De Nederlandse Spoorwegen (NS) kregen via de Loopbaanexperts van Computable advies hoe het beste teams kunnen worden samengesteld van zelfstandig ict'ers. De NS regelt zijn inhuur zelf en wil dat groepen zzp-ict'ers kunnen meedingen naar grotere opdrachten. Volgens de experts moet de NS echter op zijn hoede zijn, want volgens hen kleven er aan het vormen van zzp-teams meer nadelen dan voordelen.
Voor Sheila Gemin, directeur/eigenaar van Vondel & Van Bree zijn de voor- en nadelen duidelijk. ‘De voordelen voor de zzp'er zelf zijn verbreding van zijn netwerk en mogelijkheden om te leren van andere zzp'ers. Binnen de samen-staan-we-sterk-gedachte is het een mooie manier om individuele kracht te laten zien aan opdrachtgever. Het nadeel zit hem meer in selectie van kwaliteit en de aansluiting van kennis en kunde van de verschillende zzp'ers. Zij moeten bereid zijn om weer in een organisatievorm te willen werken met bijbehorende formele en informele afspraken. Het is verstandig om goed zicht te houden op het groepsproces en de onderlinge communicatie.'
Imagoschade en concurrentie
Maziar Afrasiabi, zelf een zelfstandig it-professional, ziet als voordeel de lage prijzen die gehanteerd kunnen worden en de mogelijkheid van concurrentie om zo vooruitgang te creëren tussen zzp'ers. Maar nadelen ziet hij ook. ‘Denk aan manipulatie van de opdrachtgever of leeftijdsdiscriminatie. Daarnaast breng je de veiligheid in gevaar door teveel in- en uitloop van zzp'ers. Ook loopt het imago van ict'ers gevaar en dreigt onderwaardering van de ict-kennis.'
‘Met een team bereik je meer', meent Peter Ambagtsheer, eigenaar/managing consultant van Mentaspex. ‘Een ander voordeel is dat toetreding tot een team de kans vergroot op inzet. Een nadeel is volgens mij wel dat je per keer een nieuw team moet formeren. Hierin zijn de deelnemers niet op elkaar zijn ingespeeld en bij een volgende opdracht zijn zij mogelijk elkaars concurrenten. Dit kan negatief uitpakken voor de samenwerking. Ook is de vraag in hoeverre er op teamniveau geleerd kan worden, als zo'n team na elke klus weer ontbonden wordt.'
Wisselende teams
Roland Schweigl, directeur ict-diensten bij Cegeka Nederland, ziet als voordelen dat zzp'ers flexibel zijn en bereid zijn om qua kosten ‘mee te veren'. ‘Verder zijn de eisen en wensen ten aanzien van contracten relatief simpel en is er voor het inschakelen van zzp'ers geen tussenpersoon nodig. Maar dan de nadelen. Voor het samenstellen van een team met zzp'ers ben je afhankelijk van de beschikbaarheid. Daardoor is het vrijwel onmogelijk om voor verschillende projecten hetzelfde team samen te stellen. Ook is het op elkaar ingespeeld raken binnen zo'n team moeilijker.'
Een andere onzekerheid is volgens Schweigl de betrouwbaarheid van zzp'ers. ‘Het komt voor dat zij tijdens het project overstappen naar een andere klant, waar zij betere tarieven kunnen krijgen. Een probleem is ook dat de vervanging van een zzp'er bij ziekte of vakantie geen sinecure is. De opdrachtgever zal zelf op zoek moeten gaan naar een zzp'er met dezelfde expertise, waarbij het de vraag is of de beoogde vervanger in het team past en in staat is zich de materie binnen een gestelde tijd eigen te maken.'
Zelf teambuilding doen
‘Flexibiliteit is een voordeel bij losse opdrachten, maar niet voor langere projecten, waarvoor stabiliteit nodig is', vervolgt Schweigl. ‘De voordelen wegen uiteindelijk niet tegen de nadelen op. Ook bij tussentijdse capaciteitsopschaling is het beter en toch uiteindelijk goedkoper als er een organisatie achter de consultant staat. Mijn advies zou zijn om geen zzp'ers in teams op te nemen, want het is erg moeilijk om daarmee goed ingespeelde teams op te bouwen. Je moet als opdrachtgever de teambuilding zelf doen. Daardoor nemen de kosten toe, terwijl de risico's niet verminderen.'
Dennis Heemskerk, consultant bij Interim Division, vindt een voordeel dat kennis van buitenaf nieuwe inzichten kan geven. ‘Nadeel is dat iemand aan het team moet wennen, moet worden ingewerkt en hun eigen manier van werken hebben. Dat moet worden afgestemd.'
Minder indirecte kosten
‘Kiezen voor een groep zzp'ers kan vanuit meerdere perspectieven tot stand zijn gekomen', zegt Gert-Jo van der Heijden, senior interim professional bij Yacht. ‘Dit kan vanuit de ervaringen met zzp'ers die vaak als ‘echte specialist' binnen een vakgebied opereren of vanuit de vaak als positief ervaren intrinsieke motivatie van de zzp'er. Een andere mogelijkheid is dat een opdrachtgever deze keuze maakt op basis van financiële aspecten. Een zzp'er heeft immers minder indirecte kosten en dat vertaalt zich terug in de prijs.'
Voordeel voor de opdrachtgever dus, maar volgens Van der Heijden zit hier ook direct het nadeel van werken met een team van zzp'ers. ‘Een team zzp'ers zal over het algemeen een groep individuen blijven in plaats van een team. Daar zit wel een groot verschil in, met name in het uiteindelijke businessdoel en hoe dat gezamenlijk te bereiken met alle individuele belangen. Er zal vanuit de opdrachtgever een duidelijk sturing en regie gedefinieerd dienen te worden, waarbij de intrinsieke motivatie van de diverse individuen leidt tot gewenste de resultaten. Dit om te voorkomen dat het team verzandt in discussies, wat leidt tot een overload aan uren en kosten. Het is een uitdaging om een team van individuen contractueel te verbinden tot een groepsresultaat. Wie is er immers aansprakelijk als deadlines en deliverables niet gehaald en gerealiseerd worden? Bij de inhuur van één organisatie of individu is dat eenvoudiger dan bij de inhuur van een groep individuen. Bij de vorming van een team vormt dat een uitdaging.'
Continuïteit is broodwinning
Danny van IJzendoorn, directeur van The Future Group, kan wel wat voordelen noemen van zzp-teams. ‘Zzp'ers hebben als eigenschap dat ze een ondernemende geest hebben en goed doorhebben dat hun eigen broodwinning mede afhankelijk is van het succes van ieder project waar ze aan deelnemen. Dit zorgt voor een grote inzet en hoge mate van betrokkenheid. Toch kan het zo zijn dat een individuele zzp'er plotseling uitvalt door welke reden dan ook. Dan is het noodzakelijk dat de zzp'er in een samenwerking is aangesloten, waarbij de zzp'er deze uitval zelf kan opvangen of in ieder geval een goed alternatief kan bieden. Ook hier geldt namelijk dat voorzien van eigen continuïteit onderdeel is van hun broodwinning.'
Daarnaast komt het volgens Van IJzendoorn voor dat een zzp'er tegen iets aanloopt waar zijn eigen expertise niet volledig is. ‘Het is dan noodzakelijk dat de zzp'er structureel deel uitmaakt van een groter verband waarin hij de benodigde expertise wel kan vinden. Het opdoen van kennis en ervaring gaat veel verder dan het moment dat de vraag of het probleem boven water komt. Dit is een permanent proces van kennis halen en ervaring delen. De vraag is dus of je in je team mensen hebt met een onuitputtelijke vorm van creativiteit om vraagstukken en techniek in een organisatie toe te passen.'
Behalen doelstelling
Toch heeft een zzp-team volgens Van IJzendoorn ook nadelen. ‘Een nadeel van een grote, generieke groep van zzp'ers is het mogelijk gebrek aan doelcongruentie. Er bestaan dan risico's als belangenverstrengeling, individuele profilering of juist opgaan in de anonimiteit van de grotere groep. Bij verkeerde selectie en samenstelling van de groep kan er al snel een bedreiging ontstaan voor het behalen van de doelstelling van de klant.'
Rob Wardenaar, algemeen directeur van Vier Business Intelligence, ziet in de vorming van een team van zelfstandige ict'ers evenveel voor- als nadelen. ‘Voordelen zijn de diversiteit qua achtergrond, kennis, kunde en ervaring. Daarnaast kan je met een groep meer bereiken en krijg je zeer gemotiveerde professionals. Toch kleven er ook nadelen aan een zzp-team, want je hebt vaak te maken met individualisten die voor het eigen belang en gewin gaan. Je hebt dus tegenstrijdige belangen onderling en soms ook nog een tegenstrijdig belang met de eindklant. Je zult er een zzp'er als manager bij moeten halen om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen.'
Ik ben het met de intentie van dit artikel uiteraard roerend eens alleen inhoudelijk ga ik een andere kant op. Maar dan met de kennis en ervaring die ik dan weer heb van assessments.
Basaal bedenk ik me, de anamnese meenemend hier, dat het de NS natuurlijk is te doen om prijs, kwaliteit, cohesie, accountability en natuurlijk opleveren.
Maar voor dit alles heb ik nergens iets kunnen lezen over twee nog veel belangrijker zaken die je zou moeten willen hebben geborgd namelijk Assessment en Materiekennis.
Op dit moment kennen we in Nederland gewoon een zeer groot probleem en dat is namelijk de kennis en ervaring goed in te kunnen schatten over welke kennis, kunde en ervaring de individuele zzp-er beschikt. Dit overigens met alle respect voor de lezende zzp-er dit is namelijk niet denigrerend of achterdochtig bedoeld.
De praktijk is namelijk dat men de allergrootste moeite blijkt te hebben, HR/W&S/Recruitment om überhaupt de juiste kandidaat maar te kunnen vinden voor de meest uiteenlopende functies. Aan de andere kant, en ook dat is zeer begrijpelijk, passen kandidaten natuurlijk hun CV aan door vaardigheden te ‘high lighten’ om zo het beste voor de dag te kunnen komen. Dit laatste positief bedoeld want je kunt nu eenmaal niet alles wat je aan kennis hebt opgedaan in een cv zetten, het zou een onleesbaar boekwerk worden.
Selectie criteria
Het is schering en inslag dat de gestelde selectie criteria niet zelden een lijst van ‘wensen’ oplevert, die disciplinair vaak niet eens verenigbaar is. Men houd daar, als zijnde een doorgeefloket, stoïcijns aan vast, gespeend van werkelijke intrinsieke kennis van hetgeen men zoekt.
Selectie model
Men hanteert vele verschillende manieren en modellen van selecteren die basaal neerkomen op het kijken naar steekwoorden in een cv. Hang hier dan ook aan dat het ook hier momenteel schering en inslag is dat wanneer men vind dat een kandidaat buiten een bepaald criterium valt, lees hier leeftijd >35 = afwijzen, of bedenkt u zelf maar een ander niet te controleren criterium van afwijzen, en u begrijpt wat ik bedoel.
Personality vs Personality
Alsof voorgaande weergave alleen al niet voldoende is om te kunnen roepen…’wij hebben grote moeite de juiste kandidaat te vinden’, dient de volgende horde zich al aan.
Men bezit niet de kennis en kunde op te kunnen maken of, wanneer men de juiste kandidaat denkt te hebben gevonden, of de persoonlijkheden een match zullen blijken in de praktijk. Ik zal niet putten uit mijn ervaring op dit vlak maar ik kan u vertellen dat het daar vaker mis gaat dan dat word toegegeven.
Materiekennis
Geen van diegene die zich met het zoeken naar de juiste kandidaat bezig houden in dit proces, heeft de kennis en ervaring in te kunnen schatten hoe de betreffende professional om gaat met de materie IT. Natuurlijk, ik val in herhaling maar als je maar vaak genoeg tegengesteld met de materie IT om gaat, krijg je vanzelf last van allerlei dingen zoals ‘vage’ vertragingen, zaken die plots weer niet op elkaar af te stemmen lijken, uitloop, extra verloren uren door noodzakelijke meetings en stuurgroepen, enfin, bedenkt u er zelf ook nog maar een paar.
Het initiatief voor de NS vind ik, vanuit de initiële gedachte van besparen, lees hier het meeste proberen te halen uit het goedkoopste tarief, heel VOC natuurlijk, niet zal leiden tot de gewenste besparing of verbetering van kwaliteit en productiviteit, ook al lijkt dat de grootste wens.
Tezamen met de in dit artikel weergegeven argumenten, met de beste wil van de wereld, zou dit nog wel eens een ander resultaat kunnen opleveren dan beoogd. En dat kan toch niet de bedoeling zijn denk ik.
Ik kan mij prima vinden in het initiatief van de NS en zie vele voordelen om de projecten op deze wijze te realiseren. Ik ben het Danny en andere respondenten eens dat er extra ondersteuning en aandacht nodig is om de kwaliteit en met name de continuiteit te zekeren. Hiervoor zijn inmiddels uitstekende mogelijkheden reeds in de praktijk toegepast.
In mijn ogen de start van de inzet van een flexibele schil.
Laat ik het zo zeggen: als ik met mijn eigen treintje op het spoor ga rijden wordt de reis ook veel goedkoper
Bij voor- en nadelen is het zuiver om vooraf te bepalen tegen welke referentiekader je de vergelijking uitvoert. Zet de NS ZZP-teams in als alternatief voor vast personeel, vergelijken we de inzet van ZZP-ers met detacheringsbureau’s of vergelijken we rechtstreekse inhuur van ZZP-ers met inhuur via intermediairs?
Als de vergelijking gaat over het verschil tussen vast personeel en ZZP-ers, kloppen de meeste voor- en nadelen, die in het artikel worden genoemd.
Echter, mijn indruk is dat de NS niet op zoek is naar een alternatief voor vast personeel, maar voor (dure) inhuur bij detacheringsbureau’s en hoge marges, die door veel intermediairs berekend worden.
De vergelijkingen, die in het artikel worden gemaakt, zijn dan niet zuiver: alle genoemde nadelen gelden ook voor detacheringsbureau’s en intermediairs, terwijl de voordelen alleen voor ZZP-ers opgaan.
Kijk bijvoorbeeld eens naar het argument “teambuilding”. Dit geldt ook als je professionals bij een detacheringsbureau inhuurt. Ook zij leveren geen teams, die al langere tijd samenwerken.
Het argument “betrouwbaarheid” dan. Helaas komt dit voor. Mijn ervaring is echter dat een ZZP-er gemiddeld erg loyaal is en er direct belang bij heeft om een tevreden opdrachtgever aan zijn referenties toe te kunnen voegen. Een detacheerder echter, die gedwongen door zijn werkgever (teveel “bankzitters”) de opdracht uitvoert, gaat op zoek naar een andere baan en is met een maand opzegtermijn vertrokken zonder dat hij last heeft van een ontevreden opdrachtgever.
De voordelen gaan daarentegen alleen op voor ZZP-ers. Een ZZP-er is flexibeler qua inzetbaarheid, werkt aan zijn eigen professionaliteit en heeft een ondernemender geest van de gemiddelde medewerker in loondienst. De afwezigheid van overheadkosten maken het plaatje compleet.
@René Civile (NumoQuest): Je hebt volkomen gelijk; als IT-assessment specialist zijn je woorden mij ook uit het hart gegrepen.
Ik was er met mijn reactie in het artikel niet op uit om een ronkende tekst voor mijn werk in te leveren, zoals je ziet.
Niettemin: Hopelijk lezen meer mensen jouw bijdrage en staan ze (ook) stil bij de meerwaarde van assessments om niet slechts ‘middenmoot en hoger’ te kiezen maar om echt met verstand en toekomstgericht de best passende kandidaten te herkennen en deze met ontwikkeldoelen op maat een echt goed passende klus te geven.
Wellicht dat ik er overheen gelezen heb, maar ik mis 2 aspecten:
– hoe ga je om met verantwoordelijkheden? Als je een zzpteam hebt, en het project faalt, wie is dan de aansprakelijke eindverantwoordelijke?
– Numoquest spreekt reeds over materiekennis, ik mis een stukje borging van domeinkennis. Als je een opdracht door een team van zzp-ers laat uitvoeren, hoe borg je dan de kennisoverdracht en het behoud van kennis binnen je (onderhouds-)organisatie?
Heeft iemand de NS al verteld dat, in voorkomende gevallen, als zij een “grote” IT dienstverlener inschakelt er onderhands alsnog specialistische ZZP’ers of kleine(re) IT dienstverleners worden ingeschakeld? Dat lijkt kostbaarder (opslag), maar regie en eindverantwoording zijn niet kosteloos.
Allemachtig. Wie dit leest, als je al door deze brei heengelezen komt, begrijpt precies waarom NS (en vele andere organisaties) hier problemen hebben. Laten we dit soort verkooppraatjes, aannames en meningen nou eens gewoon vergeten. We kunnen ook gaan bewijzen dat het wel kan. Dus pro-actief worden in plaats van reactief.
Laten we nou eens beginnen om als zelfstandige, en dat geldt trouwens ook voor iedere andere informatie- en IT-professional, eerst “ons” vak te kiezen en om te leren om goed in dat vak te worden. Dat doen we veel te weinig op dit moment. Veel mensen wisselen steeds weer van vak, soms met ernstige gevolgen, zodat ze eigenlijk nooit ergens echt goed in worden. Waardoor ze dus niet in staat zijn om voldoende toegevoegde waarde te leveren.
De laatste inschatting, op Europees niveau, is dat er tussen de 40 en 60 vakken cq. vakgebieden in de informatie- en IT-sector zijn. Kiezen, en er dan echt goed in worden is de enige goede basis om hiervoor in de richting van een antwoord te komen. En verantwoordelijk zijn/worden voor wat je doet als vakmens, voor je werk dus. Op die basis kunnen we als vakmensen samenwerken, ook in kleinere of grotere samenwerkingsverbanden. Tenminste als ieder, zoals gezegd, zijn of haar verantwoordelijkheid (bijvoorbeeld door te doen wat je beloofd hebt, het af te maken) neemt en als er voldoende coördinatie is.
Die coördinatie hoeft niet altijd bij een IT-leverancier te liggen maar kan gemakkelijk bij een “minimaal ingerichte” broker liggen. Dat is een makelaar die voor het personeel en voor de aanbieding, wat dat ook is, “zorgt” en kan zorgen. Dan is ook gedeelde verantwoordelijkheid mogelijk. En het argument dat je dan zelfstandigen lastiger kunt vervangen dan IT-leveranciers dat kunnen is echt onzin; ook IT-leveranciers moeten de mensen immers ook kunnen vinden. De tijd dat we nog dachten dat we er op enige vrijdag iemand af konden halen waarna we er de volgende maandag een ander even snel en gemakkelijk mee door konden laten gaan is echt voorbij. Informatiekunde en IT is altijd mensenwerk. Vervangen kan je alleen goed versnellen als je van vakmens op vakmens overdraagt, en dus alleen de situatie nieuw is.
En wat betreft het weglopen van zelfstandigen: kwestie van verantwoordelijkheid voelen, en nemen. En die ervaringen vasthouden, zodat halverwege weglopen, bijvoorbeeld, bekend blijft.
Dat NS gelijk heeft blijkt wel uit het beeld dat de bovenstaande, en elders staan er nog veel en veel meer, verhalen oproept. Het zijn niet de vragende bedrijven die hier het probleem vormen, het zijn de informatie- en IT-professionals zelf. Gewoon omdat wat ze doen en kunnen te vaak in een enorme ondoorzichtige mist blijft hangen. Met de ervaring dat als je steeds weer echte vakmensen bij elkaar brengt het echt veel sneller, beter en tegen minder geld kan.
En ook hier, zoals altijd en overal: uitzonderingen daargelaten.
Steven
Steven.van.t.Veld@AIM.nl
@PaVake Dat is een waar woord, waar ligt de verantwoordelijkheid en hoe is gewaarborgt dat de kennis bij de opdrachtgever aanwezig is en blijft. Daar zou ik aan willen toevoegen dat het ook aan de opdrachtgever is te zorgen voor technische logische brokken die je kunt uitbesteden aan een groep van zzp’ers. Dat betekent dat de opdrachtgever de controle over ontwerp en architectuur moet houden. Wat ook weer kan helpen bij het waarborgen van de kennis.
Ik ben verbaasd over diverse reacties op het voorstel van de NS. Het geeft mij de indruk dat samenwerken lastig is, als dat niet hoeft dan doen we dat liever niet? Dan moeten we dat samenwerken gaan organiseren, en afspraken maken? Resultaten leveren kan m.i. alleen maar als je samenwerkt, niet veel discussie over nodig! Ik werk elke dag samen, met (vaste) medewerkers, ZZPer, professionals in netwerkorganisaties, tussenpersonen, klanten, instanties die wet- en regelgeving uitvoeren, etc. Mij lijkt dat dat voor iedereen geldt, zeker ook voor ZZPers; als je als ZZPer niet kunt samenwerken dan gaat dat (letterlijk) niet werken op den duur.
Het wisselen tussen teams, rollen en organisaties is problematisch? Teams opbouwen kost veel tijd, en je moet steeds je werkwijze op elkaar afstemmen? De kracht van een ZZPer is dat hij ervaring heeft in diverse rollen, en de flexibiliteit om in samenwerking zijn/haar rol dusdanig in te vullen dat de klant er wat aan heeft. Als je als ZZPer niet snel de situatie bij een klant kunt inschatten, en een passende oplossing voorstellen om samen te werken, dan lever je geen resultaat en dus geen waarde voor de klant. En dan hou je het (terecht!) niet lang vol bij de klant.
Teams van ZZPer bestaan al jaren, ik ken er volop en werk zelf ook in diverse wisselende teamverbanden. Ik ken daardoor de voordelen, en ben blij om te zien dat een klant zoals NS ze ook ziet en daar meer van wil. Let’s do it, together!