Nuance Dragon NaturallySpeaking 12 (3)

Softwareleverancier Nuance Communications introduceerde onlangs Dragon NaturallySpeaking 12. Volgens de fabrikant is het de snelste, meest nauwkeurige en gebruiksvriendelijke versie van Dragon voor de pc tot nu toe. Nog eens vijf Computable-lezers namen – op persoonlijke titel – de proef op de som. Inclusief de cijfers van zes eerdere recensenten krijgt het pakket gemiddeld een 8.

André van der Put, systeemontwerper, Caesar Experts

Al enige maanden gebruik ik Dragon NaturallySpeaking versie 11, omdat ik bij mijn werk als ontwikkelaar van web-applicaties muis en toetsenbord zo min mogelijk wil gebruiken. Daarom was ik heel benieuwd naar versie 12, en die stelde mij niet teleur.

Al direct bij het werken met versie 12 merkte ik dat deze een aantal duidelijke verbeteringen bevat ten opzichte van de vorige versie. De spraakherkenning is beter en de software heeft minder last van bugs. Vooral bij surfen op het internet en het gebruik van web-applicaties is NaturallySpeaking een stuk beter geworden. Veel links en buttons kunnen aangeklikt worden door ‘klik’ te zeggen gevolgd door de tekst van de link of button, in plaats van moeizaam de muis op de juiste plaats te positioneren. Andere programma’s die veel gebruik van de muis vereisen, zoals Excel, zijn helaas niet zo makkelijk te gebruiken.

De grote kracht van Dragon NaturallySpeaking ligt in versie 12 nog steeds in het dicteren van teksten, wat bijna foutloos werkt en daardoor een grote tijdwinst oplevert ten opzichte van typen. Schrijven van programmacode, mijn voornaamste werk, gaat een stuk moeizamer. Het maken van opdrachten voor specifieke keywords is een flinke tijdsinvestering. Ook kost het veel tijd om je de grote hoeveelheid specifieke opdrachten voor het besturen van de computer eigen te maken, waarbij het overigens zeer nuttig is om regelmatig de handleiding erbij te pakken. Wie die tijd er in wil steken heeft aan Dragon NaturallySpeaking een goed hulpmiddel, dat van mij het cijfer 8 krijgt.

Martin van Noord, leraar, Den Haag

Het installeren van de software ging probleemloos. Met de meegeleverde headset had ik wel enige problemen: de geluidskwaliteit was onvoldoende. Omdat ik een gebruiker ben van versie 10, had ik al een goede goedkope – goedgekeurde – headset, en die werkte probleemloos. Vermoedelijk zit er in de mij toegestuurde headset een storing.

Ik heb het programma wel gelijk mijn stem laten leren door twee korte verhaaltjes voor te lezen, wat weinig tijd kostte. Het viel mij direct op dat de spraakherkenning heel erg goed is.

Het vergt wel enige tijd om de vele mogelijke commando’s te leren kennen. Bijvoorbeeld wat je allemaal kan zeggen om je tekst te formatteren en dergelijke. Heel prettig is daarom ook de context gevoelige help in de zijbalk. Die geeft voorbeelden van wat je kan zeggen als je bijvoorbeeld in Microsoft Word bezig bent, of in Internet Explorer.

Namen van mensen en bijvoorbeeld straatnamen die het programma niet kent, kun je makkelijk toevoegen, waarna zij wel herkend worden. En hier ging het fout. Er blijkt een bug in het programma te zitten: de toegevoegde woorden worden wel goed herkend, maar om de een of andere reden worden er streepjes voor en/of tussengezet. En de fabrikant blijkt dit te weten … Irritant.

Wat ik erg prettig vond, is dat je commando’s toe kan voegen, bijvoorbeeld voor je naw-gegevens. Je zegt dan naam, adres, woonplaats en je hele adres wordt uitgeschreven.

Cijfer: 9 (vooropgesteld dat de bug eruit is).

Gerard Verheij, eigenaar, Applicura

‘Het zal mij benieuwen of hij dit gebabbel herkent.’ Deze tekst verscheen snel en vlekkeloos op mijn iPhone in de Dragon Dicteer App toen ik op de vrijdagmiddag dat ik de spraakherkenningssoftware had ontvangen samen met mijn vrouw op de bank zat. Na deze succesvolle en veelbelovende test sprak mijn vrouw een medische brief in de iPhone in. Daarvan werden echter vrij veel woorden niet herkend.

Ik experimenteer met de software van Dragon NaturallySpeaking om twee redenen: zelf ontwikkel en lever ik met mijn bedrijf oplossingen voor medisch specialisten. Spraakherkenningsoftware zou dus interessant kunnen zijn voor mijn huidige klanten. Mijn vrouw is medisch specialist en dicteert veel brieven, vooral aan huisartsen. Dit kost haar veel tijd en dit onderdeel van haar werk met spraakherkenningssoftware vereenvoudigen zou haar dus veel tijd kunnen schelen.

Mijn interesse tijdens het testen van de software gaat dus vooral uit naar de tijdwinst die dicteren met spraakherkenningssoftware zou kunnen opleveren.

Ik heb de software zo goed mogelijk geïnstalleerd. Dus met het stukje tekst leren (voorlezen) en ik heb het installatieprogramma ook in mijn documenten laten zoeken om mijn schrijfstijl en veelgebruikte woorden vast te kunnen stellen. Ik heb er meerdere brieven mee gedicteerd en geoefend, alvorens de tijden erbij te meten.

Testresultaten

• Een brief (202 woorden) bedenken en typen in Word: 7:59 min
• Dezelfde brief (202 woorden) voorlezen aan Dragon NaturallySpeaking: 1:59 min.
• Nalezen van de brief, Corrigeren van woorden en leestekens die niet herkend 2:00 minuten (typen).

Ook heb ik geprobeerd om de tekst te corrigeren door middel van gesproken commando’s. Maar, als nieuwe gebruiker met weinig ervaring hierin werd dit een drama. Het kostte me veel tijd en frustratie omdat de software mij niet begreep. Hier ben ik na 10 minuten mee gestopt. Mijn advies is om de tekst te dicteren, dan met de hand, typend te corrigeren. Dan is het dicteren en daarna corrigeren een factor twee sneller dan een brief typen.

Medisch specialist
Ook mijn vrouw heeft de voorbereidende stappen netjes doorlopen en haar stem wordt goed herkend bij de test-teksten. Bij het dicteren van een brief aan de  huisarts over een zwangerschap van een fictieve patiënt, wordt de tekst een rommeltje: medische termen worden als commando’s herkent, waardoor de cursor in de tekst verspringt en hoewel ze keurig gewend is om de leestekens ook te dicteren vraagt ze me na 10 minuten proberen of ze er alsjeblieft mee mag stoppen.

Conclusies

• Het is verrassend hoe goed het pakket gewone woorden begrijpt en hoe snel dat gaat. Ook als je snel spreekt.
• Eenvoudige en veelgebruikte medische termen worden niet herkend. Hiervoor moet wellicht een lexicon toegevoegd of aangeleerd worden. Zonder zo’n lexicon en wellicht nog andere specifieke aanpassingen is het voor een medisch specialist niet bruikbaar.
• Een tekst bedenken (creatief proces met correcties, stukjes toevoegen, knippen en plakken etc) kan ik veel sneller typend in Word, dan dicterend. Het dicteren leidt vreselijk af en verstoort de creativiteit: je brief wordt er inhoudelijk slecht van. Niet doen dus.
• Een standaard-brief, of brieven die je veel dicteert (zoals bijvoorbeeld dokters) werkt gemakkelijk met spraakherkenningssoftware, in de helft van tijd (dicteren en dan typend corrigeren).
• De optimaal bruikbare inzet van deze software zit ‘m niet zozeer in de herkenning van de spraak, maar in de manier van implementeren en organiseren. In het geval van medisch specialisten moet het geluidsbestand en de herkende, maar ongecorrigeerde tekst gezamenlijk naar een secretariaat die er sneller dan voorheen een brief aan de huisarts en voor in het EPD mee maakt.
• Voor mij als ict-specialist is het hierdoor interessant, je kan er service bij verlenen en je onderscheiden met een optimale implementatiemethode en integratie met mijn bestaande ict-producten en -diensten
• Voor de medisch specialist is het hierdoor zeker geen laagdrempelige toepassing, het heeft voeten in de aarde voor de organisatie en implementatiekosten. Dit terugverdienen zal vast en zeker mogelijk zijn, maar wel een tijdje kosten.

Binnenkort heb ik een gesprek met Cedere, dit bedrijf uit Deventer heeft veel ervaring met Dragon in de medische wereld. Zij hebben ook de lexicon’s ontwikkeld met specifieke medische termen. We hebben nu een referentie met het spraakherkennen met de standaard software en ik en mijn vrouw zijn dus benieuwd naar het verschil als er gedicteerd gaat worden met een medische lexicon.

Reinoud Rijpkema, ict-infrastructuurarchitect, Nationale Nederlanden

Het pakket wordt geleverd in een nette doos. De installatie is volledig in het Nederlands en de helpteksten zijn uitgebreid.

Op mijn twee jaar oude Acer Aspire Z5600 met Windows 7 64-bit wordt het eenvoudig geïnstalleerd. Er wordt aanbevolen om de antivirus uit te zetten, maar met Security Essentials is dat niet nodig. De installatie doe ik uiteraard als beheerder, maar daarna werkt het prima met de gewone gebruikers. Voor elke gezinslid heb ik een apart profiel gemaakt zodat ieders stem goed herkend wordt. Ook heb ik een apart profiel aangemaakt voor het dicteren in het Engels.

Het pakket is duidelijk en het dicteren gaat al vrij snel erg goed.

Leuk en handig is om je iOS device (bij mij een iPod G4) als draadloze microfoon te gebruiken, op afstand van je pc. Dan hoef je niet verpicht achter je pc te zitten. Die app is ook beschikbaar voor Android. Voor iOS kun je ook de dictation app downloaden die op je iOS-apparaat zelf spraak omzet naar tekst.

Ik vind het pakket erg intuïtief en makkelijk werken. Ik heb nog niet alle mogelijkheden ontdekt, maar geef het toch al een 8. Het werkt goed en het is nog leuk ook.

Rob Jasper, Voorthuizen

In de licentievoorwaarden staat dat een aparte licentie nodig is per gebruikerprofiel. Dus als andere gebruikers het pakket willen gebruiken (anders dan zonder profiel) hebben zij een extra licentie nodig. Dit gecombineerd met een activering via internet die de licentie koppelt aan de computer, maakt dat je bij gebruik van meerdere computers, ook meerdere licenties nodig hebt.

De installatie verloopt soepel. Na installatie kom je vanzelf in een interactieve rondleiding. Op de DVD staan 2 verschillende serienummers. De kortste is blijkbaar een versie-indicatie want die werkt niet! Na de activering wordt de functie ‘gebruikerprofiel aanmaken’ opgestart. Er moet ook wat tekst worden voorgelezen. Je moet hier wel wat tijd voor nemen.

Mijn omgeving is Windows7/Office 2007 in het Engels. Bij de installatie herkent Dragon NaturallySpeaking dit niet. Er is tijdens het installeren ook geen mogelijkheid dit in te stellen. Het gevolg is dat geen enkel commando werkt. Bijvoorbeeld commando’s als ‘Nieuwe regel’, maar ook ‘New line’ werken niet. Als we een Engels profiel aanmaken werken de commando’s wel, maar dan werkt het dicteren in het Nederlands niet!

Een vraag aan de helpdesk resulteert, behalve dat de helpdesk zich niet bezighoudt met installatieproblemen, in de opmerking:  ‘When you use a Dutch profile – the commands used will obviously be in Dutch as well – there is no possibility for ‘mixing’ of languages used when dictating’.

Lopende tekst wordt meestal verrassend goed weergegeven. Omgevinggeluid kan wel hinderlijk zijn. Bijvoorbeeld bij muziek in de achtergrond laat NaturallySpeaking te pas en te onpas ‘zeg dat opnieuw’ zien. Om het richteffect van de microfoon te versterken heb ik geprobeerd zonder plopkap te werken. Dat maakt geen merkbaar verschil!

Commado’s als ‘punt’, ‘aanhalingsteken’,  ‘haakje openen/sluiten’, ‘vierkant haakje openen/sluiten’ worden goed herkend. Lastig is wel dat in Word de standaard beginkapitaal bij een nieuwe zin is verdwenen. Ik geef het pakket een 8.