Een rapport van de Algemene Rekenkamer uit begin 2011 over ict-gebruik door de overheid vertoont zulke ernstige gebreken dat aan de uitkomsten ervan geen waarde mag worden toegekend. Tot deze conclusie komen de onderzoekers Tineke Egyedi en Bert Enserink van de Technische Universiteit Delft. Het Rekenkamerrapport werd in 2011 uitgebracht op verzoek van de Tweede Kamer.
Ernstig vinden de onderzoekers ‘het ontbreken van een consistente methodische opzet en verantwoording.’ Zo doet de Rekenkamer verregaande uitspraken zonder bronnen te vermelden. Ook is sprake van willekeur bij het bepalen welke gegevens in het rapport werden toegelaten en welke niet. De conclusies van de Delftse wetenschappers staan in de negende editie van het ‘Jaarboek ICT en samenleving’, dat half december 2012 verschijnt. De Algemene Rekenkamer kon 10 december 2012 in de ochtend nog geen reactie geven op de conclusies van de onderzoekers.
De Tweede Kamer had om het onderzoek gevraagd om meer greep te krijgen op de ict-uitgaven van de overheid. De zogeheten leveranciersafhankelijkheid speelt daarbij een voorname rol. Overheden zitten zo diep gevangen in de technische aanpak van bepaalde ict-leveranciers dat er afhankelijkheid is ontstaan. Overstappen naar andere leveranciers wordt daardoor bemoeilijkt, waardoor van open concurrentie ook geen sprake is. Een gevolg daarvan is dat ict-uitgaven hoger uitvallen dan bij een normale situatie het geval zou zijn.
De Tweede Kamer vroeg de Rekenkamer in 2010 uit te zoeken of het gebruik van open standaarden en open source software verandering in deze situatie zou brengen en welke kostenbesparingen gerealiseerd zouden kunnen worden. Bij deze vormen van openheid in ict-techniek kan de overheid leveranciersafhankelijkheid vermijden, wat tot lagere ict-uitgaven zou leiden.
Open source software
In het rapport dat de Rekenkamer voorjaar 2011 uitbracht, luidde de belangrijkste conclusie dat er geen noemenswaardige baten te verwachten zijn van de inzet van open ict-techniek. Direct al na het verschijnen kwam er van verschillende zijden kritiek op de kwaliteit van het Rekenkamerrapport.
Onderzoekers Tineke Egyedi en Bert Enserink van de Technische Universiteit Delft zagen hierin aanleiding het ict-rapport aan een nader onderzoek te onderwerpen, waarbij zij zich om praktische redenen moesten beperken tot het onderdeel over open standaarden. Ook zij concluderen nu dat de wetenschappelijke aanpak van de Rekenkamer ernstige gebreken vertoont.
Onbeantwoord
De belangrijkste onderzoeksvragen van de Tweede Kamer zijn feitelijk onbeantwoord gebleven. De onderzoekers waarschuwen ervoor dat desondanks aan dit rapport veel waarde wordt toegekend, vooral in het buitenland op basis van de solide reputatie die de Algemene Rekenkamer als Hoog College van Staat geniet. Ze bepleiten het uitbrengen van een Engelse vertaling van het rapport, zodat buitenlandse overheden en kennisinstellingen zelf de waarde ervan kunnen beoordelen.
Egyedi en Enserink concluderen ook dat eerder onderzoek baten van open standaarden zichtbaar heeft gemaakt. Zo werken ze als een prikkel voor de lokale economie en innovatie. Ook treedt er een herverdelingseffect op: een deel van de winst komt meer bij afnemers te liggen. Voor exacte becijferingen is verder wetenschappelijk onderzoek nodig. Gegeven het grote maatschappelijke belang is zulk onderzoek ook wenselijk, adviseren de wetenschappers.
Jaarboek ICT
De uitkomsten van het onderzoek van de Delftse wetenschappers zijn als hoofdstuk opgenomen in de negende editie van het ‘Jaarboek ICT en samenleving’. Deze editie zal medio december worden uitgebracht.
Dus.. het antwoord ‘moet’ open-source zijn en daarom klopt het onderzoek niet ?
Zelf snap ik deze hele discussie niet.
Of leverancier A geld krijgt of leverancier B maakt weinig uit.systemen moeten geleverd & onderhouden worden, licenties zijn over een periode van 5 jaar maar een marginaal odenrdeel van de TCO
De meeste systemen (kantoor automatisering) zijn complex dat er altijd sprak is van een lock-in, hoe ‘open’ de standaarden die gebruikt worden ook zijn.
Het rapport is volgens de onderzoekers op los zand gebaseerd en dus alle conclusies die hieraan verbonden zijn waardeloos.
Dit staat dan ook min of meer los van de originele vraagstelling. Die is jammer genoeg dan ook nog niet verhelderd op een wetenschappelijk onderbouwde manier. De vraagstelling op zich is nog steeds interessant want kostenbesparing voor de overheid in een crisistijd is zeker niet te verwaarlozen.
Al eerder bleek dat veel kritiek op het Rekenkamer-rapport terug te voeren was op niet goed lezen van het rapport.
Als nu echter reden is om te twijfelen aan het wetenschappelijk gehalte van de onderzoeksaanpak van de Algemene Rekenkamer dan horen we graag de argumenten, zodat we die kunnen toetsen.
In plaats van vage stemmingmakerij onder verwijzing naar een boekpublicatie in de toekomst.
De ‘Delftse wetenschappers’ zouden moeten weten dat ook dát hoort bij een ‘wetenschappelijke aanpak’.
Leveranciersafhankelijkheid heeft met interconnectiviteit en openheid van platform-systemen te maken. Alleen in het kader daarvan heeft het met keuze van leverancier te maken. Open source impliceert zeker geen open systeem, helaas. Een openheid van een systeem wordt bepaald door het kwaliteitsniveau waarmee een platform ’third parties’ producten en oplossingen laat integreren. Deze twee criteria vormen zo ongeveer het enige dat je over leveranciersafhankelijkheid kunt zeggen. Voor de rest is ’the devil in the detail’ van de omstandigheden en gekozen oplossing.
Microsoft is de onbetwiste kampioen op het gebied van interconnectiveit en openheid van systeem. Daardoor zijn ze marktleider geworden. Net als de andere reactanten, ben ik benieuwd naar het ‘wetenschappelijk niveau’ (en de criteria daarvan) van de kritiek van deze wetenschappers.
De kritiek op het rapport is niet nieuw. Die verscheen meteen al van alle kanten, inclusief die van de verantwoordelijke minister. Trouwens ook de Rekenkamer heeft aangegeven diverse vragen niet te kunnen beantwoorden doordat ze van de ministeries niet de benodigde informatie krijgen.
Het is een tijdje geleden dat ik het rapport heb gelezen. Kan me wel herinneren dat het rapport i.h.a. wel goed leek, maar dat de cijfermatige verantwoording en m.n. het beantwoorden van de vragen over open source te vaag waren. Je weet dus niet in hoeverre de conclusies juist lijken omdat ze bij je beperkte belevingswereld passen.
Bij elk serieus rapport zijn zaken van te voren bepaald, zoals de doelgroep (hier de Tweede Kamer), het doel/de reikwijdte (het beantwoorden van de onderzoeksvragen), het kader, de methoden, het om te gaan met gegevens. Dat moet in het rapport staan, net als de gebruikte definities en de algemene verantwoording achteraf. Critici, moeten hetzelfde doen m.b.t. hun kritiek. Alleen zo kan je de vereiste transparantie bieden en aangeven wat je wel en op basis van het rapport mag concluderen en wat niet. Meningen zijn interessant, maar alleen feiten zijn relevant.
En Rob, wil je een goed advies geven, of reclame voor MS maken? Als MS zo open is, waarom hebben ze zo vaak miljardenboetes gehad? Je bent deskundig genoeg om te weten dat het succes van MS niet in interconnectiveit en openheid zit, maar in de – veelal illegale – kongsi’s en FUD-campagnes; net als Apple, Oracle, IBM, Google en anderen dat ook doen. En hun business partners doen daar ook weer aan mee.
Daardoor is het lastig om van standaarden en leverancier/producent, te wisselen en komen we weer bij de discussie terecht.
@ICT’er: Ik doe sinds 1982 zaken met Microsoft en heb ze eigenlijk nooit ergens op kunnen betrappen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Novell en HP. Die miljardenboetes heb ik dan ook nooit goed kunnen plaatsen. Wel heb ik allerlei verhalen over o.a. de Internetbrowser oorlog van horen zeggen, maar dat is het dan wel zo’n beetje. Ik heb natuurlijk niet de wijsheid in pacht inzake Microsoft, maar ik ga ze niet beoordelen op speculaties van mijn kant.
De opdracht inzake het Rekenkamerrapport was natuurlijk al tendentieus. Wat mij opvalt is, dat de opensource-wereld onmiddellijk in een kramp schiet als bevindingen hun onwelgevallig zijn. Ze stellen dan direct de competentie van de uitvoerder ter discussie (in plaats van dat ze de zaak inhoudelijk betwisten). De politiek kan dan niks anders doen dan hun respectievelijke sympathie en antipathie voor partijen een beetje gaan botvieren. De OS-wereld kan dan beter aangeven wat ze eventueel wel goed vinden aan het rapport en de overheid van harte aanbevelen daar in ieder geval wat mee te doen.
Rob, als je in de 30 jaar ervaring niet verder bent gekomen dan “een Internetbrowser oorlog van horen zegge”, dan ga ik toch echt aan je twijfelen. Heb je soms een Microsoft winkeltje?
De hoogste Microsoft bazen zijn keiharde berekende patsers, die elke boete en gedwongen schikking voor lief nemen, zolang de overtreding maar meer geld oplevert. Microsoft heeft vele keren op grootschalige wijze antitrust- en copyright wetten overtreden. Ze zijn ook niet vies van een beetje fraude bij productvergelijkingen (bijvoorbeeld MS versus Apple, Novell of Oracle) en van bewuste misleiding van gebruikers ten aanzien van licentierechten volgens hun nationale recht. Naast een reeks van megaboetes aan overheden, hebben ze daarom voor meer dan 6 miljard aan schikkingen aan andere bedrijven betaald. Ook hebben ze al heel wat class action lawsuits tegen gebruikersgroepen verloren. Dat kwam echt niet door wat “technische” problemen met het browserkeuze mechanisme.
Ik heb vaak zaken gedaan met HP en Novell, naast Microsoft en vele anderen. Het zijn allemaal typisch Amerikaanse bedrijven, maar vergelijk je Microsoft met HP en Novell, dan is Microsoft de spreekwoordelijke nukkige Groningse stijfkop en zijn HP en Novell de gezellige en gemoedelijke Brabanders. En zo is ook hun houding bij de discussie over OSS.
@ICT’er, qua zakelijk belang staat mijn standpunt jegens Microsoft boven iedere verdenking: ik heb mijn mening nooit onder stoelen of banken gestoken en dat heeft me nog nooit een klant opgeleverd (maar wel enkele gekost).
Inzake de discussie over de moraal en mentaliteit van Microsoft is voor mij de wetenschap voldoende dat ik gelijk heb maar het van de meeste mensen nooit zal krijgen. De rechtszaak van de 37 staten met die advocaat meneer Boyles of Doyles was een regelrechte aanfluiting. Er werd voortdurend en kwaadaardig gespeculeerd op de in overvloed aanwezige ondeskundigheid en vooroordelen van rechters en politici. De CEO van RealAudio heeft dat later ook toegegeven inzake de procedure van Europese Commissie (nadat ie verschrikkelijk genaaid was door Apple). Die meneer Sculley van Apple heeft de procedure van acht jaar tegen Microsoft op alle fronten verloren.
Maar je denkt toch ook niet dat een figuur als Bill Gates (die hoogstens als een gemiddeld welgestelde Amerikaan leeft en zich permanent inzet voor de allerzwaksten in de wereld) een volledig amorele organisatie geleid zou hebben?
Het is gelukkig allemaal niet belangrijk meer. MS is niet gaan zwelgen in hun eigen gelijk maar heeft het goed aangepakt (dat was overigens niet in hoofdzaak de verdienste van Gates en Ballmer, vermoed ik). Ze hebben nu veel meer last van echte markt-concurrentie van het huidige Apple, Google etc. Microsoft innoveert dankzij die concurrentie nu veel sneller dan 10-20 jaar geleden, maar het is allemaal bij lange na niet genoeg om een evenredig deel van de marktgroei te behouden.
@Rob Koelmans, met zielige verhalen van de morele meerderheid kan ik niks. Steve Jobs bleef ook coltruien, spijkerbroeken en gympies dragen en wilde ook bijdrage aan Aids onderzoek, maar …..
Uw laatste zin ondersteunt geheel mijn stelling. Een betere kwaliteit van producten hoeft niet te betekenen dat het marktaandeel groter wordt. Microsoft groeide tegen de klippen op toen ze het nog moesten hebben van DOS based Windows, bijbehorende Microsoft Office en NT server. Dat waren instabiele producten, waarvoor betere commerciële alternatieven waren. Maar ze lapten de wetten en regels aan hun laars om een groter aandeel te verwerven.
Tegenwoordig kunnen ze met Windows Server 2008 en Server 8/2012 qua kwaliteit heel goed concurreren met op Linux en BSD gebaseerde servers. Ook voldoet IE nu net zo goed aan de W3C standaard als hun concurrenten. Ze doen ook niet meer zo verkrampt m.b.t. open standaarden en zelfs niet meer m.b.t. open source (i.t.t. veel van hun dealers).
Toch heeft Microsoft het nu moeilijker op de markt; omdat ze echt moeten concurreren. Gelukkig kan dat laatste hen ook sterker maken en dat is weer leuk.