Het is mooi dat we als grote uitvoeringsorganisaties een rol kunnen spelen in het traject Compacte Rijksdienst’, zegt Dick Heerschop. Rijkswaterstaat, de Belastingdienst en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) werken daarin samen en hebben bijvoorbeeld een bidbook opgesteld met producten en diensten, toegespitst op de bedrijfsvoering, die zij in de regio beschikbaar willen stellen aan andere organisaties binnen de Rijksoverheid. ‘Als je de goede stukjes bij elkaar weet te puzzelen, kun je het slimmer organiseren en als je het slimmer organiseert wordt het effectiever. En als het effectiever wordt, is mijn overtuiging, wordt het ook wel goedkoper.’
Dick Heerschop is lid van de hoofddirectie met de portefeuille bedrijfsvoering bij de DJI waar 16.500 medewerkers op 83 locaties zich ontfermen over de jaarlijkse instroom van 48.000 justitiabelen. Heerschop vindt het een geweldig voorrecht om bij de overheid te mogen werken: ‘Heel bijzonder dat je dat vertrouwen krijgt. Dat is ook het leuke van de uitvoerende kant, van Rijkswaterstaat, de Belastingdienst, de DJI. Het gaat over dingen die jij op straat ziet en meemaakt. Het raakt ontzettend veel mensen en dat geldt voor Veiligheid en Justitie in het bijzonder.’
Enorme uitdaging
Heerschop restaureert auto’s als hobby. Hij lacht: ‘Dingen die het niet doen vind ik leuker dan dingen die het wel doen. Juist dat puzzelen vind ik leuk: hoe krijgen we dit zo slim mogelijk aan het werk, hoe zorgen we ervoor dat we er achter komen wat er aan de hand is, wat kan beter? Dat is een enorme uitdaging als het om bedrijfsvoering binnen de overheid gaat. Bedrijfsvoering is ingewikkelde materie die erg ondergewaardeerd is geweest.’
Waarom?
‘Omdat het politieke debat erg over beleid gaat en over wat we willen bereiken in de samenleving en veel minder over de manier waarop. En als het wel gaat over de manier waarop, dan is de algemene tendens dat we het niet kunnen, dat we te duur zijn, dat we te laat zijn en dat het niet werkt.’
U zegt ’t met een lach?
‘Ja, want het is helemaal niet waar! Er gaat heel veel ontzettend goed. Dat wil niet zeggen dat je daarmee altijd de meest efficiënte manier te pakken hebt, maar het is ook vaak niet ingegeven vanuit efficiency, maar vanuit een bepaalde noodzaak of een politieke keuze. Ik denk dat wij als gevolg van die keuzes ook op die manier functioneren. Als je dat al twintig jaar zo doet en je kijkt er dan nog eens naar met de inzichten van vandaag, dan zitten er altijd wel weer aanknopingspunten om het slimmer te doen. De slag die de overheid op dit moment maakt, gaat over slimmer werken, efficiënter werken en ook over kleiner, compacter. Is het dan wel handig dat iedereen z’n eigen winkeltje blijft runnen op het terrein van de bedrijfsvoering? Juist dit soort bewegingen breekt daar doorheen. Wij hebben als uitvoeringsorganisaties onze bedrijfsvoering slim georganiseerd in shared service centra en dat brengen we graag in.’
Bepaald takenpakket
‘We zijn alle drie niet van de gedwongen winkelnering, wij hebben niet besloten dat er een Compacte Rijksdienst moet komen. Maar meer uniformering op het gebied van de bedrijfsvoering, waardoor de uitwisselbaarheid wordt vergroot, waardoor het makkelijker wordt om over te stappen, dat is natuurlijk super.’
De producten en diensten die in het bidbook worden aangeboden hebben zich in de praktijk bewezen, geeft Heerschop aan. ‘Het aanbod is gebaseerd op het portfolio dat we nu hebben. We hebben niet de intentie om allerlei nieuwe producten en diensten naar binnen te hengelen waar we zelf nog niet in thuis zijn. We doen alle drie een bepaald takenpakket. Voor de DJI doen we financiële administratie, ict, werkplekbeheer, en dat kunnen we eventueel ook voor anderen doen. Wij werken in een heel specifiek beveiligde setting. Dat levert ook een aantal specifieke eisen op als het gaat om bijvoorbeeld ict. Een pc kan bij ons niet zomaar op het netwerk. Een storingsmonteur komt niet zomaar met een koffertje gereedschap een gevangenis binnen. Komt er iemand met een specifieke vraag voor beveiligde infrastructuur, dan lijkt het logisch om dat bij ons onder te brengen.’
Heerschop zegt dat wanneer DJI dienstverlening voor derden gaat doen, men wel opteert voor dienstverlening die past binnen het domein van Veiligheid en Justitie: ‘Voor bedrijfsvoering geldt dat het primaire proces moet worden ontzorgd, daarmee ben je dan een soort van ‘systeemintegrator’ voor de producten en diensten van de bedrijfsvoeringskolom.’
Persoonsgericht werken
Ict is een thema waarin DJI fors investeert. De dienst heeft een Deltaplan opgesteld voor een ingrijpende update, gedurende zeven jaar, van de informatievoorziening en ict van DJI. ‘Wij maken nog relatief weinig gebruik van moderne technologie. Vanuit de aard van het bedrijf zijn wij redelijk gesloten en daarmee lopen we ook niet voorop in nieuwe technologie, want we willen dat risico niet lopen. Het moet gewoon werken. Je hoeft niet veel verstand van ict te hebben om te weten: de wereld wordt mobiel. Wij hebben nergens een draadloos netwerk, want dat is niet veilig genoeg. In onze gebouwen mag je een mobiele telefoon of laptop niet mee naar binnen nemen. Dat Deltaplan is erop gericht dat DJI zich voorsorteert op de wereld van morgen.’
Het beleid is dat DJI veel meer persoonsgericht gaat werken en een gedetineerde als individu behandeld wordt, zegt Heerschop. ‘Er loopt een groot programma Modernisering Gevangeniswezen waarin dit het leidmotief is. DJI is een maatschappij in een maatschappij. Wie bij ons opgesloten zit, moet ook naar een dokter of een tandarts, moet vakonderwijs krijgen, moet arbeid leveren. Er zijn allerlei eisen en randvoorwaarden aan hoe je zo’n bedrijf runt. Uiteindelijk gaat het er om dat de persoon die veroordeeld is, toch weer een plekje in de maatschappij krijgt. Er zijn er maar heel weinig die de toegang voor eeuwig wordt ontzegd, dus je moet met die mensen aan de slag. Ik denk dat, naast insluiten, resocialisatie een belangrijke opdracht is voor DJI. Want je ziet, niet alleen binnen het justitiedomein maar ook in het onderwijsveld en in de jeugdzorg, dat je mensen moet volgen om tijdig te kunnen signaleren, bijsturen en anticiperen. Je kunt het vanuit een negatieve context bekijken, maar je kunt ook de vraag stellen: hoe herkennen wij hoogbegaafdheid? Hoe ontwikkelen wij talent? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat je daar als maatschappij in een later stadium ook voordelen van hebt? Ik denk dat dit persoonsgerichte bij ons een heel belangrijke rol speelt. Dat is echt maatwerk.’
Verbindingen leggen
‘Als we meer persoonsgericht gaan werken, betekent dit dat we verbindingen moeten leggen tussen binnen en buiten. Iemand komt binnen met een medisch dossier, gebruikt medicijnen. Of een jongere volgt een opleiding. Die moet tijdens zijn detentie doorgaan en als-ie bij ons weggaat moet dat onderwijs ook gewoon doorgaan. Dus daarvoor moeten we nieuwe verbindingen maken. Wij hebben nu ook veel meer contact met gemeenten, en er is de laatste jaren ook veel meer aandacht gekomen voor het informeren van slachtoffers, dat is een belangrijke functie voor ons.’
‘Veel van wat wij als DJI doen is politiek bepaald. Als burger kun je met je DigiD zo bij de gemeente aanloggen, maar in een inrichting mag een gedetineerde uit veiligheidsoverwegingen nog geen gebruik maken van internet, dat is nu pas in onderzoek. Het departement is druk aan het kijken hoe de strafrechtketen efficiënter kan worden ingeregeld. De Politie, het Openbaar Ministerie, de rechtbanken, iedereen heeft zo z’n eigen oplossingen gecreëerd. Dat speelt allemaal mee in dit soort discussies. In mijn optiek heeft het heel erg te maken met waar je wilt gaan staan. Ik ben ervan overtuigd dat we binnen de overheid technisch alles zouden kunnen, maar wet- en regelgeving staat niet altijd alles toe; heel veel dingen mogen gewoon niet. Ik denk dat de moeilijke financiële situatie in de komende jaren geen belemmering maar juist een hefboom is om de overheid innovatiever te laten werken. Daarbij zullen de kaders opnieuw gedefinieerd worden. De ideeën achter Compacte Rijksdienst zijn daarvan een voorbeeld.’
Dit artikel is ook te lezen in Atos-magazine GOV 3.
