KPN heeft de aanbesteding gewonnen voor de bouw en de inrichting van het Overheidsdatacenter Noord (ODC Noord). Dit is de eerste overeenkomst in het kader van het programma Consolidatie Datacenters. Begin januari 2013 gaat de eerste paal voor dit groene datacenter de grond in op het bedrijventerrein Westpoort in Groningen. Vanaf 1 juli 2013 kunnen de deelnemers er in. De migratie van computeromgevingen wordt gecoördineerd door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).
Tot de deelnemers behoren Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB), de Rechtspraak, Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), Rijksdienst Wegverkeer (RDW), Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR), de provincie Groningen, de gemeente Groningen en de ministeries van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en Onderwijs Cultuur & Wetenschap.
Lage pue
Vanaf 1 juli 2013 gaan de deuren open van het Overheidsdatacenter Noord en kunnen de deelnemers beginnen met de migratie van hun computeromgevingen. Ron Janssen, Account Director BZK en Interdepartementaalmanager van KPN vertelt dat er een groen en duurzaam datacenter wordt ingezet dat volgens de laatste technologie zo energiezuinig mogelijk opereert. ‘We maken gebruik van een innovatief warmte/koeling-concept. We willen maximaal profiteren van buitenlucht-koeling. Bovendien laten we een gebouw neerzetten dat hoger is dan het gemiddelde traditionele datacenter. Daardoor kan de warme lucht, geproduceerd door alle apparatuur, makkelijker opstijgen. Bovenin het gebouw koelt de lucht dan weer af en wordt gemengd met verse buitenlucht en dan weer terug het datacenter ingeblazen. Hoe lager het plafond des te moeilijker de warme lucht weg kan.’
Volgens Janssen komt de pue van ODC Noord al in het eerste jaar lager te liggen dan 1,35, zelfs bij een lage bezetting. Bij de huidige computercentra van de rijksoverheid ligt de pue op 2 en hoger. (pue = power usage effectiveness, een kengetal om de energie-efficiëntie van datacentra uit te drukken) ‘We willen zo min mogelijk gebruikmaken van ‘geforceerde koeling’: het aanzetten van koelmachines’.
Housing
In de voorbereidingen voor de aanbesteding is gekeken of er gebruik gemaakt kon worden van bestaande datacentra in de regio Groningen. Maar vanwege de gestelde strenge beveiligings-, continuïteits- en technische eisen is toch gekozen voor nieuwbouw, verklaart DUO-woordvoerder Daniel Blok. Daarbij is ook gekeken naar de risicokaart.nl die per postcode aangeeft welke potentiële risico’s er in een gebied bestaan.
Aannemer IGRE (Innovating Green Real Estate) uit Groningen zet het nieuwe gebouw met zo’n 2600 m2 aan datavloeroppervlak op het bedrijventerrein Westpoort nabij de stad Groningen neer. KPN huurt vervolgens het pand en richt het als hoofdaannemer in als datacenter. ‘Het gaat om een housing-deal’, vertelt Janssen. ‘Wij bieden vierkante meters, stroom en koeling aan de deelnemers van ODC Noord aan. Daarnaast kunnen ze ook aanvullende diensten afnemen, zoals glasvezelverbindingen en floormanagement. Het beheer van hun computeromgevingen doen alle partijen zelf.’
Ambitieus
DUO is penvoerder van deze aanbesteding. De onderwijsdienst zal tevens de planning (het instroomschema) van de verhuizingen van de computeromgevingen van de deelnemers regelen. De bedoeling is dat DUO dat zoveel mogelijk zelf coördineert en dit proces niet uitbesteedt. Partijen die nieuwe hardware en software nodig hebben, kunnen dit regelen via het rijksbrede inkoopprogramma Easi2010 (mits ze daaraan meedoen).
De bouwplanning is ambitieus. In zes maanden tijd wordt een nieuw datacenter neergezet. Volgens KPN is het neerzetten van het pand niet het meeste werk; dat is vooral de inrichting van het datacentrum en dan met name de electrotechnische en werkbouwkundige installaties. De inrichting verloopt modulair. Naarmate er meer klanten instromen zal de capaciteit worden uitgebouwd. Overigens wil KPN naast dit ‘DUO-contract’ ook niet-overheidsklanten in de regio Groningen gaan werven.
Besparen
Het ODC Noord wordt het eerste nieuwe geconsolideerde rijksrekencentrum. In het kader van de Compacte Rijksdienst zullen 64 datacentra van het rijk worden samengevoegd en gebundeld tot vier of vijf grote datacentra. Dit moet leiden tot forse kostenbesparingen en een efficiëntere manier van werken, zegt DUO-zegsman Blok. In het aanbestedingsdocument voor ODC Noord staat dat het om een contractduur van twintig jaar gaat (tien jaar met twee keer vijf jaar verlenging) met een geraamde waarde voor het garantiescenario van dertig miljoen euro. De contractwaarde kan bij voldoende belangstelling in de eerste tien jaar oplopen zelfs tot vijftig miljoen euro oplopen. Volgens DUO-zegsman Blok lopen de besparingen van het programma Consolidatie Datacenters ook na aftrek van de investeringskosten in de tientallen miljoen euro.
Schaalvergroting
KPN-Account Director Janssen erkent dat schaalvergroting niet automatisch tot kostenverlagingen leiden maar stelt dat dit juist wel opgaat bij datacentra. ‘Hoe groter en meer gevuld een datacentrum is, des te efficiënter dit kan draaien. Daarbij gaat het niet alleen om computercapaciteit maar ook om energieverbruik.’
Naast de bouw van ODC Noord lopen er momenteel nog drie andere trajecten. Rijkswaterstaat heeft samen met Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) ook een aanbesteding uitgeschreven voor een (eventueel nieuw) datacentrum. Daaraan hebben zich ook Dienst Terugkeer en Vertrek, RIVM, KNMI, CBG, Inspectie SZW Opsporing, Planbureau leefomgeving, SCP en CPB aangesloten. KPN heeft zich hiervoor eveneens ingeschreven.
Verder gaat de Belastingdienst zijn rekencentrum in Apeldoorn uitbouwen en moderniseren en zal het shared service center SSC-ICT Den Haag een nieuw rijksdatacenter inrichten en exploiteren in een bestaand pand in de Haagse regio.
Gebouw energiezuinig? Dat gebouw staat eerst 10 jaar te groot te wezen en is dan nog 20 jaar of te groot of te klein maar in ieder geval verouderd te zijn. Al sinds een jaar of wat zijn er 4de generatie datacenters. Dat zijn gewoon beveiligde terreinen met autonoom werkende containers (eigen – uiterst gevanceerde – koeling/voeding/backup etc). Zo’n ding wordt kan in een paar minuten worden aangesloten op de op het terrein aanwezige infrastructuur en – afhankelijk behoefte – bijgeplaatst of weggehaald. Ze worden vaak geleverd met servers en al en kunnen eventueel terug om gerenoveerd te worden. Door investeringen als deze, kunnen partijen zich jarenlang niet permitteren allerlei innovaties door te voeren (omdat ze de langjarig aangegane verplichtingen toch niet kunnen stelpen en heeft het dus zelfs geen zin heeft om met de billen bloot te gaan). Meestal is men ook te beroerd geweest om servers e.d. op prestaties te testen en wordt er gewoon maar bijgeplaatst als het niet voldoende presteert (dan lijkt het gebouw ook niet zo leeg en is iedereen onder de indruk). Vaak hebben betrokkenen zelfs geen flauw idee wat er nou eigenlijk staat te draaien. Het gevolg is vaak dat er soms honderden servers op een fractie van hun kunnen staan te presteren vanwege een verkeerde bios- of raidcontroller instelling e.d. Het maakt toch niet uit. Ze bouwen dan vervolgens een zo groen mogelijk gemaal om het hele gebeuren te koelen. 90% procent van wat het geheel staat te doen is dan beheergebonden en batchgwijs (backup’s, replica’s fail-over etc) en heeft met gebruikers allemaal niets te maken.
We gaan weer een paar decennia tegen een duur brevet van onvermogen van de overheid zitten aankijken als we op Groningen aanrijden. Maar ja, alle betrokkenen willen natuurlijk erg graag. En denk toch eens aan de mogelijkheden voor efficiency verbetering.
In het verlengde van de reactie van Dhr Koelmans moet ik ook zeggen dat ik nou niet echt kan ontdekken wat er nu zo ‘groen’ aan dit datacenter is. Ja, er worden een aantal elementen genoemd die aangeven dat ze wel aan vluchtig aan wat ‘groene’ aspecten hebben gedacht maar ook niet veel meer dan dat. Met de informatie die in dit artikel wordt genoemd, zou ik dit geen groen data center willen / durven noemen.
Het is goed dat ze op deze manier aan schaalvergroting doen om zowel kosten als energieverbruik te drukken. Het is goed dat ze airconditioning gebruik willen terugdringen door gebruik van buitenlucht koeling. Een PUE van 1.3 zal ongetwijfeld een stuk lager zijn dan de individuele DC’s of server ruimten die de instanties nu gebruiken, maar is in deze tijd niet enorm laag. Als iemand die zich bezig houdt met duurzame (IT)- dienstverlening word ik niet echt enthousiast van dit verhaal. Om te beginnen omdat veel informatie ontbreekt:
– Grootste factor voor ‘groen’ is de energiebron voor de energievoorziening van het data center als geheel. Als dit geen groene energie is, begin je al met een achterstand die je niet meer inhaalt. Wellicht gaat het DC gebruik maken van groene energie? Maar als men bijv. de kolencentrale van RWE in de Eemshaven zou gebruiken, kan je dit met geen mogelijkheid groen noemen.
– Inrichting van infra/servers wordt volledig vrij overgelaten aan de partijen. Hier wordt niet op gestuurd of samengewerkt, noch lijken er criteria voor te zijn opgesteld: m.a.w. elke partij bepaalt zelf of er sturing is omtrent gebruik van fysiek of virtuele servers, de utilisatie factor van de servers (!). Dit kan dus betekenen dat partijen alsnog een ongelooflijk inefficiente en ineffective infrastructuur gebruiken en hiermee het energieverbruik van het data center enorm vergroten. Wildgroei kan gemakkelijk ontstaan. PUE stuurt hier niet op! en CUE of andere criteria / KPI’s worden niet genoemd.
– Wat zijn eigenlijk de inkoop criteria (m.b.t. duurzaamheid) voor de HW die gebruikt wordt door de diverse instanties?
– Gaat er gebruik gemaakt worden van warme / koude gangen? Niet genoemd.
Alle voorbeelden waar eigenlijk niets over gezegd wordt in dit artikel maar die wel cruciaal zijn voor het bepalen of een datacenter nou werkelijk zo groen is. De elementen die in dit artikel worden genoemd zijn m.i. vandaag de dag eigenlijk wel het minimale bij een nieuw DC.
“Eerste nieuwe rijksdatacenter”. Het volgende RCC (Rijks computer centrum) ? Maar het oude RCC-rekencentrum in Apeldoorn is nu toch al van KPN? Of heb ik weer een paar overnames gemist (het is ook niet bij te houden dezer dagen).Ben benieuwd hoe lang het nieuwe RDC van de overheid blijft.
@Esther: Wat gaat dat soort overheidsinstanties in hemelsnaam allemaal draaien in zo’n datacenter? (misschien denken ze dat de ‘Wet van Moore’ met maar één o wordt geschreven i.p.v. met twee). De overheid is als een koning die op ieder vlak van een schaakbord een verdubbeling van het te reserveren aantal rijstkorrels nodig acht, maar zich bij het zestiende vlak nog steeds niet realiseert waar hij aan begonnen is.
Wij hebben hier nu voor een private cloud twee nieuwe servers klaarstaan. Ze zijn 2U hoog. Een serverkast is – geloof ik – 96U (dus een U zal wel een inch zijn). Ze hebben ieder 37 TeraByte!! aan opslagruimte en kunnen maximaal 768 GByte aan werkgeheugen bevatten (mainstream servers van 2006 hebben maximaal 32 GByte en van 2008 192 GByte). Ze hebben 24 processor-kernen. Dit zijn commodity/mainstream-servers, absoluut niet state-of-the-art. De servers lezen/schrijven elkaars schijven met 1300 MByte per seconde. Dat gaat zonder enig beslag op de processoren.
Een tien keer snellere/zwaardere server heeft wel 100 keer meer capaciteit omdat behoeftepieken steeds beter uitmiddelen (en steeds meer hardwarematig gebeurt). Een dergelijke server vervangt met gemak twee volle serverkasten van 2006 (over groen gesproken). Dan hebben we het dus over nu en bovendien staat 80% van de kasten 2006 nu zinloos of nodeloos traag te draaien).
Je kunt de Wet van Moore gerust nog eens kwadrateren met de ontwikkelingen in software. Ontwikkelingen zoals data-deduplication zorgen voor spectaculaire terugdringing van vraag in opslagcapaciteit. De derde te kwadrateren dimensie is de capaciteitsexplosie van client-devices: 99% van alle capaciteit bij datacenters van overheid is gerelateerd aan gebruik van Remote-Desktop gebruik (RDP/Terminal Server, Citrix e.d.). Maar dat feestje van HP/Dell/Sun houdt zelfs hier in Nederland een keer op. De resterende procent wordt grotendeels gebruikt voor het virtueel draaien van oudere servers die gerust een keer uitgefaseerd hadden mogen worden.
De grote vraag blijft: “wat gaan die instanties allemaal draaien?”. De Wet van Moore zwakt niet af voor 2025.