Bij de waterschappen is toenemende kritiek te horen op het plan voor de doorstart van de collectieve ict-organisatie Het Waterschapshuis (HWH), dat uit de koker komt van het algemeen bestuur en de Stuurgroep HWH 2.0. Zo hebben de waterschappen Regge en Dinkel en Velt en Vecht een tegenonderzoek laten uitvoeren door René Veldwijk van Ockham Consulting Partners uit Vianen. Die veegt de vloer aan met de bevindingen van het strategisch Gartner-rapport dat de basis vormt voor het HWH 2.0. Deze waterschappen eisen dan ook dat er naar alternatieven, zoals regionale ict-samenwerkingen, wordt gekeken.
Uit openbare stukken van het waterschap (zie ‘meer informatie’ onderaan) blijkt dat, op initiatief van de VVD-fractie in het algemeen bestuur van het waterschap Regge en Dinkel, een second opinion is gevraagd door het dagelijks bestuur aan René Veldwijk. Deze adviseur is bekend om zijn kritiek op de ict-projecten bij de overheid en is lid van de klankbordgroep van de Tijdelijke commissie ict van de Tweede Kamer. Aanleiding voor het tegenonderzoek is het in de ogen van Regge en Dinkel, inmiddels gesteund door waterschap Velt en Vecht waarmee het wil fuseren, eenzijdige voorstel van het dagelijks bestuur van het Waterschapshuis.
Die kiest, gesteund door een stuurgroep die adviseert over de nieuwe koers, voor het ‘scenario 3’, waarbij HWH 2.0 een facilitair ict-bureau wordt met een regierol voor de ondersteuning van een aantal collectieve zaken, zoals standaarden en de inkoop van ict-licenties, en advisering. De meeste facultatieve programmataken die Het Waterschapshuis nu nog uitvoert worden in dit plan afgestoten en verdeeld over individuele waterschappen, een marktpartij, de Unie van Waterschappen en Rijkswaterstaat.
Geen vernieuwing
De stuurgroep en het algemeen bestuur van Het Waterschapshuis hebben ter ondersteuning van deze keuze Gartner een rapport laten opstellen over het ombouwen van Het Waterschapshuis tot een regie-organisatie. Opmerkelijk is dat in dit rapport andere scenario’s niet of nauwelijks zijn uitgewerkt. De waterschappen Regge en Dinkel en Velt en Vecht hebben in een brief aan het dagelijks bestuur aangegeven dat zij deze nieuwe koers niet onderschrijven. Zij vinden dat de scheiding van collectieve en facultatieve taken arbitrair is en in de praktijk zal leiden tot onduidelijkheden en problemen.
Ook menen zij dat de nieuwe opzet van HWH 2.0 slechts een verschuiving betekent van het huidige takenpakket van Het Waterschapshuis, maar dat er geen grondige vernieuwing wordt doorgevoerd die zorgt voor een betere en goedkopere ict. Sterker nog, de waterschappen vrezen voor toenemende ict-kosten omdat de gevolgen van de veranderingen onduidelijk blijven.
Toegevoegde waarde?
De bezwaren van de twee waterschappen zijn gestut door het onderzoek van René Veldwijk met als veelzeggende titel ‘Vragen bij het Waterschapshuis 2.0’. Hij laat geen spaan heel van het Gartner-onderzoek. Kern van de kritiek is dat er zoveel aspecten rond de transitie van Het Waterschapshuis onderbelicht of onuitgewerkt blijven, dat het niet mogelijk is om op basis van dit rapport een weloverwogen besluit te nemen. Doordat de nadruk zo sterk op ‘scenario 3’ is komen te liggen krijgen veel waterschappen ook het gevoel dat zij een bepaalde richting op worden gestuurd.
De waterschappen Regge en Dinkel en Velt en Vecht wijzen er bijvoorbeeld op dat er geen aandacht is voor de succesvolle samenwerking tussen waterschappen op kleinere, regionale schaal. Zo maken deze twee waterschappen deel uit van Rijn-Oost, een samenwerkingsverband van zes waterschappen waarbinnen ook een aantal ict-taken wordt uitgevoerd, zoals belastingondersteuning en het beheer van een gezamenlijk contentmanagementsysteem. Volgens deze waterschappen moet veel scherper in beeld worden gebracht wat nog de collectieve toegevoegde waarde van een Waterschapshuis zou kunnen zijn, afgezet tegen dit soort lokale ict-samenwerkingen tussen waterschappen, gemeenten en marktpartijen.
Vergaderingen
Op de algemene bestuursvergaderingen van 15 en 16 oktober aanstaande van Velt en Vecht en Regge en Dinkel komen de standpunten van de waterschappen en het onderzoek van Veldwijk nog aan de orde.
Op de bestuursvergadering van Het Waterschapshuis van 11 november 2013 zal een besluit worden genomen over HWH 2.0. Tijdens deze vergadering zullen afgevaardigden van Regge en Dinkel en Velt en Vecht hun standpunt toelichten. Ook zullen naar verwachtingen andere waterschappen nog van zich laten horen. Ingewijde bronnen schatten in dat momenteel eenderde van de 25 waterschappen voor het behoud van een gemeenschappelijke ict-organisatie is, eenderde het nog niet weet en eenderde tegen is.
één stap vooruit, twee stappen achteruit….?
Het begint er op te lijken. Wat eens een voorbeeld was voor een aantal gemeenten, wordt nu ontmanteld: de samenwerkingsorganisatie onder de naam Het Waterschapshuis.
Zowel tijdens de discussie over het mislukken van het TAX-i project alsook nu, blijkt de discussie en daaruit voortkomende acties zich vooral te richten op de opdrachtnemer, het Waterschapshuis in dit geval. Een zoveelste voorbeeld van een eenzijdige benadering van deze problematiek door de bestuurders van de waterschappen. Zoals al aangegeven tijdens het debacle met het TAX-i project, wordt het tijd dat bestuurders, de werkelijke opdrachtgevers, ook eens kritisch naar hun eigen rol kijken. Als dat was gebeurt, was het TAX-i project waarschijnlijk wel succesvol verlopen.
Hetzelfde is nu aan de hand met de discussie over het bestaansrecht van het Waterschapshuis. Je zou bijna kunnen stellen dat per definitie samenwerken goedkoper is. Maar blijkbaar is dit een stap te ver voor de waterschappen. Niet omdat het concept van het Waterschapshuis niet goed zou kunnen werken, maar omdat weer niet kritisch gekeken wordt naar de eigen rol als gezamenlijke opdrachtgever van het Waterschapshuis. In die zin lijken de plannen met het Waterschapshuis een zwaktebod. Misschien is inderdaad een regionale samenwerking een realistische tussenstap.
“De stuurgroep en het algemeen bestuur van Het Waterschapshuis hebben ter ondersteuning van deze keuze Gartner een rapport laten opstellen over het ombouwen van Het Waterschapshuis tot een regie-organisatie. Opmerkelijk is dat in dit rapport andere scenario’s niet of nauwelijks zijn uitgewerkt.”
Waarom zou dit opmerkelijk zijn? De stuurgroep geeft Gartner de opdracht om een rapport te schrijven, Gartner vraagt de stuurgroep wat de gewenste uitkomst van het rapport moet zijn en vervolgens levert Gartner een rapport dat geheel volgens de verwachtingen de gewenste resultaten laat zien.
Gartner is de …. van de onderzoeksbureau’s, laat zich uitsluitend leiden door geld en heeft nog nooit onafhankelijk onderzoek gedaan. Dit zegt ook veel over directies en stuurgroepen die hier naar luisteren…
De waterschappen zijn eigenaar van het Waterschapshuis. Hun bestuurders hebben zitting in het bestuur van het Waterschapshuis. Via deze constructie hebben de waterschappen gezamenlijk gekozen voor 1 van de mogelijke scenario’s voor reorganisatie. De vragen die hierbij spelen zijn door Gartner uitgezocht. Het gekozen scenario heeft als consequentie een complexe en dure overdracht van noodzakelijke taken naar (samwenwerkingsverbanden van) waterschappen. Daarnaast omvat het scanario een plan om van ruwweg 50 naar 19 FTE te gaan en taken en rollen anders in te vullen. Dit klinkt toch wel degelijk als vernieuwing en een oog voor verschuiving van taken naar waterschappen?
De 5 oostelijke waterschappen (Rijn Oost) richten een shared service centrum ICT op. Dit lijkt een concurrent voor het Waterschapshuis. De externe adviseur Ockham schrijft daar een kritisch advies over. Deze constructie is vergelijkbaar met het bestuur van het Waterschapshuis en Gartner.
Lees de management samenvatting van het Tax-i evaluatie rapport van Twynstra-Gudde. Daar staan meerdere aanbevelingen in. Zie hoe die aanbevelingen opgevolgd worden in het advies van Gartner en het advies van Ockham.
Het probleem hier is, dat wordt gedacht in termen van ICT, niet in termen van ‘diensten’. Zo kun je een generieke incassodienst voor alle waterschappen optuigen. Zoals Centraal Justitieel incassobureau dat ook doet. Zo’n dienst kun je zelfs aanbesteden, dan hoe je alleen maar de aansluiting te realiseren.
Gartner is een marktonderzoeker die zich richt op wereldwijde trends en marktaandelen in een wereldmarkt. De resultaten van dat onderzoek bundelt Gartner in rapporten waarop menig CIO in de US, Europa en de Asia/Pacific is geabonneerd.
Wellicht is er door de crisis minder vraag naar dergelijke onderzoeksrapporten en probeert Gartner lokaal enkele opdrachten te verwerven voor een adviesklus. Maar zelfs met alle Gartner competenties in je rugzak beschik je over 0,0 inzicht in de ICT en softwareproblematiek van de Nederlandse lokale overheden, of meer specifiek de waterschappen.
Bij Regge & Dinkel hebben ze dat beter begrepen dan bij het Waterschapshuis zelf want als ik zijn artikelen in iBestuur op me in laat werken kan ik niet anders concluderen dan dat René Veldwijk op dit gebied de expert bij uitstek is. Maar het bestuur en de stuurgroep van het Waterschapshuis zijn met hun keuze voor Gartner in het goede gezelschap van minister Plasterk die deze club onlangs opdracht gaf tot het onderzoeken van de twee alternatieven voor een centrale mGBA kern. Hoewel de bevindingen van Gartner in dit onderzoek nog niet bekend of openbaar zijn denk ik dat de minister er verstandig aan doet om ook hier René Veldwijk in te huren voor een second opinion.
“Gartner is een marktonderzoeker die zich richt op wereldwijde trends en marktaandelen in een wereldmarkt. De resultaten van dat onderzoek bundelt Gartner in rapporten waarop menig CIO in de US, Europa en de Asia/Pacific is geabonneerd.”
En om genoemd te mogen worden in deze rapporten, moet je gewoon geld overmaken naar Gartner. Hoe meer je betaalt, hoe beter jouw bedrijf en product naar voren komt in deze rapporten. Wij betalen hier ook voor, valt bij ons in de categorie “marketing”.
Maar om nu te zeggen dat het daarmee een goed rapport wordt…
Daarnaast zie ik (CTO van een multinational) een sterk verband tussen de waarde die men hecht aan Gartner rapporten en het aantal mislukte IT projecten. Menig CIO koopt een product of dienst omdat het wordt geroemd door Gartner, maar in de praktijk blijkt het niet te werken of vele malen duurder uit te vallen. Dat is iets wat Gartner nooit zal noemen, zal zijn klanten echt niet afvallen.
CIO’s van deze wereld, wordt wakker en doe zelf onderzoek! Laat je niet in de luren leggen door een marketingverhaaltje en wat mooie plaatjes van Gartner, zij betalen jouw schade niet wanneer het fout gaat.
Dit is weer heel exemplarisch voor waar het IT betreft. Hier zijn mensen bezig, die overduidelijk geen enkele kennis van zaken hebben wat de impact is van hun handelen, in, met, over en rond IT, en wat de uiteindelijke consequenties zijn.
Het moge duidelijk zijn dat de uitkomst alleen maar durdere prijskaartjes betreft, deze maal op kosten van de belastingbetaler uiteraard, maar geen standaardisatie die besparingen moet opleveren.
Het gegeven dat er een minister Plasterk er bij betrokken is spreekt boekdelen. Deze man heeft in de verste verte niet de kennis, kunde, ervaring, om uberghaupt zich met deze ingewikkelde materie aan te moeien. De garantie is daarom altijd de verliezende belastingbetaler en falend IT beleid.
De vraag is alleen hoe hoog dit maal het prijskaartje zal zijn. Maar, alle procesjes en procedures, hoe duur ook, zijn natuurlijk wel in tact gebleven.