De negatieve trend in de Nederlandse ict-dienstenmarkt zette in het derde kwartaal van 2012 genadeloos door voor de vier grote beursgenoteerde partijen (Atos, Capgemini, KPN Corporate Market en Ordina). Waar de krimp in de eerste twee kwartalen rond de 7 procent schommelden, was het in derde kwartaal van hetzelfde laken een pak (7,1 procent). Zo blijkt uit analyse van marktonderzoeker Pb7 Research.
Het klinkt wat raar, maar Atos had met -2 procent een topkwartaal. De systeemintegratietak had een uitzonderlijk goed kwartaal met een groei van bijna 5 procent. Bovendien was de krimp in de outsourcingtak minimaal. Dat er toch een daling van 2 procent was, komt door zeer sterke krimp in zowel advies als in detachering. De resultaten waren positief in industrie/handel en publieke sector, maar zeer zwak in telecom en finance.
Capgemini en KPN
De resultaten van Capgemini lijken daarentegen in een vrije val terechtgekomen. Nauwelijks bijgekomen van de -13 procent uit het tweede kwartaal, overtreft het derde kwartaal met -14 procent. Deels heeft de extreme daling te maken met de herstructurering die plaatsvindt binnen Capgemini, waarbij verliesgevende omzet onder de genadeloze loep van portfoliomanagement komt te liggen. Capgemini neemt een extra voorziening van vijftig miljoen euro in 2012 om de Benelux-organsatie verder te reorganiseren, onder meer door de invoering van ‘radical rightshoring’. Vrij vertaald betekent dit dat alles naar India wordt gebracht met een minieme lokale schil.
De beperkte krimp van KPN Corporate Market in het tweede kwartaal blijkt niet de start van een nieuwe trend te zijn. In het derde kwartaal nam de omzet in vergelijking met hetzelfde kwartaal in 2011 met 3,3 procent af. De boodschap bij KPN klonk als een plaat die bleef hangen: ‘Klanten stellen investeringen uit en de tarieven blijven onder druk staan.’ Inmiddels is het aantal fte tot onder de zevenduizend gezakt, 680 minder dan een jaar terug.
Ordina en fte-reducties
Dankzij een lichte groei in de publieke sector, waar Ordina profiteert van nieuwe contracten, heeft Ordina de krimp weten te beperken tot 4,5 procent. In de financiële sector (-7 procent) en de industrie (-10 procent) waren de resultaten een stuk zwakker. Qua type diensten vindt er bij Ordina krimp plaats over de gehele linie en moet ook bij Ordina met name de adviestak het ontgelden.
Voor alle leveranciers, ook bijvoorbeeld Logica, geldt dat ze zich er uiterlijk aan het begin van het derde kwartaal hebben neergelegd bij opnieuw een verloren jaar qua omzet. Terwijl ze hun best doen om voor de rest van dit jaar zo min mogelijk margeschade te lijden, zo vinden bij alle dienstverleners fte-reducties plaats, hebben ze allen geaccepteerd dat ze te maken hebben met een identiteitscrisis en moeten ze opnieuw gaan bepalen hoe ze waarde kunnen creëren voor hun klanten.
Slim bij elkaar brengen
De tijd dat een ict-dienstverlener alles kan zijn voor iedereen is definitief voorbij. Achter een service zit een steeds complexere mix van componenten waarbij de lokaal geschreven uren een steeds kleinere rol spelen. De schakels zijn enerzijds steeds meer gestandaardiseerd en geautomatiseerd, bijvoorbeeld uit de cloud, en anderzijds worden arbeidsintensieve delen waar mogelijk in andere landen uitgevoerd. De toegevoegde waarde van de dienstverlener bestaat niet langer uit productie, maar uit het slim bij elkaar brengen van beschikbare componenten om concurrentievoordeel voor de klant te creëren, dan wel het beheer kosteneffectief en betrouwbaar in te richten.
Sommigen zijn daarin verder dan anderen. Er is vooral veel aandacht voor portfoliomanagement, in combinatie met hier en daar een behoorlijke dosis innovatie, om ervoor te zorgen dat de oplossingen en diensten zo nauw mogelijk aansluiten bij thema’s waar klanten zich mee bezig (gaan) houden en vooral om ervoor te zorgen dat de activiteiten met een gezonde marge kunnen worden uitgevoerd. Hoewel gedegen end-to-end portfoliomanagement bijzonder belangrijk is, bestaat tegelijkertijd het risico dat je de noodzaak van grote strategische veranderingen onderschat.
Speelbal voor margeknijpers
Een heel groot deel van de huidige business van dienstverleners levert een beperkte toegevoegde waarde voor de klant en is voornamelijk generiek. Bovendien wordt de intermediaire rol van dienstverleners steeds verder gemarginaliseerd door bijvoorbeeld het gebruik van social media in werving en selectie en zzp-inhuurplatforms. De generieke business zal dus een speelbal blijven voor margeknijpers en mogelijk nog jaren blijven krimpen.
Veel dienstverleners erkennen dit gevaar, maar zoeken de oplossing in het inkrimpen, flexibel houden en het bijscholen van de eigen workforce, dat eindelijk terug isop de agenda. De aangekondigde versoepeling van het ontslagrecht zal het eenvoudiger maken om te blijven krimpen met een redelijk stabiele marge. Het gevoel van urgentie om deze business te hervormen dreigt daardoor te worden ondermijnd. Aangezien een soepel ontslagrecht de toegevoegde waarde van tijdelijke inhuur op zijn beurt verder uitholt, neemt de reële urgentie juist alleen maar toe.
Radical rightshore-aanpak
Wie is de eerste dienstverlener die zijn kernactiviteiten scherp durft af te bakenen en zijn perifere activiteiten op grote schaal naar de keten verplaatst, dus inhuurt in plaats van zelf levert? Met de ‘radical rightshore’-aanpak van Capgemini, en de bijbehorende urgentie, moeten we volgens Pb7 Research vooral hen in de gaten houden.
Uit ervaring weet ik dat er met name op het gebied van sourcing en offshoring (samenwerking met India en Indiase IT bedrijven) nog een wereld te winnen valt. De “radical rightshore” aanpak van Cap Gemini maakt het overbruggen van cultuurverschillen en met name het effectief communiceren met medewerkers uit andere landen i.c. India alleen maar urgenter. De aanpak tot dusver (bij zowel Nederlandse als Indiase bedrijven) kenmerkt zich met name daar hap snap beleid en gebrek aan expertise bij cultuur en communicatietrainingen.
Het gehanteerde business model van deze bedrijven lijkt zijn hoogtepunt gehad te hebben. Inmiddels zijn de beste mensen allang vertrokken(zzp) en als het economisch een beetje tegen zit gaan er zomaar een paar honderd mensen uit op basis van het harmonica principe. De klant raakt steeds meer doordrongen van het feit dat er in het begin goede CV’s op tafel komen om vervolgens mediors en juniors naar binnen te loodsen. Al staan ook deze tarieven wel onder druk. Maar het is af en toe nog verbazend dat op basis van de naam er gelijk een hoger tarief gehanteerd wordt. Dit terwijl er veel goedkopere en betere alternatieven in de markt zijn. Mee eens met de conclusie welk bedrijf zich het eerst gaat toeleggen op inhuur ipv zelf leveren. Een aantal begeven zich al op dat vlak.
De ICT-Dienstverleners acteren in een conjuctuurgevoelige markt die geconfronteerd is met zowel de crisis als met een periode van verschuiving van arbeidsplaatsen van dienstverlener naar eindklant.
Specialistische kennis en inzet zal echter weer terugkeren naar de ICT-Dienstverleners om middels een flexibele inzet kosten te besparen en met snelheid te kunnen manoeuvreren wanneer noodzakelijk.
Goede contacten en mantels met ICT-Dienstverleners zullen de sleutel blijken om bedrijfscontinuïteit te kunnen garanderen in de toekomst en ook om in te spelen op de steeds specialistischere klantbenadering, time-to-market en product-personalisering.
ZZP-en is hierbij een prima inzet voor de kleine niche markten en top-specialisten, echter blijft de bulk van de ZZP-ers achter met studies en persoonlijke investeringen. Een sturende en marktgerichte ICT-Dienstverlener biedt ook hier meerwaarde aan de grotere klanten door gericht de kwalitatieve ZZP-ers in te schakelen binnen de mantels.
De economie zit momenteel niet meer in een dal, maar heeft zijn nieuwe normaal waarde ongeveer bereikt. Vanaf dit punt kan de markt weer langzaam gaan opbouwen en zullen de ICT-Dienstverleners weer een rol gaan spelen in het inzetten en verdelen van kennis en daadkracht in ICT.
De komende tijd kunnen de ICT-Dienstverleners weer langzaam gaan groeien, waar stabiliteit en kwaliteit de nieuwe sleutelwoorden zullen blijken.
Och, morgen weer een artikel over het verwachte enorme tekort aan ICT-ers. Ze kunnen nu al niemand meer vinden enzo…
Ik vind deze ontwikkeling redelijk logisch. De uurtarieven van de betrokken dienstverleners liggen veel te hoog in relatie tot de toegevoegde waarde voor grote en kleine klanten.
De kennis en ervaring laat veel te wensen over omdat men het vooral zoekt in reguliere ICT-opleidingen en trainingen bij dure opleidingsinstituten. Terwijl ICT dagelijks verandert.
Mijn advies aan grote klanten is: benut eerst de kennis en ervaring binnen je eigen organisatie. En werk intensief samen met je beste klanten: van business en IT-alignment naar klant en organisatiealignment. En aan zzpers en mkbers. Niet doen met die grote leveranciers. Kijk online naar top zzpers/thuiswerkers wereldwijd.
Levert enorm veel tijdwinst op en veel geld.
Deze trend is niet conjunctureel maar structureel.
Tony de Bree
Twitter: @tonydebree
Wel bijzonder om te zien dat bij veel bedrijven de ICT een steeds crucialere rol speelt in de core processen gecombineerd wordt met een diepe duik van alle SI’s. die hebben kennelijk niet aan zien komen dat de mix HNW, BYOD en rightshoring een stevihe impact hebben op hun portfolio.
Tegelijk liggen er kansen op het gebied van big data en het migreren van applicaties naar het mobiele platform. Ook zou de business kennis die rond legacy applicaties en systemen niet verloren zou moeten gaan, maar juist in die nieuwe omgeving opnieuw ingezet moeten worden. Daarvoor moet je dan wel je workforce via training en opleiding aan die nieuwe omgevingen laten ruiken.
Bijzonder jammer dat men is blijven hangen binnen de comfort zones van bedrijfswerkplek, outsourcing en customized applicatie werk. Hoog tijd dat de portfolio manager va de SI’s eens gaan innovere
Met de ontslagrondes die deze bedrijven hebben uitgevoerd zijn ze zelf verantwoordelijk voor de vrije val van de tarieven. Immers, veel van de mensen die ze hebben ontslagen zijn tegen een lager tarief aan de bak gegaan. Hetzij bij de concurrent, hetzij als zzp-er.