Gewoonlijk is de levensduur van een gezond bedrijf tegenwoordig tien jaar. Die termijn wordt steeds scherper nu informatietechnologie zo’n belangrijk onderdeel uitmaakt van bedrijfsprocessen en -strategie. ‘Bedrijven moeten zich steeds heruitvinden om te overleven’, aldus analist Steve Prentice tijdens het Gartner ITxpo-evenement in Barcelona.
Prentice vertelt dat technologie dermate belangrijk is voor de bedrijfsvoering dat het de levenscyclus van een onderneming bepaalt. Dat geldt niet alleen voor technologiebedrijven, maar voor alle firma’s. Van artiesten wordt vaak gezegd dat zij het beste op het hoogtepunt van hun carrière kunnen stoppen om zich de vernedering van teloorgang te besparen. Dat geldt, aldus Prentice, evenzeer voor organisaties: stoppen of tijdig zichzelf vernieuwen. Tijdig betekent in zijn ogen: binnen tien jaar. ‘Uitbreidingsplannen voor de lange termijn hebben invloed op alle ondernemingen. Het kan heel goed zijn dat je concurrent over tien jaar, als je bedrijf er dan nog is, waarschijnlijk nu niet eens bestaat.’
Van toneel verdwenen
Prentice haalde een aantal voorbeelden aan van bedrijven die ooit een icoon waren in hun industrie, en nu niet meer bestaan. Zoals IBM Personal Systems. In 1981 bracht Big Blue de pc uit die het fundament vormde van de complete pc-industrie. In 2005 is de divisie, na jarenlang kwakkelen op financieel gebied, verkocht aan de Chinese firma Lenovo. Kodak was ooit de belichaming van fotografie. Het bedrijf stond in 1975 aan de wieg van de digitale fotografie, maar verzuimde deze uitvinding goed te vermarkten uit zorg over kannibalisering op de ‘klassieke’ fotoproducten. Het speelt geen rol van betekenis meer op de markt voor digitale fotografie.
MySpace heeft het uiteindelijk afgelegd tegen Facebook en Youtube. Of neem Borders: een boekwinkel uit 1971 in het Amerikaanse Ann Arbor die uitgroeit tot een indrukwekkende keten van boekwinkels in de Verenigde Staten. Moest uiteindelijk in 2011 zijn meerdere erkennen in Amazon. His Master’s Voice (HMV) heeft gloriedagen gekend, maar stelt al een paar jaar als keten van muziekwinkels niet veel meer voor.
Doorgestart
Er zijn ook bedrijven die wel tijdig de steven hebben gewend. Prentice noemt Apple als voorbeeld. Menigmaal heeft de onderneming op het punt van omvallen gestaan, maar bleek in staat een volgende decennium de markt te dicteren na nadrukkelijke wijzigingen in de bedrijfsvoering, en innovatieve producten. Ook Nokia noemt hij als voorbeeld van een organisatie die vernietiging en heruitvinding als principe omarmt. Begonnen als papiermolen, via rubber, telefooncentrales naar mobiele telefoons. Tegenwoordig is de onderneming onderdeel van Microsoft.
‘Om op de huidige markten overeind te blijven moeten leiders van bedrijven de onderneming vernietigen dat zij hebben geholpen op te bouwen, en haar opnieuw opbouwen’, stelt Prentice. Om te overleven en zelfs te floreren na het eerste decennium moet een bedrijf zich voortdurend opnieuw uitvinden. ‘Dit vereist de volledige instemming en betrokkenheid van de raad van bestuur en andere bestuurders, ondersteuning van de rest van het personeel, maar bovenal de overtuiging dat de ingezette route de beste is.’ Timing is daarbij bepalend. Wanneer moet je afscheid nemen van iets dat op dat moment nog de boventoon voert, maar waarvan later zal blijken dat het een paar jaar later een blok aan het been is?
Robotauto’s
Dat informatietechnologie de afgelopen decennia, en vooral ook nu, van doorslaggevende betekenis is voor het succes van een bedrijf, is voor velen een open deur. Investeren in IT blijft noodzakelijk, aldus Prentice, maar er doemt een nieuw fenomeen op waarmee organisaties terdege rekening moeten houden: de opkomst van slimme machines.
Dan heeft hij het over bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s, intelligente persoonlijke assistenten (zoals IBM’s Watson), en industriële controlesystemen. Dat Nederland wel iets ziet in de robotauto’s blijkt uit het Dutch Automated Vehicle Initiative (Davi). Tijdens het Gartner-evenement probeerde minister Schultz van Haegen zo’n slimme machine uit op de A10. Zij ziet een nieuwe Nederlandse industrie ontstaan op dit gebied.
Consumerization
Prenctice ziet de opkomst van slimme machines als (markt)ontwrichtend. Business- en it-leiders zullen zich hierop moeten voorbereiden. ‘Tegenwoordig zijn slimme machines het gevolg van brute automatiseringskracht, maar de volgende generatie zal veel verfijnder zijn en niet alleen in staat zijn zich aan te passen aan haar omgeving, maar er zelfs van kunnen leren’, zegt Prentice. ‘Zij zullen in staat zijn nieuwe informatie te zoeken en te verwerken tot een strategie om nieuwe situaties aan te kunnen. De criteria voor ‘slim’ zullen de komende tijd steeds een diepgaander inhoud krijgen.’ In elk geval zullen de slimme machines de krachten versterken die consumerization al binnen ondernemingen heeft losgemaakt, meent de Gartner-analist.
Prentice heeft helemaal gelijk. Helaas geldt dat in zekere mate voor allerlei organisaties, niet alleen voor bedrijven. Bedrijven kwijnen vanzelf wel weg als niet hun organisatiestructuur voortdurend aanpassen (aan de stand der techniek) of hun producten/diensten niet aanpassen. Bij overheden dempt men pas de put als het kalf (al jaren) verdronken is.
Bedrijven kwijnen ook weg als ze te snel schakelen vanwege kwartaalcijfer verwachtingen. Hoogwaardige technologie heeft vaak wat tijd nodig om tot rendement te komen en regelmatig tussentijd de mensen met de kennis wegrationaliseren helpt niet echt.
In de banken sector hebben we helaas een unieke kans laten liggen om de banken zich te laten heruitvinden.
@Jaap
Banken hebben een uitstekend verdien model. Gokken met andermans geld die ook voor de kosten op mag draven als het mis gaat.
En wat concurrentie betreft is het model ook relatief simpel. If you can’t beat it you buy it.
@Johan, dat verdienmodel hebben de banken van onze politieke vertegenwoordigers met terugwerkende kracht gekregen, niet van de markt. Je klinkt alsof je de banken iets wilt verwijten, maar je moet toch echt bij jezelf i.c. de politiek te rade gaan. Er was gewoon niet voldoende politiek momentum om de banken in de stront te lagen lopen en (tenminste) de bestuurders tot in lengte van jaren op hun incompetentie juridisch aan te spreken. Ze worden – net als publiekrechtelijke bestuurders – uitsluitend juridisch aangesproken als het crimineeltjes gebleken zijn, nooit op de schade van incompetentie.
@Rob
Hoezo incompetentie?
Als ik artikel lees is het slopen van organisatie en deze opnieuw in elkaar knutselen een strategie. Wat dat betreft is voorbeeld van Nokia ook grappig hoewel hier misschien ook Enron als voorbeeld genomen had kunnen worden.
Opmerkelijk trouwens dat bedrijven die meer dan 100 jaar bestaan vaak trouw zijn gebleven aan de core business.
Ik mis in dit verhaal een aantal onderscheidingen. Je kan stellen dat er enerzijds bedrijven zijn wiens ‘core business’ verdwijnt door ‘creatieve destructieve innovatie’. Een bedrijf dat papier produceert en achterhaald wordt door teruglopende vraag door automatisering.
Anderzijds zijn er ook heel veel bedrijven wiens kernproduct, bijvoorbeeld ‘biefstuk’, niet of nauwelijks last heeft (voorlopig, wie weet met het ‘kweekvlees’) van dergelijke ontwikkelingen en waarin vooral de interne bedrijfsprocessen onderworpen worden aan wijzigingen. Dit zijn vaak de bedrijven die meer dan 100 jaar, min of meer, trouw kunnen blijven aan hun core business. We zien echter vaak niet de achterliggende innovaties die hun core business ondersteund (denk aan AH met JIT logistieke processen, de verandering van het assortiment, etc.).
De bedrijven waar bijna niets veranderd zijn over het algemeen bedrijven die zich nog hebben kunnen onttrekken aan technologische ontwikkeling (tenminste, de kernprocessen zijn in tact gebleven): de advocatuur (voorlopig), notariaat (is al in gang, denk HEMA’s aanbod) en de horeca.
Permanent heruitvinden of permanent openstaan voor recallibratie gedreven door innovatie? Afhankelijk van je processen, take your pick.