CIO-Rijk: Er zijn enorme stappen gezet

De kwestie Diginotar, afgeluisterde voicemail van bewindslieden, het uitlekken van de miljoenennota vlak voor Prinsjesdag, CIO-Rijk Maarten Hillenaar wil het niet bagatelliseren maar wel relativeren. 'Je kunt niet zeggen: de overheid is structureel lek. Het heeft allemaal te maken met de omslag van de oude naar de nieuwe wereld. Daarin heb je te maken met een ander type risico’s.'

Maarten Hillenaar is sinds januari 2009 directeur Informatiseringsbeleid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directoraat-Generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DG-OBR), betere bekend als ‘de CIO-Rijk’. In situaties als hierboven genoemd realiseert hij zich eens te meer dat ICT nog heel erg in de kinderschoenen staat. Het gaat vaak om menselijke fouten. In de genoemde gevallen zijn die bovendien extern veroorzaakt. ‘In termen van toezicht betekent dit dat we niet alleen moeten kijken naar de processen maar ook naar de onderliggende technologie en nadenken hoe we dit nog beter kunnen aanpassen aan de eisen van deze tijd. Maar ik ben mij heel erg bewust dat we hier in een glazen huis zitten en dat alles wat er gebeurt, goed of niet goed, wordt uitvergroot. Hoe je de beeldvorming moet bijstellen, weet ik niet. Onze houding is altijd geweest: laten we ons werk goed doen en blijven wijzen op de feiten. En als we fouten maken, moeten we daar transparant in zijn.’

En die feiten zijn?
‘Dat we beter zicht krijgen op hoeveel geld er omgaat als je het hebt over Rijk en ict. Dat we ook heel goed zicht krijgen op wat we samen kunnen oppakken, dusdanig dat het een veel betere propositie oplevert voor de belastingbetaler. Dat we ook steeds meer gezien worden als de partij die het primaire proces kan helpen ondersteunen, of het nu gaat om zorg, onderwijs of belastingen. Daar ben ik enthousiast over.’

‘We komen uit een situatie van dertien individuele departementen met dertien organisatiestructuren, met dertien gebouwen, met dertien van-alles-en-nog-wat. We hebben enorme stappen gezet. En dat je onderweg aanloopt tegen culturele verschillen, tegen andere meningen, tegen conflicterende belangen, dat is duidelijk. Dit gaat over een mega-veranderoperatie, dat is wat Compacte Rijksdienst in wezen is. De lijnen van Andere Overheid en Vernieuwing Rijksdienst worden doorgetrokken, alleen door de politieke wind die er nu waait en het feit dat we onze centen beter moeten verdelen gaat het allemaal wat harder.’

‘Mijn wereld is anders’
Er worden meters gemaakt, stelt Hillenaar. ‘Een fenomeen als hergebruik is tegenwoordig bijna standaard beleid. We gaan ook steeds meer stappen zetten om transparantie voor elkaar te krijgen. Het is eigenlijk helemaal niet zo logisch hoor dat departementen samenwerken, want ze zitten elk in een eigen keten. Het UWV binnen de keten van SZW is totaal anders dan een aantal grote ziekenhuizen binnen het zorgdomein van VWS, om maar iets te noemen. De onderwijsinstellingen communiceren met andere partijen dan de sociale diensten van de gemeenten. Dus iedereen heeft het volste recht om te zeggen: ‘Mijn wereld is anders’. Maar ik zeg: we praten ook over infrastructuur, over netwerken, over datacenters, over werkplekken, over de manier waarop we projecten managen, over de kwaliteit van de medewerkers. En dat zijn allemaal zaken waarop we volstrekte vergelijkbaarheid zien en waarop je dus kunt samenwerken. Het credo is dan ook: werk samen op de overeenkomsten en geef iedereen maximale ruimte binnen het gebied waarin zij zich onderscheiden.’

Wat staat er voor 2012 op stapel?
‘We hebben vorige maand in het ICCIO (Interdepartementale Commissie Chief Information Officers – red.) een vierjarenplan vastgesteld. We hebben in totaal 25 actiepunten benoemd, heel grote maar ook hele kleine. Enterprise architectuur is belangrijk, informatiebeveiliging uiteraard. We hebben onlangs een datacenterstrategie ontwikkeld, zijn volop bezig met de cloud en we hebben een traject ingezet om te komen tot het structureren van onze aanbodorganisaties. Verder zijn we bezig met het digitaliseren van onze papierstroom en gaan we ons sourcingbeleid formaliseren: wat doe je zelf, wat wil je uitbesteden en wat doe je samen met de partij waaraan je het uitbesteedt?’

‘We werken doorlopend aan het verbeteren van de kwaliteit. Dan praat je over opleidingen voor onze ict’ers, maar ook over het verbeteren van het opdrachtgeverschap. We willen het bewustzijn van de medewerkerspopulatie verder op peil krijgen. Er wordt gedacht aan een digivaardigheidsbewijs. Als je als medewerker je eigen spullen koopt prima, als je thuiswerkt uitstekend, maar je moet wel weten wat je doet, wat er gebeurt als je een app-je downloadt. We zijn bezig met apps te ontwikkelen waardoor je je telefoon beter kunt beveiligen. Dat zijn dingen die helpen om de Cloud heel toepasselijk te maken voor deze omgeving.’

Volgende stap vanuit het collectief
‘We begonnen natuurlijk vanuit verschillende startsituaties en dat helpt niet als je tempo wilt maken. Vandaar onze aandacht voor de generieke dingen. Wat hebben we met zijn allen nodig, wat kunnen we delen? In die aanpak past een informatie-infrastructuur, passen shared services centers, past hergebruik. De volgende stappen zetten we vanuit het collectief. Dat op zich is al enorme winst. We hebben dan ook absoluut de overtuiging dat we de juiste lijn te pakken hebben. Natuurlijk zullen er nog dingen mis gaan, dat hoort bij het stadium waarin informatietechnologie zich bevindt, Een topman van een groot Amerikaans ict-bedrijf zei het als volgt: ‘het kost tijd om een olifant te leren dansen, maar als ie het kan danst ie iedereen van de dansvloer’.’