Rijkswaterstaat kan niet vervolgd worden voor het ongeval dat op 4 oktober 2009 plaatsvond op de Ketelbrug. Dat zegt de officier van justitie die op dinsdag 19 juli veertig uur werkstraf eiste tegen de 67-jarige uitzendkracht die op 4 oktober 2009 de Ketelbrug bediende.
'Ik heb van velen de vraag gekregen waarom de brugwachter wel wordt vervolgd en Rijkswaterstaat niet', zei de officier van justitie in zijn slotpleidooi in de rechtszaak die op dinsdagmiddag 19 juli diende voor de rechtbank van Lelystad. 'Die vraag kan ik me voorstellen, omdat in het rapport van de Onderzoeksraad voor veiligheid duidelijk naar Rijkswaterstaat wordt gewezen.'
Tweede Kamer
De officier legde uit dat vervolging van Rijkswaterstaat wordt verhinderd door een uitspraak van de Hoge Raad uit 1994. ' Volgens dat arrest mag een publiekrechtelijk rechtspersoon niet vervolgd worden voor een strafbaar feit, dat is is gepleegd bij de uitvoering van een hem toebedeelde overheidstaak.
'Het ter verantwoording roepen van Rijkswaterstaat is niet aan de rechter, maar aan de Tweede Kamer', besloot hij.
Geen restrictie
De advocaat van de 67-jarige brugwachter verwees in haar slotpleidooi naar een lange lijst fouten die Rijkswaterstaat volgens het rapport van de Onderzoeksraad voor veiligheid kunnen worden verweten. Zo constateert de raad 'dat het handboek geen restrictie kent op wie de noodbediening mag gebruiken en de brugwachter geen restrictie geeft op het toepassen ervan', aldus de advocaat.
Ze verwees naar een passage in het rapport: 'De brugwachters kregen vanuit de voor hen beschikbare bedieningshandleiding geen enkele indicatie over mogelijke risico's die het gebruik van noodbediening met zich mee bracht. Uit onderzoek is evenmin gebleken dat Rijkswaterstaat IJsselmeergebied (RWS IJMG) de brugwachters op deze risico's attendeerde. De organisatie was zich niet bewust van de mogelijke risico's die het gebruik van de noodbediening met zich mee brengt, hoewel de aannemer de noodbediening expliciet heeft omschreven in de door hem geleverde documentatie.'
Storingsgevoelig
Ook wees de advocaat van de verdachte erop dat de reguliere bediening van de Ketelbrug volgens dit rapport storingsgevoelig is. 'In de praktijk was het niet ongewoon om bij storingen de noodbediening te gebruiken om het brugbedienproces toch doorgang te laten vinden.'
'De noodbediening werd binnen RWS IJMG het algemeen geaccepteerde alternatief voor de reguliere brugbediening. Dat door het oneigenlijk gebruik van de noodbediening veiligheidsrisico's werden geïntroduceerd, werd door RWS IJMG niet herkend.'
Intrinsiek risicovol
Na een ongeval in 2007 op de Ketelbrug concludeerde Rijkswaterstaat dat het 'wegens de complexiteit van het brugbesturingssysteem, niet eenvoudig te garanderen is dat het besturingssysteem onder alle omstandigheden correct zou functioneren.'
'Deze uitkomst was voor RWS IJMG geen reden tot nader onderzoek', aldus de advocaat, die het rapport citeerde. De advocaat besloot de opsomming met een verwijzing naar de eindconclusie uit rapport van de Raad: 'Het besturingsysteem van de Ketelbrug was intrinsiek risicovol.'
Noodbediening
Volgens het openbaar ministerie drukte de dienstdoende brugwachter die dag op de knop om de brug te openen, zonder eerst de slagbomen handmatig te hebben gesloten. Dat het in noodbediening mogelijk was om de Ketelbrug te openen zonder dat de slagbomen neer waren, doet daar volgens de officier van justitie niets aan af. Volgens hem had de brugwachter 'niet mogen vertrouwen op het systeem, omdat bekend is dat de techniek ons af en toe in de steek laat.'
'Het is vreemd dat de officier van justitie aan de ene kant vindt dat de brugwachter niet had mogen vertrouwen op het systeem, maar dat hij aan de andere kant zelf wel volledig vertrouwt op de logsystemen van de Ketelbrug', aldus de advocaat van de verdachte.
De brugwachter ontkent de brug geopend te hebben. Volgens hem ging de brug vanzelf open. Verschillende getuige-deskundigen bevestigden tijdens de zitting dat deze mogelijkheid niet kan worden uitgesloten.
Het lijkt me heel belangrijk om eens uit te zoeken wat de rechter precies bedoeld met dat arrest uit 1994. Dat had het OM overigens vooraf aan het vervolgen van de brugwachter al moeten doen. Want of het OM is in overtreding want vervolgt wel een (vertegenwoordiger van een) publiekrechtelijke persoon of vervolgt de verkeerde, danwel te weinig personen. In beide gevallen zit het OM fout.
Nu is het arrest op zichzelf discutabel. Het lijkt mij onmogelijk om een verzameling van regels en afspraken voor de rechter te dagen. RWS bestaat uit regels en afspraken zoals elke vorm van organisatie publiek en privaat. De organisatie komt tot stand door het handelen van mensen die zich richten naar deze regels en afspraken. Zo ook RWS. De mensen die wij als gemeenschap de verantwoordelijkheid over het gemeenschappelijke werkgebied dat RWS omvat, hebben gegeven, kunnen wel degelijk worden aangesproken op hun (persoonlijke) besluiten en hun handelen. En vanuit dat gezichtspunt kunnen de leidinggevenden tot en met de SG toe worden aangesproken op wat zich hier heeft afgespeeld en voorgedaan. En vervolgt, als de brugwachter als (vertegenwoordiger van) RWS dat ook kan worden.
Waar het in essentie om gaat is om gemeenschap willen zijn. Willen erkennen dat mensen met elkaar de gemeenschap maken waarin wij leven. Over de hele lijn heen geeft de vervolging van de brugwachter aan dat iedereen die bij deze zaak betrokken is schijnbaar de “Ieder voor zich en God voor ons allen!” insteek hanteert. En misschien is zelfs de persoonlijke intentie anders maar de uitwerking nog steeds wel zo.
Ik hoop van ganser harte dat de rechter de brugwachter vrijspreekt op basis van gebrek aan bewijs of hoe het ook mag heten. Dat de rechter zich wel bewust is dat hij/zij persoonlijk nu een maatschappij kan creëren die in verbondenheid en verantwoordelijkheid gaat leven of die voortgaat op de ‘ieder voor zich’ weg. Ik ga voor een gemeenschap in verbondenheid en verantwoordelijkheid.
Tijd voor het EHRM;
Bovendien immuniseerde de HR alle personen werkzaam in of vanwege het justitiële organisme en het rechtswezen in enge zin binnen het hele Koninkrijk, waarmee de ‘onafhankelijkheid’ van rechters e.d. wederom is aangetoond.
Het betreffende arrest uit 1994 is het zg. Vliegbasis Volkel arrest: http://nl.wikipedia.org/wiki/Arrest_Vliegbasis_Volkel