Softwarekoper wordt beter beschermd

Het lijkt vanzelfsprekend dat de aanschaf van software – op bijvoorbeeld een DVD of via een download – juridisch wordt gezien als een koopovereenkomst. De vraag of het kooprecht van toepassing is op de aanschaf van software met gebruik voor onbepaalde tijd, is echter pas op 27 april 2012 door de Hoge Raad beantwoord.

In die zaak ging het om een standaardsoftwarepakket geleverd door Bell Microproducts in Almere (inmiddels onderdeel van Avnet) van ruim 46.000 euro waarmee de Amsterdamse producent van tv-programma's De Beeldbrigade (bekend van onder andere de vijfdelige documentaireserie 'Draagmoeder gezocht') het recht op het vrije en duurzame gebruik van de software had gekregen. De software bleek echter niet compatibel met het besturingssysteem en de leverancier werd aansprakelijk gesteld. De koper stelde dat software een voortbrengsel is van de menselijke geest en dat slechts een gebruiksrecht was verschaft waardoor het kooprecht niet van toepassing was.

De Hoge Raad overwoog dat de aanschaf van standaardsoftware voor onbepaalde tijd onder het kooprecht valt, met als argument dat de wetgever een ruim bereik heeft willen geven aan het kooprecht. Verder is het volgens de Hoge Raad van belang dat het bij de aanschaf van standaardsoftware gaat om een geïndividualiseerde aankoop waarover de koper feitelijk de macht kan uitoefenen. Bovendien is de toepasselijkheid van het kooprecht volgens de Hoge Raad ook wenselijk, omdat het kooprecht een uitgewerkt juridisch kader biedt en de rechtspositie van de koper versterkt (vooral in het geval van consumentenkoop en koop op afstand).

Grote gevolgen

Deze uitspraak van de Hoge Raad heeft door de gedetailleerde regeling over gebrekkige producten, de waarschuwingsplicht van de koper en de afwijkende verjaringstermijnen een groot effect op de praktijk. Leveranciers en directe verkopers zullen in hun algemene voorwaarden en omgang met klachten rekening moeten houden met deze dwingende bepalingen.

Waarschijnlijk niet zo opzienbarend is de bepaling dat een koper recht heeft op herstel of vervanging van software die niet naar behoren functioneert. Maar partijen zullen ook rekening moeten houden dat bij een consumentenkoop de mededelingen van de ontwikkelaar als mededelingen van de verkoper tellen. Bovendien wordt bij een consumentenkoop vermoed dat de software niet naar behoren functioneert indien binnen zes maanden na aankoop de afwijking zich openbaart. Dit vermoeden houdt in dat de leverancier moet aantonen dat de software bij levering wel aan de overeenkomst voldeed.

De toepasselijkheid van het kooprecht op de aanschaf van standaardsoftware heeft verder tot gevolg dat op de koper een waarschuwingsplicht rust met verregaande consequenties. Indien de software niet naar behoren functioneert, zal de koper binnen bekwame tijd de verkoper moeten waarschuwen nadat hij dit heeft ontdekt of redelijkerwijs had kunnen ontdekken. Bij een consumentenkoop wordt onder een bekwame tijd een periode van twee maanden verstaan. Indien de verkoper niet binnen een bekwame tijd is gewaarschuwd, verliest de koper onder meer zijn recht op herstel of vervanging van de software.

Waarschuwingsplicht

Als de koper heeft voldaan aan zijn waarschuwingsplicht, zal hij er op alert moeten zijn dat hij binnen twee jaar na deze waarschuwing de verkoper een aanmaning stuurt of een procedure aanhangig maakt. In het kooprecht geldt namelijk een verjaringstermijn van twee jaar die gaat lopen nadat de koper over het niet functioneren van de software heeft geklaagd. Dit in afwijking van verjaringstermijn van vijf jaar of langer voor andere vorderingen.

Deze uitspraak heeft grote praktische gevolgen voor de praktijk. Vooral voor afnemers van standaardsoftware met een onbeperkte gebruiksduur is het van belang dat zij zich realiseren dat op hen een waarschuwingsplicht rust die in de tijd beperkt is. Verder zal de verkorte verjaringstermijn van twee jaar in de juridische procedure aan de zijde van leverancier een belangrijk aandachtspunt zijn.

Mr Paula Kemp
Advocaat
Banning Advocaten