzaamheden, werkzaamheden die bovendien gedaan worden door mensen die:
1) beter zijn opgeleid,
2) slimmer zijn,
3) gemotiveerder zijn
In de echte wereld zijn het de projectleiders en architecten en hun wonderwereld koekkoeksland dat naar rotte vis stinkt.
Overigens, in goede projecten en bedrijven is dat anders. Alleen in het ouderwetse en ultra hiërarchische Europa zul je die niet veel tegenkomen.