De Algemene Rekenkamer dringt aan op een helder inzicht in de geldstromen binnen de gezondheidszorg. Patiënten snappen de facturen niet. Daarnaast begrijpen ze echt niet waarom ze steeds moeten wachten op zorg. Medewerkers klagen over administratieoverlast en papieren die vaak kwijtraken. It biedt voor al deze problemen oplossingen. Maar dan is standaardisatie, binnen een ziekenhuis, wel een voorwaarde.
De zorgsector heeft een historische mijlpaal bereikt in 2012: zij heeft de sociale zekerheid voorbij gestreefd als grootste sector binnen het publieke bestel. De uitgaven zijn gestegen van een kleine veertig miljard euro in 2002 naar 64 miljard in 2012. In het vaktijdschrift Zorgvisie klaagt Kees Vendrik, lid van de Algemene Rekenkamer, over de ondoorzichtige geldstromen binnen deze sector. Het college kan niet controleren of de ziekenhuizen het belasting- en verzekeringsgeld efficiënt en juist besteden. Het DOT-systeem (Diagnose Behandel Combinaties Op weg naar Transparantie) moet dit euvel verhelpen.
In Nederland kennen we echter een uiterst ingewikkeld financieringssysteem waar vrije markt en overheidsbepalingen door elkaar heen lopen. Is dit een belemmering? Nee, in mijn ogen niet. Er zijn immers genoeg bedrijven die ook complexe bedrijfsvoeringen kennen; zeker als ze in meerdere landen – met afwijkende wet- en regelgeving – actief zijn. Zij hebben zich daarom de afgelopen jaren gericht op het standaardiseren van processen door gebruik te maken van dezelfde bedrijfssoftware binnen de organisatie. Soms is het invoeren van een erp-systeem zelfs gebruikt om standaardisatie af te dwingen. Erg belangrijk is dat de software goed aansluit bij de branche waar deze wordt ingezet. Een retailer kent bijvoorbeeld een volledige andere dynamiek in zijn processen dan een productiebedrijf.
Shared Service Center
De ziekenhuizen in Nederland kennen van oudsher een vergaande eilandautomatisering. Die is ontstaan doordat maatschappen als zelfstandige entiteiten hun eigen it-boontjes dopten. De overall automatisering in een ziekenhuis kenmerkt zich door een spaghetti van systemen die niet met elkaar communiceren. Natuurlijk zijn er tal van koppelingen gemaakt om het geheel toch met elkaar te laten praten, maar koppelingen zijn duur om te onderhouden en foutgevoelig. Dat laatste is allesbehalve gewenst in een omgeving waar mensenlevens moeten worden gered.
Het is dan ook tijd voor de zorgsector om in navolging van het (internationale) bedrijfsleven te standaardiseren. Dat kan tegenwoordig ook. Er is nu bedrijfssoftware beschikbaar die speciaal is ontwikkeld voor ziekenhuizen. Daarbij kan een it-afdeling van een ziekenhuis optreden als een shared services center; eventueel voor meerdere ziekenhuizen. Specialisten en afdelingen moeten af van het idee dat hun werkwijze uniek is en nauwelijks is te vangen in standaard bedrijfssoftware. Over het algemeen blijkt dat meer dan 90 procent van de bedrijfsprocessen binnen ziekenhuizen zeer sterk op elkaar lijkt. En voor die resterende 10 procent is wel een configureerbare oplossing te bedenken, zodat het onderhoud binnen de perken blijft.
Patiëntveiligheid
Een erp-systeem zorgt voor een eenduidige verslaglegging van financiële stromen en zo voor openheid. Iets dergelijks is ook nodig voor de patiëntinformatie. Er zijn al tal van apps beschikbaar, zoals Electronic Medical Record van SAP. Hiermee kunnen specialisten en verpleegkundigen de benodigde informatie (uit tal van verschillende bronnen, zoals epd-bronnen, pac- en lab-systemen) op hun laptop of tablet opvragen en bewerken. Het is echter wel een voorwaarde dat de back-end eenduidig is ingericht. Patiëntnamen moeten bijvoorbeeld op dezelfde manier gedefinieerd zijn opgenomen.
Met gedigitaliseerde informatiestromen in ziekenhuizen neemt de patiëntveiligheid toe. Medewerkers raken immers geen papieren kwijt. Het systeem is zo in te richten dat gegevens niet per ongeluk verwisseld kunnen worden. En het carbonpapier kan nu echt het museum in.
Geen ronde meer
Een goed ingericht it-systeem is de eerste stap. Het NICTIZ heeft gedefinieerd waaraan zo’n systeem moet voldoen. Hierbij is terecht veel aandacht voor het beveiligen van (patiënt)gegevens.
De tweede stap bestaat uit het mobiel maken van de gegevens, zodat de apps mobiel zijn te gebruiken. Menig Nederlands ziekenhuis laat specialisten hun ronde doen met een kar waarop een laptop is bevestigd. Op deze manier kunnen zij bij elke patiënt de juiste gegevens opvragen en ter plekke bewerken. Beveiliging is geen issue dankzij draadloze netwerksystemen die de gegevens versleutelen en waarbij de access points geen informatie bevatten; die is centraal opgeslagen.
Tegenwoordig kunnen de specialisten en verpleegkundigen met een tablet over de juiste gegevens beschikken. Ziekenhuizen kunnen nog een stap verdergaan door ziekenhuisbedden uit te rusten met tal van sensoren die zoveel informatie over de gezondheidstoestand verzamelen, dat specialisten helemaal niet meer hoeven rond te lopen in het ziekenhuis. Zij kunnen in hun spreekkamer alle benodigde gegevens oproepen.
IT helpt financiële transparantie te bereiken (wat op zichzelf ook nodig is om fraude te bestrijden), bevordert de patiëntveiligheid, en zorgt ervoor dat er meer handen aan het bed kunnen komen. Ziekenhuizen bereiken een veel hogere graad van efficiëntie dankzij een veilig draadloos netwerk en nuttige it. Maar de eerste stap is standaardisatie.
@Jo van den Heuvel
Persoonlijk ben ik natuurlijk helemaal niet tegen automatiseren maar wanneer men zo ver gaat dat alles vrijwel is geautomatiseerd, dan moet je wel een hele goeie benchmarking hebben toegepast. Het is voor mij professioneel al onbestaanbaar dat ‘kinderziektes’ in een systeem in een implementatiefase nog voor zouden moeten komen.
a. Daar leent de materie IT zich niet voor
b. Men heeft dan overduidelijk steken laten vallen in het gehele e2e proces.
Overigens is dit laatste bij velen die in de IT werken klaarblijkelijk nog teveel gevraagd als standaard kennis.
IT als materie is namelijk vrij ‘volkomen’. Mensen blijken dat niet. Hiaten en niet functionerende zaken zeggen meer over de kwaliteit van werken dan van het willen inzetten van IT.
Jammer genoeg.
@ Jan van Leeuwen
Beste Jan, ik ga het heel kort houden….
1. Waarom automatiseer je?
2. Waarom zou je automatiseren?
3. Met welke wetmatigheden heb je te maken?
Als jij deze 3 vragen nou eens heel eenvoudig weet te beantwoorden, dan begrijp je iets van de materie IT. De rest daarna? Is 0.0 belangrijk. De opmerking over met kritiek om te kunnen gaan? Jouw kritiek aan mij zie jij als kritiek. Ik zie het gewoon dat jij op eenvoudige wijze de drie voorgaande vragen niet kunt beantwoorden.
Ergo, enig idee op welke wijze je met IT om dient te gaan? Als dat namelijk zo was, dan zou je pas echt begrijpen dat ik jouw mening, ongeacht of ik het persoonlijk of niet eens met je zou zijn, vanuit de wetmatigheden van IT geen waarde heeft.
Ik leg die gewoon naast mij neer in wetenschap dat IT gewoon blijft werken zoals die doet, of niet natuurlijk. Los van wat jij of ik daarvan zouden vinden. Verdiep je eerst maar eens in de basis, dan wil ik met jou graag van gedachten ergens over wisselen. Maar begrijp je de basis en wetmatigheden niet, dan is er geen discussie. Zo eenvoudig is het.