Het Rijk en het ict-bedrijfsleven sluiten op 26 januari 2012 een convenant dat ict-mislukkingen moet tegengaan. In de zogeheten I-Strategie maakt de overheid een schatting aan jaarlijkse ict-uitgaven en wordt uit de doeken gedaan hoe door middel van Gateway-reviews de kwaliteit van ict-projecten moet worden gewaarborgd. De ondertekening vindt plaats tijdens het iBestuur Congres 2012 in het Beatrix Theater in Utrecht, exact een jaar nadat op hetzelfde congres Rijks-cio Maarten Hillenaar de goedkeuring van de I-Strategie bekendmaakte.
Jaarlijks besteedt de overheid ongeveer twee miljard euro aan ict, zo staat te lezen in de I-Strategie. Het convenant geeft richting aan de overheids-ict die altijd en overal beschikbaar moet zijn voor burgers en ambtenaren. Het toont ook hoe de toekomstige overheids-ict gebaseerd wordt op een grote hoeveelheid kleinschalige apps, hoe de juiste diensten op de juiste plek worden afgeleverd en laat zien hoe de samenwerking met het bedrijfsleven wordt gezocht.
P-Direkt
‘Het Rijk heeft veel last van slechte beeldvorming rond ict-projecten', meent hoogleraar Informatica aan de Open Universiteit Nederland Stef Joosten. ‘Zo stond het project Toeslagen geruime tijd op nummer één van voorbeelden die ter illustratie dienden van mislukte overheids-ict. Inmiddels is deze software in productie en zijn er miljoenen toeslagen mee verwerkt. Een vergelijkbaar lot trof P-Direkt, dat ten tijde van de realisatie als mislukking werd weggezet, maar inmiddels internationaal als voorbeeld dient.'
Met de term ‘slechte beeldvorming' verwijst Joosten onder andere naar René Veldwijk die in oktober 2011 claimde dat de Nederlandse overheid jaarlijks doelbewust vijf miljard euro verspeeld aan ict. Veldwijk meent dat alle ict-projecten bij de overheid mislukken. In de I-Strategie is dit bedrag niet terug te vinden. Wel is dit convenant opgesteld omdat er veel geld verspild wordt bij ict-projecten. In de I-Strategie proberen overheid en het ict-bedrijfsleven deze verspilling zoveel mogelijk tegen te gaan.
Willem Beelen
Bij de totstandkoming van de I-Strategie kregen lezers van Computable via expert Willem Beelen een uniek inkijkje in de onderhandelingen. Beelen was bij de onderhandelingen betrokken en sprak over ‘een innovatief werkproces waarin transparantie, efficiency en verantwoordelijkheid centraal staan'. Nadat de I-Strategie door de overheids-cio's werd goedgekeurd, werd de weg vrijgemaakt om met het ict-bedrijfsleven afspraken te maken om verspilling bij ict-projecten tegen te gaan.
Ik ben benieuwd naar deze aanpak en de inhoud van dit convenant! Naar mijn mening:
1- Allereerst moeten de huidige spelregels van de Europese aanbesteding flink herzien worden. Naar mijn mening zijn de huidige regels de bron van deze ellende. Hier kan ik een boek over schrijven maar dit verhaal is al bij iedereen bekend!
2- Verricht eerst een grondig haalbaarheidsonderzoek naar de vraag, mogelijkheden, baten, risico`s en financiën. Laat een andere partij deze resultaten bestuderen.
3- Maak de betreffende instelling deelgenoot van eind resultaten van het project. Bijvoorbeeld als het project verlies draait, dan wordt dit verlies volgend jaar van hun ICT budget afgeschreven. Dit maakt de opdrachtgever proactief tijdens het project, creëert grote draagvlak, verlaagt risico`s bij transitiefase en nog meer andere positieve effecten.
Er zijn zeker nog meer andere punten die de experts en de lezers van deze site al hadden benoemd. Ooit had ik voorgesteld om van deze adviezen een verzameling te maken en als Computable Government Tool Box uit te geven!
Er worden afspraken gemaakt met het ICT bedrijfsleven om verspilling tegen te gaan. Verantwoordelijkheid voor (het voorkomen van) verspilling ligt naar mijn smaak primair bij de opdrachtgever. Als je die verantwoordelijkheid bij leveranciers wilt leggen kan ik maar één afspraak bedenken: U bent verplicht geconstateerde issues welke een projectrisico vormen onverwijld en in een zo vroeg mogelijk stadium te melden aan de leidinggevende van de projectverantwoordelijke (niet aan de projectverantwoordelijke zelf, want die veegt het onder het tapijt en geeft jou later de schuld).
Zonder zo’n afspraak kun je leveranciers nauwelijks verwijten dat ze hier en daar de mist in gaan bij missers zoals onvolledige vraagstelling vanuit de business, onvoldoende kennis van eigen processen, onvoldoende grip op project(regie) en onvoldoende commitment van (project) medewerkers. Anderzijds: leveranciers moeten ook hun verantwoordelijkheid durven nemen en de opdrachtgever helpen de vinger op de zere plekken te leggen. Ander-anderzijds: leveranciers zijn geen charitatieve instellingen en er zijn er die zo graag extra omzet draaien dat ze daarom nooit slapende honden wakker zullen maken.
Daarnaast: is er een blauwdruk beschikbaar van de toekomstige (overheids)organisatie, haar diensten en de (samenhang tussen) de processen die die diensten moeten realiseren? Is er een synergiemodel en is er sprake van integrale ketenregie? Indien niet dan betwijfel ik of afspraken het gewenste effect zullen hebben, omdat de hierboven genoemde missers gewoon gemaakt blijven worden en de ICT ze ook niet in een vroeg stadium kan herkennen. Het ICT bedrijfsleven verantwoordelijk maken voor je eigen tekortkomingen is dan de grootste misser van al.
1. Wanneer geld en op te lossen probleem ontkoppeld zijn, dan worden er grote risico’s gelopen om tot een doelmatig eindresultaat te komen.
2. Wanneer een functie ingevuld wordt met een ‘lijf, of next best’ in plaats van passende kennis en kunde, dan worden er grote risico’s gelopen om tot een doelmatig eindresultaat te komen.
3. Wanneer er meer dan 1, te veel? stakeholder(s) zijn, dan worden er grote risico’s gelopen om tot een doelmatig eindresultaat te komen.
Maar dit komt gelukkig nergens voor.
Ook ik ben erg benieuwd naar de inhoud van het convenant.
Ik denk dat vooral de wollige en onduidelijke Europese aanbestedingen hier vaak een oorzaak van zijn.
Vaak zijn deze aanbestedingen voor zo wel de partij die aanbiedt als de eindklant erg onduidelijk. Het is na de gunning vaak onduidelijk wat er nu precies van de leverancier verwacht kan worden. En slimme leveranciers maken hier natuurlijk dankbaar gebruik van.
En al deze onduidelijkheid heeft vaak als resultaat dat het weer een grote en vooral dure teleurstelling is geworden.
Okee, we zijn er dus uit. Maar waarom heeft er dan nog niemand vanuit Den Haag contact opgenomen met bijvoorbeeld Arbeidsplein?