De zzp-organisaties FNV Zelfstandigen, Stichting ZZP Nederland, Zelfstandigen Bouw en Platform Zelfstandige ondernemers (PZO) hebben een alternatieve VAR-systeem ontwikkeld onder de naam ‘Bewijs Van Ondernemerschap’ (BVO). In de Nederlandse ict-markt werken veel zelfstandigen, dus ging Computable op zoek naar de mogelijke gevolgen van dit alternatief. Donderdag 14 maart 2013 wordt het plan toegelicht in de Tweede Kamer, maar drie loopbaanexperts geven nu alvast hun mening over deze BVO.
Peter Ambagtsheer, eigenaar, Mentaspex
Zoals ik het zie, kunnen er gemakkelijk nieuwe zwaktes ontstaan. Ik zou willen weten hoe een afhankelijke werknemer beschermd zal worden tegen een werkgever die gewoon zo’n VAR-nieuwe stijl eist en daarmee de rechten van een gewone medewerker verder uitkleedt.
Het zou mooi zijn als meteen de kans te baat wordt genomen om een paar andere misstanden op te lossen. Zelfstandigen moeten zelf ziekte, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid zien op te vangen. Ze betalen torenhoge premies hiervoor, voor velen letterlijk onbetaalbaar als ze nog beleg op brood willen. Niet alleen kan die markt eerlijker werken, ook is het redelijk om hierover in de VAR-nieuwe stijl toch verplichtingen op te nemen. Dat is taaie kost. Voordeel is dat de zelfstandige dan meer zekerheden heeft, maar onderdeel zou wat mij betreft ook moeten zijn dat de ‘klant’ (werkgever) niet achteraf kan worden lastig gevallen met naheffingen.
In de ict is de situatie nogal complex, met vaak lange ketens van intermediairs. De macht van zulke tussenpersonen en bemiddelaars is niet gemakkelijk te breken met VAR’s. Voor zelfstandigen in de ict is het bijvoorbeeld veel belangrijker dat zij met eerlijker aanbestedingsregels (omzet-eis, vestigings-locatie om er een paar te noemen) rechtstreeks toegang krijgen tot de grote inkopende partijen, dan dat zij met een alternatieve VAR-regeling van een piepklein beetje bureaucratie zijn verlost. Laten we eerlijk zijn, zoveel moeite kost het invullen van een VAR ook niet meer.
Ik denk dat onderscheid tussen een tijdelijk of flexcontract en/of een zelfstandigenstatus een moeilijk punt blijft. En voor zover ik weet is er nu al met afroepcontracten zoveel te regelen, dat de vraag blijft of een alternatieve VAR wel écht nodig is. De huidige regeling VAR is voor mij weliswaar lastig, maar zeker niet onoverkomelijk. Meerwaarde heeft het voor mij evenmin. Ik denk vanuit mijn professie dat de bestaansreden van de huidige VAR niet van toepassing is op de dienstverlening vanuit mijn bedrijf. Het zou mij niets verbazen als dat voor vele ict-zelfstandigen ook geldt.
Ron Looijen, eigenaar, IT-Contracts.nl
Het is jammer dat er nog niet meer details bekend zijn, want hoe de genoemde organisaties dit ‘bewijs van ondernemerschap’ willen vormgeven is nu onduidelijk. Ik zie liever een systeem zoals de VAR helemaal verdwijnen. Administratieve rompslomp die wordt ingezet alleen maar om aan te tonen dat je een echte ondernemer bent, is compleet overbodig en lost geen van de problemen op die worden genoemd. Ik heb persoonlijk bijvoorbeeld erg veel moeite met een begrip als ‘schijnzelfstandigheid’ wat ook hier weer (ten onrechte!) gebruikt wordt.
Iemand die zichzelf, vanuit werkloosheid of vanuit een vaste baan, inschrijft als ondernemer en op zoek gaat naar opdrachten kiest mijns inziens bewust voor de uitdagingen, de verplichtingen én de risico’s die het ondernemerschap met zich brengt. Vanaf dat moment is iemand ondernemer, of hij nou een opdracht heeft of niet. Het zou geen enkel verschil mogen maken of je nou zzp’er, winkelier of aannemer bent.
Het is wel zo dat in Nederland de drempel om ondernemer te worden erg laag is. Als ict’er heb je geen enkel vakdiploma nodig om te starten, met die ene KvK-inschrijving ben je er al en ik kan me voorstellen dat hierdoor teveel mensen het ondernemerschap inrollen zonder dat ze de risico’s kennen. Daar is wellicht een goede rol weggelegd voor de Kamer van Koophandel én voor de organisaties die hier pleiten voor een VAR-alternatief: betere voorlichting, misschien zelfs wel in de vorm van een verplichte cursus, voor iedereen die ondernemer wilt worden.
De zzp’er wordt teveel gezien als een halve werknemer of niet volwaardig ondernemer, ik verdenk de zzp-organisaties ook van dit gedrag. Ik pleit dan ook voor een eenduidige definitie die, voor zowel KvK, Belastingdienst als de politiek, duidelijk maakt of iemand als ondernemer wordt beschouwd of niet. Is dat wel het geval, dan moet de ondernemer zich houden aan alle wetten en regels die voor ondernemers van toepassing zijn, of de ondernemer nou personeel heeft of niet. Als die eenduidige definitie er is, wordt het hele fenomeen VAR in één klap overbodig.
Tjibbe van der Zeeuw, managing partner, Qhuba
In het kader van de discussie zou ik onderscheid willen maken tussen drie verschillende aspecten van zelfstandigheid: 1. tussen opdrachtgever en -nemer bestaat een vrijere relatie dan op basis van een arbeidsovereenkomst. Meer vrijheid, meer risico = ondernemerschap. 2. Belastingdienst wil loonheffing krijgen. Ondernemers betalen ook loonheffing, namelijk in hun holding. 3. Vakbonden willen invloed en leden. Collectiviteit is in tegenspraak met zelfstandigheid en ondernemerschap. Zij hebben wat mij betreft een lastige rol in dit speelveld.
Zonder verdere toelichting op hoe ondernemerschap en zelfstandigheid wordt vastgesteld bij het verkrijgen van zo’n BVO, is het lastig hier nu al iets concreets van te vinden. Voor wat betreft de ict wereld: als de BVO op een positieve manier ook rekening kan houden met veelvoorkomende constructies als tussenpartijen, zzp-detacheerders en netwerkorganisaties, draagt dit zeker bij aan duidelijkheid en zekerheid voor zowel opdrachtgevers als opdrachtgevers.
In het algemeen geldt wat mij betreft dat een echt goed alternatief van het huidige VAR-systeem, ook na de aangekondigde wijzigingen, noodzakelijk is om duidelijkheid te krijgen over iets wat nu alsmaar een groot grijs gebied is. Voordeel van het BVO-concept lijkt te zijn, dat je vooraf duidelijkheid krijgt. Het terugbrengen tot één bewijs in plaats van vier verschillende VAR’s verlaagt ook nog eens de administratieve regeldruk en bijkomende onduidelijkheden onder zzp’ers.
Uit dit artikel blijken de knelpunten die bovenkomen dankzij; liberalisering van de arbeids markt, globalisering van wet- en regelgeving. Bescherming van werknemers, inkomen en specialisaties worden volledig over boord gegooid. Overigens @Ron Looijen volgens mijn informatie is het niet noozakelijk als IT ZZP-er een KvK inschrijving te hebben, een BTW nr. is echter wel verplicht. Ongenuanceerd komt dit alles er op neer. Als je werkt betalen (belastingen en premies). En bij, ongeacht om welke redenen of omstandigheden, geen betaald werk meer…geldt het devies “zoek het maar uit”. Dit met alle gevolgen van dien, oa op de huizenmarkt. Geen hypotheken meer en heb je al een huis, verkoop de boel maar indien je geen opdrachten hebt. Efin, dat er per beroepsgroep de VAR regeling bekeken moet worden lijkt mij echter evident, maar de wet ketenaansprakelijkheid gaat zeker niet verdwijnen.
Ik ben benieuwd van het plan omhelst. De naam doet vermoeden dat het geen verbetering is voor de zelfstandigeopdrachtnemer. Bewijs van Opdrachtnemerschap had nog gekund.
De echte oplossing blijft, volgens mij, het creëren van de juridische en fiscale entiteit de “zelfstandig opdrachtnemer”. Een zelfstandig opdrachtnemer hoeft niets te bewijzen, hij behoeft slechts aan te geven dat hij buiten loondienst werkzaam is. Het zou goed zijn als men het verschil tussen werknemer, ondernemer en opdrachtnemer zou erkennen, respecteren en organiseren.
Een BVGWIL had misschien beter geweest. “Bewijs Van Géén Werknemer In Loondienst” om schijnzelfstandigheid, vaak op aandringen van bepaalde opdrachtgevers, tegen te gaan.
Ik ben het helemaal eens met Ron Looijen. Weg met dat regelwoud en die bemoeizucht, WEL heel goed investeren in voorlichting.
De enige regels is wat mij betreft dat je tekent voor de deugden van het ondernemerschap en daarmee alle risico’s ook accepteert. Overigens werd ergens een opmerking gemaakt over opleidingen (ICT). Daarover wil ik meegeven dat als de markt het belang daarvan ziet ze die bij het gunningsproces wel laten meespelen. De markt blijkt namelijk vooral behoefte te hebben aan personeel dat de deuk in de spreekwoordelijke boter slaat ipv een hele waslijst aan opleidingen. In dat opzicht is een trackrecord m.i. belangrijker en de markt weet dat prima te hanteren.
Andre Bal
Het lijkt er veel op dat afhankelijk van de partij die zich er mee gaat bemoeien er verschillende belangen naar voren worden geschoven die geen van allen primair de zelfstandige zelf helpen. Al die koepelorganisaties hebben één gezamelijk belang en dat is zichzelf in stand houden. Echte zelfstandig ondernemers hebben doorgaans helemaal niets met dergelijke organisaties, die willen juist de vrijheid hebben zelf te bepalen hoe ze hun geld verdienen. Dat daar ook een risico aan zit hoort er gewoon bij. Kortom weg met die VAR en ook de BVO.
In plaats van al die aandacht voor de zelfstandige zou er beter een keurbewijs voor al die tussenpersonen kunnen zijn, die vaak zonder ook maar iets aan meerwaarde te leveren via doorverhuurconstructies tot tientallen procenten provisie binnenharken. Daar telt vaak dat de te halen marge belangrijker is dan de beste match. Een systeem met VAR’s en BVO’s speelt dit soort tussenhandel alleen maar in de kaart.
@van Zanten, 13-03-2013 21:22
Sterke reactie. Het is natuurlijk belachelijk om in lengte van dagen als ZZP-er 10% van je omzet te moeten betalen aan een recruiting agency omdat ze op een kort preferred supplier lijstje staan bij de eindklant en je niet om ze heen kan. Laat die eindklant zelf hun eigen preferred suppliers betalen.
@van Zanten.
Inderdaad. Laat de aandacht maar eens worden gericht op de echte problemen. Ik vul al jaren een VAR in, 5 minuten werk, en zo langzamerhand geen idee meer waarvoor. Dus stop met al deze inspanningen en pleit voor een verbod op tussenhandel op de zelfstandigenmarkt. Het is natuurlijk ongelofelijk dat aan een makelaar die een huis van een miljoen verkoopt minder provisie moet worden betaald dan aan een cv-schuiver die geen enkele affiniteit heeft met jouw werkzaamheden, maar waar je helaas niet onderuit kunt.