De controverse tussen Johan Cruijff en de rest van de Raad van Commissarissen bij Ajax is natuurlijk te bedroevend voor woorden. Met name de persoonlijke schade die mensen hierdoor op lopen is niet goed te praten. Het positieve eraan is wel dat het inzicht geeft in hoe bepaalde bestuurders denken en handelen. Door het vergrootglas wat de media erop legt, krijgen wij hier meer van te zien dan normaliter het geval is.
Het is goed om te zien hoe de strijd tussen inhoud en proces verloopt. Dit is een strijd die sinds de industriële revolutie doorgaans gemakkelijker gewonnen wordt door procesdenkers. Dat zijn de 'natuurlijke' leiders die managen als beroep hebben en waarvoor het niet uitmaakt wat de organisatie nu produceert of levert. Deze mensen zijn van nature handiger in het innemen en verwoorden van standpunten. Niet altijd helemaal de waarheid, maar wel zodanig dat het hun doel dient. Dat verwoorden zie je bijvoorbeeld Steven ten Have op een geweldige manier uitvoeren. Zorgvuldig formuleren en op tijd de context waarin iets gezegd wordt weglaten.
Vakmensen hebben over het algemeen alleen verstand van hun vak. Hoewel Cruijff daar zelf absoluut anders over denkt zou ik hem alleen vertrouwen als het over voetbal gaat. Maar dan krijgt hij van mij ook al het vertrouwen. Cruijff heeft op dat gebied een mening en een visie en kent daarin geen compromissen. Hij zal geen millimeter toegeven om zijn ideaal vorm te geven. Met name dat is voor de bestuurders van deze wereld onwerkbaar. Bekend als ze zijn met politiek en het zo nodig radicaal veranderen van standpunt krijgen ze geen grip op dit soort mensen en vormen deze mensen dus een bedreiging. En bedreigingen moeten uit de weg geruimd worden. Zo doen zij dat tenminste in de echte wereld.
De strijd die Cruijff voert is vergelijkbaar met die van Steve Jobs. Beiden bezitten een heldere visie, een koppigheid om daaraan vast te houden en het vermogen om grote groepen mensen deelgenoot te maken van hun droom. Beiden willen ook de wereld veranderen en hebben daarbij doelen die door niemand als haalbaar gezien wordt. Cruijff wil Ajax terugbrengen aan de Europese top. Een doel waar iedereen op zijn minst de wenkbrauwen bij fronst, maar deden mensen dat ook niet toen Steve Jobs verkondigde dat hij met technologie de wereld wilde veranderen. Daar gaat het mis met de grote groep managers die het voor het zeggen hebben gekregen in onze maatschappij. Zij nemen niet de droom als uitgangspunt, niet de inhoudelijke vernieuwing en de wereld veroverende visie als grondslag voor het maken van keuzes. Zij houden daarentegen vast aan traditionele structuren en processen. Alles verloopt volgens de ratio en acties zijn verklaarbaar. Elimineer lastige en niet aan te sturen mensen en vervang ze door zelf gekozen mensen.
Zonder dit soort bijzondere mensen zou de wereld er maar heel saai en grauw uitzien. Het is alleen jammer dat je van deze uitzonderlijke klasse moet zijn om onder de onderdrukking van de professionele bestuurders uit te komen. Het zou goed zijn als de vakmensen het meer voor het zeggen zouden krijgen en de bestuurders een meer dienende taak zouden krijgen. Dat organisaties meer hun hart en dromen volgen en waar de kwaliteit van het producten en/of dienst centraal staat. Volgens Steve Jobs is een organisatie ten dode opgeschreven zodra ze niet meer geleid wordt door engineers , maar door verkopers of financiële mensen. Dan is namelijk niet meer het product of de dienst leidend, maar de omzet en winst.
Mijn hoop is gevestigd op de opkomende transparantie. Ik hoop en verwacht dat die gaat leiden tot de gewenste verandering. Er zijn steeds meer voorbeelden in de wereld van mensen die door informatie in actie zijn gekomen. Het vergrootglas bij Ajax is wel extreem, maar het zou goed zijn als meer bestuurders onder de loep genomen worden. Ik ben bang dat er veel Steven ten Have’s tussen zitten die alles in het belang van de club doen, ook al ziet de club en de rest van de belanghebbenden het anders.
Ik wens jullie allemaal een succesvol en transparant 2012 en dat je maar met volle energie mag werken aan je dromen.
Een interessant stukje. Het is meer mensen (waaronder ikzelf) opgevallen dat het conflict dat nu bij Ajax speelt, enigzins symbool staat voor het conflict tussen specialist en manager. Dit is een strijd die op alle fronten in Nederland wordt gevoerd : school, ziekenhuizen en zorginstellingen, woningcorporaties etc.
Nog even over Ajax : de auteur stelt dat hij “Johan Cruijff alleen vertrouwt als het over voetbal gaat”. Dat gaat enigzins voorbij aan het feit dat Johan Cruijf toch een paar bedrijven en organisaties heeft neergezet waaronder een confectiebedrijf en verscheidene sport instituten, universiteiten en hogescholen. Ten Have daarentegen is meer een man van de theorie en heeft als discipline verandermanagement. Binnen dat kader heeft hij toch een paar essentiele fouten gemaakt. Een goede analyse is hier te lezen : http://www.logistiek.nl/blogs/artikelen/id494-Ajax_koos_onjuiste_type_verandermanagement.html
Het conflict tussen manager en specialist binnen de ICT is de laatste 10 jaar behoorlijk veranderd doordat werknemers nu de mogelijkheid hebben om hun vak uit te oefenen als zelfstandige, bijvoorbeeld als ZZP-er. Net als Johan Cruyff heeft een ICT specialist nu zelf die kans om te ondernemen, nieuwe zaken te ontwikkelen op zijn vakgebied en ook te oogsten van zijn/haar persoonlijke succes. Een groot aantal mensen (waaronder ikzelf) beschouwen het als een verademing om niet langer in het keurslijf van een onderneming of organisatie te zitten. Ook draagt het managen van je eigen zaken bij tot persoonlijke groei.
Zo kijkend naar organisaties en bedrijven bekruipt mij de laatste jaren steeds meer het gevoel dat het ethisch besef van “het management” over de gehele linie aan het krimpen is. Managers zijn vaak in een sterkere positie dan werknemers om invloed uit te oefenen over de eigen beloning en arbeidsvoorwaarden (als gouden handdruk bij ontslag etc). Meer dan vroeger lijkt het eigenbelang te prevaleren en worden de werknemers als een “last” gezien, een dure resource die drukt op de budgetten in plaats van de kern van een bedrijf.
De auteur stelt dat “Het zou goed zijn als de vakmensen het meer voor het zeggen zouden krijgen en de bestuurders een meer dienende taak zouden krijgen” en ik onderschrijf dat absoluut. Het zou wel eens kunnen zijn dat dit inderdaad nu aan het gebeuren is. Op dit moment zijn het nog de grote ICT bedrijven die de aanbestedingen winnen, maar dat zou wel eens kunnen veranderen als ZZP-ers zich in wat grotere eenheden gaan organiseren zodanig dat een groep van hen ook op een aanbesteding kan reageren. Uiteraard moeten dan bijvoorbeeld de risico’s van zo’n project worden afgedekt voor de opdrachtgever en zullen er waarschijnlijk andere organisatorische zaken moeten worden geregeld. Toch zou zo’n losse organisatie qua prijs, kwaliteit en flexibiliteit het makkelijk kunnen winnen van de reguliere ICT-bedrijven. Op een recente bijeenkomst van ZZP-ers georganiseerd door SAP (!) werden soortgelijke sentimenten geuit door de deelnemers.
Wellicht leven we momenteel in een tijdperk waar de manager domineert, maar dat zou binnenkort wel eens kunnen veranderen.
ja, tis weer kerst he. Zou het niet mooi zijn als … arabische lente van de werkvloer ict-ers ..
Bekend met Animal Farm ? En hoe het af liep ?
Peter Drucker heeft het verschil tussen leiders en managers krachtig weergegeven:
Leiders doen de goede dingen, managers doen de dingen goed (ook wanneer het de verkeerde dingen zijn).
Helaas worden veel organisaties gedomineerd door managers en zijn er maar weinig leiders; vooral de overheid en veel beursgenoteerde bedrijven. Cruijff en Jobs zijn (waren) uitzonderingen die door typische managers lastig worden gevonden. Want voor deze managers is een visie iets vaag en wolligs en een procedure lekker overzichtelijk. Voor managers is de lange termijn lastig en zijn kwartaalrapportages en de korte termijn wat telt.