Na drie jaar van stijging zijn in 2012 de gemiddelde ict-kosten per inwoner met 6 procent gedaald. Daarmee komt het gemiddeld op 73 euro per inwoner, waar het in 2011 nog 78 euro bedroeg. Dit blijkt uit de ICT Benchmark Gemeenten 2013 van M&I/Partners. Zij baseren zich op cijfers over het boekjaar 2012.
De ict-kosten per inwoner schommelde jaren tussen de 62 en 71 euro. In de benchmark van 2012 was er sprake van een trendbreuk: de ict-kosten per inwoner bedroegen in 2011 78 euro. De ict-kosten dalen als gevolg van de gemeentelijke bezuinigingen. De daling van de totale ict-kosten wordt veroorzaakt door een daling van de werkplekkosten, telefonie en personeel. ‘Het effect van bezuinigingen op het ambtelijk apparaat is duidelijke zichtbaar’, zegt Jos Smits, principal adviseur bij M&I/Partners. ‘De daling is immers het sterkst op personeelgerelateerde kosten zoals werkplek en telefonie.’
Ict-kosten per medewerker gestegen
De krimp van het ambtelijk apparaat leidt tot een stijging van de ict-kosten per medewerker (in fte) van 3,2 procent tot 9324 euro. De uitkomst van het kengetal ict-kosten per medewerker is het gevolg van de verdere daling van het gemiddeld aantal medewerkers per gemeente. Deze ontwikkeling is circa drie jaar geleden in gang gezet als gevolg van de bezuinigingen.
De daling van het gemiddeld aantal medewerkers per gemeente is sterker dan de daling van de gemiddelde ict-kosten per gemeente. Het effect is een stijging van de ict-kosten per medewerker. Toch zijn hier nog wel besparingsmogelijkheden. Smits: ‘Gemeenten zijn lang niet altijd flexibel genoeg om direct te reageren op fluctuaties in het medewerkersbestand, vaak blijven ongebruikte werkplekken op voorraad of bieden contracten geen mogelijkheid tot aanpassing naar beneden.’
Personeel en software
Ook dit jaar geldt dat software en personeel, bestaande uit eigen ict-formatie en inhuur, het grootste gedeelte van de totale ict-kosten voor hun rekening nemen. Sinds de ICT Benchmark van 2009 ligt dit gezamenlijke percentage rond de 74 procent. Opvallend is de verdubbeling van het aandeel server en storage van 5 procent in 2010 naar 10 procent in 2013.
‘Naast het inlopen van uitgestelde investeringen verklaren wij dit ook door een verschuiving van kosten van de werkplek naar het rekencentrum als gevolg van virtualisatie’, zegt Wilfred van der Schaaf, projectleider ICT Benchmark Gemeenten. ‘Daar zien we namelijk het omgekeerde: het aandeel werkplek daalt van 10 procent in 2008 naar 5 procent in 2013. Opvallend is ook dat de kosten voor telefonie afnemen. Ondanks een sterke toename in het gebruik van smartphones. Dit komt door lagere tarieven van providers maar ook door minder medewerkers.’
Sociale domein
In de loop der jaren zijn de softwarekosten van de primair processen teruggelopen van 50 procent naar 39 procent van de totale softwarekosten. In toenemende mate maken gemeenten gebruik van generieke toepassingen zoals zaaksystemen en kernregistraties. Binnen de softwarekosten van de primair processen brengt het primair proces ‘sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening’ de meeste ict-kosten met zich mee (19 procent). De verwachting is dat deze kosten de komende jaren fors zullen toenemen als gevolg van de decentralisaties. Het is de uitdaging van de gemeenten om deze taakverbreding op een kosten effectieve manier te ondersteunen.
Het is een feit dat gemeenten de komende tijd meer taken krijgen. Om efficient en kosten effectief hun taken te kunnen uitvoeren moeten ze gaan samenwerken zoals joint venture of ambtenarenpool. Met beschikbare medewerkers kunnen ze in een samenwerkingsverband veel efficient werken. Bijvoorbeeld ze vormen samen een grote groep voor het afhandelen van WOZ-zaken van beide gemeenten, of een gezamenlijke KCC etc. Ze kunnen met ict-mogelijkheden deze doelstelling bereiken. Maar ze moeten eerst investeren in een gestandaardiseerde omgeving, werkprocessen, ict-bouwstenen, hulpprogramma`s etc.
Deze standaardisatie en harmonisatie (van ict en ook organisatie) kent verschillende niveau`s en vereist een doordachte visie.
Niks doen zal zeker geen optie zijn, probeer slim te investeren in de toekomst.
Er wordt een benchmark uitgevoerd en er worden conclusies getrokken, kennelijk hebben de mensen die de benchmark hebben uitgevoerd niet veel verstand van de gemeente markt.
In de periode van 2010-2012 is het aantal gemeente ambtenaren gedaald van 177.000 naar 170.000, een daling van 4% in 2 jaar. Ik kan dit niet rijmen met de halvering van het aandeel in de kosten van de werkplek.
Er zijn tal van andere trends die invloed hebben:
1. Het nieuwe werken breekt door. Een gemeentehuis heeft nog maar 60-70% van de werkplekken van voorheen. Dit heeft meestal als invloed dat het aantal ICT werkplekken afneemt.
2. In veel gemeenten wordt gebruik gemaakt van een telefonieteostek op de werkplek, terwijl ook 70-80% een mobiel heeft. Als gevolg van het nieuwe werken wordt de werkplek telefoon afgeschaft. De prijzen van mobiele communicatie dalen tevens.
3. Daarboven op komt de trend van het afnemend aantal gemeente ambtenaren.
4. Door virtualisatie blijven de kosten van de werkplek vrijwel gelijk, alleen ontstaat er flexibiliteit. De kosten verschuiven van de werkplek naar het datacenter. De licentiekosten kunnen wel dalen.