Lezers lezen: Socrates Reloaded (2)

Nog eens drie lezers van Computable.nl geven op persoonlijke titel hun mening over de recent verschenen uitgave 'Socrates reloaded’. In dit boek vraagt ict-auteur Frank Buytendijk zich af hoe de oude denkers zouden reageren op moderne ontwikkelingen als de smartphone en social networks. In 272 pagina’s laat hij een groot aantal innovaties uit de ict-sector de revue passeren. Al eerder verschenen drie recensies. Gemiddeld geven de lezers het boek een 7,9.

Marco Camphens, informatieanalist, Wigo4it

In zijn jongste publicatie 'Socrates Reloaded. The Case for Ethics in Business & Technology' vraagt Frank Buytendijk (onder meer bekend door zijn werk bij Gartner en Oracle) zich in verschillende verrassende essays af hoe de filosofen zouden denken over de ontwikkelingen in de huidige ict-industrie. Niet alleen Socrates, maar ook Marx, Descartes en vele anderen komen 'aan het woord'.

Buytendijk vertelt op een zeer toegankelijke wijze de kernpunten van de verschillende filosofiestromingen en weet dit ook nog te relateren aan ict. Zo stelt hij dat informatie het nieuwe kapitaal is, wanneer het denkstramien van Karl Marx toegepast wordt op de hedendaagse samenleving.

Grappig, maar met serieuze ondertoon, vraagt hij zich af of computers kunnen denken. Of, anders gesteld, wat de definitie van denken dan is en of computers dat wellicht niet beter kunnen dan mensen. Invloeden van onder meer Marshal McLuhan kunnen niet worden ontkend.

Hoofdlijn van dit boek is de plaatsbepaling van het individu ten opzichte van ict en de wereld van verschillende communities. We zijn, zo lezen we, vrijwillig lid van verschillende zelfregulerende gemeenschappen. Dat zelfregulerend niet 'ongelimiteerd' moet zijn, wordt gewaarborgd door internationale wetgeving.

Klein minpunt van dit werk is dat Frank Buytendijk, zoals hij openlijk toegeeft, vooral gebruik heeft gemaakt van Wikipedia en Google voor brononderzoek, maar misschien is dat ook wel direct de charme van dit boek. De essays nodigen uit tot verder nadenken en dat maakt het boek een aanrader voor iedereen die verder wil kijken dan de randen van zijn of haar monitor. Ik geef dit boek als rapportcijfer een 7.

Bas Demmink, chief technology officer, HP

In een wereld die steeds sneller gaat heeft bijna niemand meer tijd om bij het leven stil te staan. Het doel van Frank Buytendijk met dit boek is om stil te staan. Stil te staan bij de enorme veranderingen die wij door de technologie mee maken. Dit doet hij door per hoofdstuk een vergelijking te maken met het verleden.

Het boek zet je aan het denken. Wat houden best practices nu eigenlijk in? Moet je ze nu wel of niet gebruiken? Het zorg ervoor dat je niet zomaar aanneemt dat zaken waarvan wij denken dat ze juist zijn dit ook daadwerkelijk zijn. Mensen die werkzaamheden zijn in de technologie industie zullen veel dingen herkennen al heb je niet op deze manier naar gekeken.

Door de filosofie van onder andere Socrates, Plato en Marx te vergelijken met de technologische veranderingen die vandaag de dag plaatsvinden, ga je vanuit andere perspectieven kijken naar deze veranderingen. Een prettig boek om te lezen dat je aan het denken zet. Een aanrader. Het boek krijgt van mij een 8,5!

Berend Timmer, projectleider, ICTU

Door continue vragen te stellen – zoals Socrates ook deed – legt Frank Buytendijk in Socrates Reloaded (een 9!) de contouren bloot van de ethische uitdagingen waar we met informatietechnologie voor staan. Wat is technologie? Hoeveel versies zijn er van de waarheid? Kunnen computers denken? Staat ict los van mens en samenleving?

In deze tijd van web 2.0, sociale media, de opkomst van het semantische web, big data, maar ook toepassingen die ons lichaam binnendringen (pacemakers, nanotechnologie) is ict niet meer weg te denken uit ons leven. We zijn er onlosmakelijk meer verbonden. De rationele, technocratische en amorele benadering van de (informatie-) technologie voldoet daarom gewoon niet meer. Amoreel dreigt immoreel te worden.

Overheden en (met name grote) bedrijven merken dat informatietechnologie de relatie tot hun omgeving beïnvloedt. Burgers en klanten zijn beter op de hoogte van wat ze kunnen krijgen en eisen transparantie. Ze willen dat er sneller gereageerd wordt op vragen èn op incidenten.

Grote organisaties reageren langzaam op de veranderingen. De nieuwe – door ict gelijkwaardiger geworden – manier van menselijke interactie in organisaties (samenwerking over organisatiegrenzen heen, agile softwareontwikkeling) is nog maar mondjesmaat doorgedrongen tot de governance. Vooral bij sterk hiërarchische organisaties (overheden en grote bedrijven) is dit het geval.

Dit komt door de leeftijd van generatie die nu aan het stuur zit. Ict is pas later onderdeel geworden van hun leven. Ze zijn opgegroeid in het technocratische paradigma waarin technologie slechts faciliterend is. Deze digital immigrants moeten er moeite voor doen om business en ict in onderlinge relatie beschouwen. Voor de nu opgroeiende generatie, digital natives, is dit een vanzelfsprekendheid. De uitvoering van kerntaken – door bedrijven of overheden, het maakt niet uit – kan niet zonder informatietechnologie, net zoals je niet kunt lopen zonder benen. Het stelt ons daarmee ook voor allerlei nieuwe morele vraagstukken. Ik zou zeggen: laat Socrates en Buytendijk er op los!