Als de architect van huis is, doen de projecten wat niet pluis is. Met meer dan vijfhonderd architecten van huis, allen afgereisd naar het Landelijke Architectuur Congres (LAC) 2013, dreigde een paar dagen van complete anarchie binnen talloze bedrijven en organisaties. Of toch niet? De onderscheidende architect is er niet bang voor, zo klonk het op 27 en 28 november 2013 in Nieuwegein.
Traditionele architecten namelijk die hard roepen dat projecten naar hen toe moeten komen voor goedkeuring, dat projecten bovenal moeten voldoen aan allerlei architectuurrichtlijnen en standaarden en dat de architect uiteindelijk beslist, dat zijn architecten oude stijl. Dat zijn de ivoren toren-denkers en de politieagenten die door projecten gezien worden als remmende actoren, in plaats van waarde-toevoegende collega’s.
De Onderscheidende Architect, het centrale LAC thema voor 2013, die doet het anders. Die maakt de keuzes van morgen nu beslisbaar, zo stelde Martin van den Berg, enterprise architect bij DNB. De herziene Gartner definitie van enterprise architectuur, waarin supporting decision making genoemd wordt, werd aangehaald om dit te onderstrepen. Een betoog dat wellicht geen betoog nodig heeft, maar het is goed dat het uitgesproken wordt.
Een vernieuwende en potentieel onontkoombare ontwikkeling wordt gepresenteerd tijdens de key-note van Amir Arooni, CIO bij ING: re-shoren en Continuous Delivery middels Agile. Outsourcing heeft ING geen kostenverlaging gebracht, geen betere kwaliteit, noch tijdiger oplevering. ING haalt IT daarom terug in huis. Om genoemde doelstellingen alsnog te bereiken, is de organisatie van de IT functie nu geschoeid op een Agile leest.
Kenmerken van een dergelijke organisatie zijn het kort-cyclisch naar productie brengen van functionaliteit, het sturen op hoogste klantwaarde en het werken met samengestelde delivery teams die fixes zowel als changes oppakken. Aan dit samenvoegen van development en operations wordt ook wel gerefereerd als DevOps. Wellicht is dit delivery-gerelateerde onderwerp een vreemde eend in de architectenbijt maar het is zeker een ontwikkeling die veel invloed heeft of gaat hebben op de rol van architecten. Zij moeten zich beraden op hun rol in de nieuwe Agile realiteit.
Vier verdere thema’s stonden centraal tijdens de eerste dag van het tweedaags congres: IT Security, de Onderscheidende Architect, Information-Oriented Architecture en DevOps. De Security Architecten kregen ruim baan in Nieuwegein. Volgens zelfstandig architect en Security trackleider Daan Rijsenbrij omdat deze rol een ondergeschoven kindje is geweest tot dusver.
De wereld is meer en meer open, verbonden en mobiel. Dat maakt informatiesystemen steeds kwetsbaarder. Potdicht krijgen van het bedrijf is echter een utopie; weerbaar maken is het best haalbare, volgens key-note spreker Ronald Prins van Fox-IT. Tijdens de verdere sessies over security wordt veelvuldig gepleit voor het vooraf mee-ontwerpen van beveiligingsmaatregelen, gebaseerd op security principes als ‘inbraak is geen doorbraak’ en ‘gelaagde beveiliging’. Deze principes worden onder meer gehanteerd bij bijvoorbeeld de Rabobank en de Belastingdienst.
Informatie-gedreven werken draait om het centraal stellen van de vraag hoe de juiste informatie op het juiste moment op de juiste plaats te krijgen. Bij het ontwerpen en bouwen van systemen wordt nu vaak een bedrijfsproces als uitgangspunt genomen. Ontwerpen en bouwen vanuit het perspectief van de informatiegebruikers – informatie-gedreven dus – zou sneller tot betere resultaten moeten leiden, zo claimen de consultants van KPMG. De Engelstalige kreet die gehanteerd wordt voor deze manier van werken, is information-oriented architecture.
Waaraan doet dat ook al weer denken, information-oriented architecture? Juist ja, service-oriented architecture (soa). En zo waar, op dag twee van het congres werden de successen van vijftien jaar soa en service bus bij een Zwitserse bank gepresenteerd. Vier jaar nadat soa door onder meer Burton-analisten dood verklaard werd. Big data was het onderwerp van de tweede key-note, waarbij het verrijken van interne gegevens met externe databronnen als een kritische succesfactor naar voren gebracht werd.
Dag twee van het LAC kende verder als onderwerpen business architectuur, de vaardigheden van een onderscheidend architect, Agile en big data. ABN Amro heeft mega geïnvesteerd in business architectuur, aldus Wouter Schmitz, manager van de enterprise architecten bij de bank. Tijdens de tracks bleek dat business architectuur nog steeds voornamelijk draait om procesmodellen. Daarnaast kwam tijdens een van de sessies de Togaf-kreet business capabilities ter sprake als een magisch ingrediënt om een business architectuur herkenbaar en tastbaar te maken. Inspiratie voor toch nog een negende deel van Harry Potter?
De onderscheidende architect is vooral een architect die impact heeft, die projecten juist helpt om zo snel mogelijk naar productie te komen en die het besluitvormingsproces faciliteert in plaats van frustreert. Maar wat voor vaardigheden vergt dat? Enterprise architect Lucas Osse, nu nog Capgemini, binnenkort KPN, leidde de track over dit onderwerp. De kunst van het beïnvloeden verstaan, daar gaat het voor een belangrijk deel om. Vanuit eigen ervaring vertelde hij over hoe hij laveert tussen mensen met ‘project DNA’ en mensen met ‘proces DNA’: mensen met een ‘Ik wil…!’ instelling versus mensen met een ‘Eens kijken wat ik moet geven om zoveel mogelijk te krijgen wat ik wil…’. Vreselijk boeiend en inspirerend werd de theorie hierachter toegelicht door professor Hans de Bruijn van de TU Delft, die dit ook beschreven heeft in zijn boek ‘Management in netwerken’.
En wat vonden de LAC-bezoekers van het congres? Martin van Wijngaarden van de Directie Informatievoorziening bij de Nationale Politie, vindt het LAC om in elk geval twee redenen nuttig. Dat is enerzijds om de eigen gedachten met betrekking tot het vakgebied aan te scherpen en anderzijds om te netwerken met vakbroeders. Ruud Stroet, it-architect bij PLUS Retail, is het daarmee eens. De onderscheidende it-architect voegt in zijn beleving in elk geval waarde toe daar waar het gaat om de non-functionals van informatiesystemen. Als it-architect zet je een stip op de horizon en maak je deel uit van project teams, zo stelde hij.
Opvallend bij het LAC blijft dat er veel vertegenwoordiging is op de podia vanuit (semi) overheid en financials, terwijl enterprise architectuur ook binnen veel grote bedrijven als bijvoorbeeld Philips en DSM een prominente plaats heeft verworven. Ook het gebrek aan aandacht voor pakketomgevingen is een gemis. Hoe werkt Agile bijvoorbeeld voor SAP-rijke it-landschappen? Wie weet vinden we dat terug op de agenda van het Landelijke Architectuur Congres 2014.
Het is toch wel een basisintuïtie van ieder weldenkend mens dat informatie pas mogelijk is op basis van kennis. Het is dus zaak om SOA te zien als een vorm van kennisoriëntatie.
Om meerdere redenen is het dus *niet* een goed idee om anno 2013 nog eens met een Information Oriënted Architecture op de proppen te komen.
1. Mensen werken niet informatie- (of data-) gedreven maar doelgericht.
Op basis van kennis, ofwel doelen (diensten, services), ofwel betekenissen, is pas informatie mogelijk.
2. Ook in het bekende DIKW-model (Data, Informatie, Kennis, Wijsheid) is informatie-orientatie (IOA) duidelijk een stap terug ten opzichte van SOA, als deze wordt opgevat als vorm van kennisoriëntatie (en dus uitdrukkelijk niet als vorm van procesoriëntatie).
3. Waarin wijkt IOA eigenlijk af van het welbekende IA (Informatie Architectuur), wat al sinds jaar en dag bekend staat als één van de aspectarchitecturen van Enterprise Architectuur (zie bijvoorbeeld:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Enterprise_architectuur).