Echt opzienbarende uitbestedingsdeals zijn er in 2011 nauwelijks geweest. Of het moeten de business process outsourcingscontracten zijn die bijvoorbeeld bij Ahold en rond de failliete DSB Bank zijn gesloten. De verwachting dat de outsourcingsmarkt na een moeizaam 2010 in 2011 weer zou opbloeien, is niet uitgekomen. Het kostenaspect stond centraal met veel contractverlengingen die zonder veel ruchtbaarheid en na scherpe onderhandelingen werden afgesloten. Opdrachtgevers lieten zich niet meer de kaas van het brood eten.
'2011 was een jaar dat hoopgevend begon en met veel onzekerheid eindigde', stelt Nico Boot van Kpmg Advisory vast. Hij heeft gemerkt dat veel opdrachtgevers heronderhandelingen met hun leveranciers startten om tot kostenverlagingen te komen. Daarnaast brachten diverse organisaties hun ict-partners zoveel mogelijk terug tot een beperkt aantal voorkeursleveranciers. Ook versterkten opdrachtgevers hun regierol voor een betere grip op de prestaties van leveranciers, aldus Kpmg-sourcingsdirecteur Boot.
Arno IJmker, managing partner sourcing bij Quint Wellington Redwood, concludeert dat 2011 een jaar was met relatief veel contractverlengingen die zonder tamtam plaatsvonden op basis van scherpe onderhandelingen. Vaak werden deze verlengingen gegund zonder dat er een tweede of derde partij bij betrokken werd. 'Dit geeft aan dat de outsourcingsindustrie langzamerhand steeds volwassener wordt. De grote verschillen tussen leveranciers nemen af en klanten gaan zich meer richten op 'vendor intimacy' – een hechte relatie met een partner – dan de scherpe Angelsaksische tenders. Daarin spelen grote verschillen in aanbodprijs een dominante rol.'
Dubbele dip
Raymond Linkers, sourcingdirecteur van Metri Group, constateert dat er in 2011 een toename was van het aantal benchmarks om aflopende contracten te toetsen ten opzichte van de markt. '2011 is het jaar van de ‘double dip', de tweede fase van de kredietcrisis. De bereidheid bij een opdrachtgever om van leverancier te wisselen is onder invloed van de marktomstandigheden groter geworden. Bijvoorbeeld wanneer de dialoog met de leverancier op basis van de benchmark tot onvoldoende resultaat leidde.'
Maar volgens Linkers draaide het in 2011 op de outsourcingsmarkt niet alleen om kosten en benchmarking. Hij heeft ook nieuwe initiatieven gezien, onder andere op het vlak van co-sourcing. De Metri-directeur wijst op het project van tankterminaloperator Vopak in Rotterdam die samen met Emerson Process Management een nieuwe terminal voor brandstofdistributie in Amsterdam Westpoort inrichtte. Daarbij ontwikkelde Emerson een softwaresysteem dat zowel de administratieve als de industriële ict ondersteunt. Vopak fungeerde hierbij als pionierende gebruiker waarna Emerson de software nu ook op de markt brengt.
Geen grote klappers
In het jaarlijks overzicht (zie hieronder) van grotere uitbestedings- en beheercontracten dat Computable samenstelt op basis van eigen berichtgeving en informatie van adviesbureaus ontbreken in vergelijking met vorig jaar de grote klappers. Waar in 2010 nog een aantal honderdmiljoenplus-contracten werden gesloten, ontbreken die, voor zover bekend, in het overzicht van 2011. De hoogst genoteerde overeenkomst met bekendgemaakte contractwaarde is een business process outsourcing (bpo)-contract tussen Ahold en Logica voor het overnemen van de salaris- en personeelsadministratie. Bij de rijksoverheid was er een relatief groot contract voor applicatieontwikkeling en -beheercontract, gesloten tussen het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en IBM, Ordina en Sogeti. Waarde: vijftien miljoen euro, dat dan wel door drieën moet worden gedeeld.
Aanzienlijk groter zal het verlengen van het contract voor werkplekbeheer en rekencentrumdiensten zijn dat Rijkswaterstaat met Getronics sloot. Alleen daarvan is de contractwaarde niet vrijgegeven. Ook de overeenkomst tussen Royal Bank of Scotland (RBS) en HP zal een behoorlijke contractwaarde kennen, ware het niet dat het hier om inbesteding van ict gaat. HP raakt dus het werk kwijt dat uiterlijk eind 2012 weer door de bank zelf wordt uitgevoerd. Het zijn activiteiten die teruggaan tot de opsplitsing van ABN Amro in 2007, waarbij RBS een deel van de grootzakelijke tak overnam, inclusief de ict-beheerondersteuning door toen nog EDS (later in handen gekomen van HP).
Multisourcing
Het overzicht van de deals in 2011 is niet allesomvattend. Er zijn nog diverse overeenkomsten die onder de radar door schieten. Daarnaast zijn er nog talloze kleinschaliger beheerdeals. Met name bij lokale overheden vinden jaarlijks velerlei hardware- en netwerkvernieuwingstrajecten plaats, waarbij het beheer aan de kleinere marktpartijen wordt gelaten. Een paar voorbeelden: de stadsregio Arnhem Nijmegen besteedde het beheer van de ict-infrastructuur uit aan Bosworx, de gemeenten Haarlemmermeer en Haarlem legden gezamenlijk het beheer van 250 werkstations in handen van Peopleware en de provincie Drenthe koos voor MCX om het Oracle- en HP-UX-beheer uit te voeren.
Raymond Linkers van Metri ziet dat de deals gemiddeld genomen sowieso kleiner zijn dan in het verleden. Dat beeld verwacht hij ook vopgend jaar terug te zien, 'simpelweg omdat de meeste uitbesteders, ook de middelgrote, kiezen voor multisourcing: per kavel de beste leverancier. Sterker nog, mijn verwachting is dat de meeste uitbesteders in 2012 op zoek gaan naar cloudalternatieven. Flexibiliteit in de afname van ict-capaciteit is nog steeds het sleutelwoord.'
Rijksoverheid
Daarentegen staan er in Nederland met name in de overheidssector een paar grote outsourcingdeals voor de deur: UWV, Defensie, het Kadaster. Volgens Guus Delen, uitbestedingsexpert bij Verdonck, Klooster & Associates (VKA), komt daar de Belastingdienst ook bij. 'Die heeft dit jaar een mantel aanbesteed met daarin een perceel sourcingadvies. Ik verwacht dat die dienst in 2012 op uitbestedingspad gaat.' Delen ziet verder dat marktpartijen met het oog op dit soort grote deals consortia aan het vormen zijn. 'Dat geldt zeker voor de plannen bij Defensie waarbij vrijwel alle ict inclusief de service-integratie de komende jaren wordt uitbesteed. Dat gaat om duizenden mensen en dat kunnen partijen niet in hun eentje opvangen.'
Quint-manager IJmker voorziet grote verschuivingen op de leveranciersmarkt door die grote deals. 'Met afnemende marges roepen meerdere leveranciers dat zij voor een 'must-win'-deal gaan en meestal kan er toch maar één de winnaar zijn.' Volgens Nico Boot van Kpmg wordt het spannend of de business case (besparingen zonder al te veel risico) in sommige gevallen wel voldoende is. Mocht er twijfel ontstaan dan verwacht hij dat sommige trajecten worden uitgesteld in deze tijd van aanvullende bezuinigingen.
Inbesteding en offshoring
Naast de grootschalige uitbestedingsplannen is er nog een andere opvallende ontwikkeling, melden zowel Delen als Linkers. Dat is de ieder jaar weer groeiende insourcing van werkplekken bij de SSO-ICT (Shared Service Organisatie-ICT) binnen de Rijksoverheid. In 2011 zijn er weer vele duizenden werkplekken van verschillende ministeries naar dit 'shared service center' gemigreerd. Vanaf 1 januari verhuist dit ssc van het ministerie van Infrastructuur & Milieu naar Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Volgens Delen zijn er inmiddels 16.000 DWR's (Digitale Werkplekken Rijksdienst) uitgerold. In 2012 zijn BZK en het ex-Vrom-deel (nu I&M) aan de beurt.
In het overzicht van 2011 staan een aantal deals met een offshore-component, zoals USG People en Capgemi, Wegener en HCL en het bpo-contract tussen Ceva Logistics en Accenture. Boot voorspelt een verdere groei van 'global sourcing' met veel belangstelling voor ssc's in Oost-Europa. Volgens Arno IJmker presteren de Indiase offshorebedrijven goed, ook al hebben ze historisch wat moeite in de overheidssector. Hij ziet dat ze hun focus verbreden naar ict-infrastructuur, zoals recentelijk een contract tussen HCL en het Britse Astrazeneca voor het overnemen van rekencentrumdiensten uitwees. IJmker: 'De grote Indiase partijen als TCS, Infosys en Wipro leveren goede kwaliteit op zowel bpo, applicatie en infrasourcing en kiezen bewust hun strijdtoneel om hun marktaandeel langzaam maar zeker te vergroten.'
37 grote en opmerkelijke deals 2011, vierde kwartaal
1) Partijen: Ministerie van Buitenlandse Zaken en Atos
Wat: applicatiebeheer en -ontwikkeling
Looptijd: 4 jaar
Geraamde contractwaarde: 10 miljoen euro
Datum: december
2) Partijen: Rijkswaterstaat en Logica
Wat: beheer en onderhoud BOS van de Europoortkering
Looptijd: 16 jaar
NB: BOS staat voor Beslis- en Ondersteunend Systeem. Contract is een verlenging.
Datum: december
3) Partijen: Spir-it en KPN
Wat: levering en beheer voip-installatie
Looptijd: 6 jaar
Geraamde contractwaarde: 5 miljoen euro
NB: Betreft aanschaf en het beheer van vijfduizend voice over ip (voip)-telefoontoestellen en de centrale voor de 27 rechterlijke organisaties, met een optie op uitbreiding met nog eens vijfduizend toestellen. Spir-it is het ict-centrum van de rechterlijke organisatie.
Datum: december
4) Partijen: Waterschapsbedrijf Limburg en Centric
Wat: beheer ict-infrastructuur
Looptijd: 5 jaar
Geraamde contractwaarde: 3,2 miljoen euro
Datum: november
5) Partijen: Provincie Overijssel en Huawei/Tenict
Wat: vernieuwing en beheer netwerk
Looptijd: 4 tot 6 jaar
NB: Betreft de vervanging en onderhoud van actieve netwerkcomponenten, de systeemsoftware en het extranet
Datum: november
6) Partijen: Ministerie van Financiën en Capgemini/IBM/SAP
Wat: levering en beheer van financieel systeem (3F)
Looptijd: 3 jaar
Geraamde contractwaarde: 3 miljoen euro
NB: Betreft hergebruik en uitbreiding van het SAP-systeem dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid al in gebruik heeft. Naast Financiën wil ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dit aangepaste systeem in gebruik gaan nemen.
Datum: november
7) Partijen: Koninklijke BAM en Ipsoft
Wat: beheer ict-infrastructuur
NB: Ipsoft verzorgt op afstand het beheer van de Exchange-omgevingen (servers, applicaties en andere componenten) met behulp van autonome expertsystemen (zelflerende robots).
Datum: november
8) Partijen: Ministerie van Buitenlandse Zaken en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: servicedesk werkplekken
Looptijd: 4 jaar
Geraamde contractwaarde: 1,5 – 3 miljoen euro
NB: Betreft eerste- en tweedelijnssupport.
Datum: oktober
9) Partijen: RDC en Capgemini
Wat: ict-infrastructuur- en applicatie-beheer
NB: Een twintigtal medewerkers moet van RDC naar Cap. Beide partijen gaan ook samen nieuwe oplossingen voor de automobielbranche en de financiële sector ontwikkelen.
Datum: oktober
37 grote en opmerkelijke deals 2011, derde kwartaal
10) Partijen: Akzonobel en Orange Business Services
Wat: levering en beheer Cisco Telepresence
Looptijd: 3 jaar
NB: Betreft wereldwijde implementatie, onderhoud en beheer van Cisco TelePresence in vijftien vestigingen.
Datum: september
11) Partijen: Voorziening tot Samenwerking Politie Nederland (Vtspn) en KPN
Wat: beheer wide area network (van Basisvoorziening Netwerken)
Looptijd: 9 jaar
NB: Betreft zo'n zevenhonderd verbindingen
Datum: september
12) Partijen: Prorail en Ordina
Wat: SAP-beheer
Looptijd: 7 jaar
Geraamde contractwaarde: 8,4 miljoen euro
NB: Contract komt over van Capgemini
Datum: september
13) Partijen: Koninklijke Auris Groep en Unilogic
Wat: vernieuwing en beheer ict-infrastructuur
Looptijd: 4 jaar
NB: Betreft datacentrum, netwerk en werkplekken voor twintig zorg- en onderwijslocaties van Auris.
Datum: september
14) Partijen: USG People en Capgemini
Wat: ict-beheer
Looptijd: 5 jaar
NB: 41 medewerkers moeten van USG naar Cap. De beheerdiensten worden vanuit India en Nederland uitgevoerd.
Datum: augustus
15) Partijen: Ahold en Logica
Wat: salarisverwerking en personeelsadministratie
Looptijd: 9 jaar
Geraamde contractwaarde: 70 miljoen euro
NB: Dit is een business process outsourcing (bpo)-contract. Logica ontwikkelt samen met Oracle en ADP een online platform.
Datum: augustus
16) Partijen: Ministerie van EL&I en IBM, Ordina en Sogeti
Wat: applicatie-ontwikkeling en -beheer
Looptijd: 3 jaar (met optie van nog 1 jaar)
Geraamde contractwaarde: 15 miljoen euro
NB: EL&I = Economische Zaken, Landbouw & Innovatie
Datum: juli
17) Partijen: VUmc en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: levering en beheer virtuele werkplekken
Looptijd: drie jaar met optie tot verlenging van twee keer een jaar
Geraamde contractwaarde: 5,1 miljoen euro
Datum: juli
18) Partijen: Wegener en HCL
Wat: ict-beheer en -ontwikkeling
NB: door offshoring naar India verdwijnen veertig arbeidsplaatsen. Als onderdeel van uitbesteding komt het werkplekbeheer, de hosting van datacenters en het serverbeheer in handen van HCL. Die diensten waren eerder deels uitbesteed aan Getronics en Atos.
Datum: juli
19) Partijen: Noord-Hollandse waterleidingbedrijf PWN en Fujitsu
Wat: werkplek-, netwerk- en telecombeheer
Looptijd: 4 jaar met optie tot verlenging van nog eens vier keer 1 jaar
NB: PWN is alweer toe aan de derde generatie ict-outsourcing. Eerder had PWN uitbestedingsrelaties met Atos Origin en Accenture/Siemens.
Datum: juli
20) Partijen: Curatoren van de failliete DSB Bank en Quion/Data Excellence
Wat: administratie hypotheken en kredieten en datamigratie
NB: Dit is een business process outsourcing (bpo)-contract. De portefeuilles hebben een gezamenlijke waarde van 5,7 miljard euro. Het beheer van de ruim 100.000 lopende contracten vindt vanaf medio 2012 plaats bij hypotheekverwerker Quion. Tot die tijd vindt een omvangrijk datamigratietraject plaats waar Data Excellence bij betrokken is.
Datum: juli
37 grote en opmerkelijke deals 2011, tweede kwartaal
21) Partijen: Luchthaven Schiphol en Bluedome
Wat: beheer van ict-infrastructuur en applicaties van de website Schiphol.nl
Looptijd: 3 jaar
Datum: juni
22) Partijen: Loyalty Management Netherlands (Airmiles) en SAP/Capgemini
Wat: aanschaf SAP en applicatiebeheer
NB: SAP moet de verschillende losse applicaties vervangen bij Loyalty Management Netherlands, de organisatie die het Airmiles-programma beheert. Capgemini verzorgt de implementatie en beheert daarna het applicatielandschap.
Datum: juni
23) Partijen: GGZ Oost Brabant en Ciber
Wat: levering en beheer ict-infrastructuur en applicatiebeheer
Looptijd: 3 jaar
NB: Er zijn binnen een halfjaar ruim 160 servers geïnstalleerd in twee nieuwe datacentra
Datum: mei
24) Partijen: TNT Post en Ctac
Wat: SAP-ontwikkeling en -beheer
Looptijd: 1 jaar met een optie tot verlenging.
Datum: april
25) Partijen: ING en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: werkplekbeheer ING Insurance
Contractwaarde: 2 tot 3 miljoen euro
Datum: april
37 grote en opmerkelijke deals 2011, eerste kwartaal
26) Partijen: Ceva Logistics en Accenture
Wat: boekhouding en beheer achterliggende systemen en backoffice-advies
Looptijd: 5 jaar
NB: Dit is een business process outsourcing (bpo)-contract. Een groot deel van het werk zal worden uitgevoerd door servicecentra in India, Roemenië en Argentinië.
Datum: maart
27) Partijen: Royal Bank of Scotland (RBS) en HP
Wat: inbesteding van ict-automatiseringsactiviteiten die HP nu nog uitvoert
NB: Werk moet voor eind 2012 terug zijn naar de eigen ict-organisatie in Edinburgh. Bij HP zijn zo'n zeventig medewerkers bij dit werk betrokken.
Datum: februari
28) Partijen: Albeda College en Atos
Wat: werkplekbeheer, applicatiebeheer en ip-telefonie
Looptijd: 5 jaar
Geraamde contractwaarde: 3 miljoen euro
Datum: februari
29) Partijen: Staatsbosbeheer en Atos/ JKP Consultancy
Wat: werkplekbeheer en technisch applicatiebeheer
Looptijd: 4 jaar
NB: JKP Consultancy is aangetrokken voor het beheer van het besturingssysteem OpenVMS
Datum: februari
30) Partijen: Enexis en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: beheer kantoortelefonie en helpdeskdiensten
Looptijd: 5 jaar en de optie tot verlenging van twee keer 1 jaar
Geraamde contractwaarde: 6,5 miljoen euro.
Datum: januari
31) Partijen: KPMG Nederland en Centric
Wat: werkplekbeheer (tweedelijns dienstverlening) en advies
NB: Betreft beheer van vierduizend werkplekken
Datum: januari
32) Partijen: TNT Post en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: levering en beheer van online werkplekken
Looptijd: 5 jaar
Datum: januari
33) Partijen: FrieslandCampina en T-Systems
Wat: rekencentrumbeheer
NB: FrieslandCampina heeft dit beheer ondergebracht bij één partij. Dat is ten koste gegaan van IBM dat net als T-Systems rekencentrumdiensten verleende.
Datum: januari
34) Partijen: Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) en Centric
Wat: servicedesk werkplekken
NB: Betreft diensten voor dertienhonderd werkplekken
Datum: januari
35) Partijen: Regiocollege voor beroepsonderwijs en Educatie Zaanstreek-Waterland en OGD
Wat: beheer ict-infrastructuur
Looptijd: 4 jaar met optie tot verlenging met telkens 1 jaar
Geraamde contractwaarde: 7,5 miljoen euro
Datum: januari
36) Partijen: Gemeente Groningen en Bossers & Cnossen
Wat: levering hardware, (blade)servers, it-diensten en werkplekbeheer
Looptijd: 2 jaar met optie tot verlenging van nog eens 2 jaar
Geraamde contractwaarde: 2 miljoen euro
Datum: januari
37) Partijen: Rijkswaterstaat en Getronics (KPN Corporate Market)
Wat: werkplek- en datacentrumbeheer
NB: Nadat de uitbesteding van het beheer van werkplek- en datacentrumdiensten aan Capgemini grotendeels is mislukt bereidt Rijkswaterstaat een nieuwe aanbesteding voor. Tot die tijd zijn de contracten met de huidige leveranciers verlengd. Vooral Getronics profiteert hiervan.
Datum: januari
