Woningcorporaties hebben de afgelopen tien jaar hun gemiddelde ict-kosten zien stijgen met 72,1 procent. Vooral vanaf 2007 is er een flinke stijging te zien en die zette zich door tot in 2010. Oorzaken zijn de stijging van het aantal werknemers, de groei van het aantal ict-werkplekken per medewerker, de gebruikerseisen die worden gesteld aan ict, de toename in het aantal te beheren applicaties en het uitbesteden van beheertaken. Dit komt naar voren in de ICT Benchmark Woningcorporaties 2011 van de adviesbureaus M&I/Partners en Ffectis.
De jaarlijkse benchmark, die voor de tiende keer is verschenen, laat zien dat de stijging van de totale ict-kosten (72 procent) bij corporaties veel groter is dan de stijging van 40,5 procent van het gemiddeld aantal verhuurbare eenheden (vhe's: woningen, bedrijfspanden, garages e.d.). Het aantal vhe van een corporatie kan in de loop der jaren variëren door koop, verkoop, nieuwbouw en fusies en overnames van corporaties.
De ict-kosten per vhe bedroegen in 2010 gemiddeld 121 euro. Uit de benchmark blijkt dat deze post in het afgelopen decennium met ruim 22 procent is gestegen. Tussen 2004 en 2006 lagen de ict-kosten per vhe nog op zo'n 100 euro. Corporaties met meer dan twintigduizend vhe's ondervinden schaalvoordelen: de ict-kosten per vhe bedragen voor deze categorie 119 euro per jaar. Voor de kleine corporaties (minder dan tienduizend vhe) ligt dat bedrag op 135 euro en voor de categorie 10.000-20.000 vhe op 123 euro per jaar.
Laptops en thuis werken
Wilfred van der Schaaf, adviseur bij M&I/Partners, noemt als belangrijke verklaring voor de stijging van de ict-kosten dat het aantal ict-werkplekken per medewerker hard is gegroeid. De oorzaak ligt vermoedelijk in het toenemende gebruik van laptops en thuiswerkplekken. Daarnaast stellen medewerkers hogere eisen aan ict, wat meer inspanning (en dus kosten) vraagt van de ict-organisatie, aldus Van der Schaaf.
De deelnemers aan het onderzoek van M&I Partners en Ffectis vertegenwoordigen met ruim 924.000 vhe's bijna de helft van de corporatiemarkt. De studie laat zien dat de corporaties gemiddeld jaarlijks 34 procent van de totale ict-kosten uitgeven aan het primair bedrijfsinformatiesysteem, oftewel 705.000 euro per jaar. De verschillen tussen kleine en grote corporaties zijn wel groot: bij klein ligt dit bedrag op 296.000 euro en bij de grote 1,23 miljoen euro.
Kostenverdeling
Gemiddeld genomen geven corporaties jaarlijks 2,6 miljoen euro uit aan ict. Daarvan is software met 52 procent (inclusief die 34 procent primaire systemen) de grootste kostenpost.Daarna volgen de kostenobjecten lan (15 procent), ict-werkplek (11 procent), spraak en data (11 procent), wan (6 procent) en ict-management (5 procent). De operationele ict-personeelskosten zijn hierbij toegewezen aan de verschillende kostenobjecten. Gemiddeld maken de ict-personeelskosten 30 procent uit van de totale ict-kosten. Volgens Van der Schaaf is dit beeld de laatste jaren redelijk stabiel met weinig spectaculaire onderlinge verschuivingen.
Cora 1.0
De onderzoekers hebben verder nog gekeken naar de functionele dekking van de primaire informatiesystemen op basis van Cora 1.0, de bedrijfs- en ict-refererentiearchitectuur voor woningcorporaties. In hoeverre dekken deze pakketten de bedrijfsprocessen, zoals verhuur, onderhoud en vastgoedontwikkeling, af van woningcorporaties, was de onderzoeksvraag. Het onderzoek toont aan dat de Cora-processen verhuur en niet-planmatig onderhoud de meest ondersteunende primaire processen zijn.
'Maar', tekent Van der Schaaf aan, 'de ondersteuning gaat nog niet verder dan de niveaus registratief en signalerend. Integratie met systemen van derden, zoals gemeenten, deurwaarders en aannemers, staat op het verlanglijstje van corporaties, maar vindt nog nauwelijks plaats. Niet duidelijk is of dit komt doordat softwareleveranciers dit nog niet aanbieden of dat corporaties bewust nog niet om die koppelingen hebben gevraagd.'
Vanuit een eerste beeld is dit toch vreemd! Was er een structurele achterstand of is er beleidsverandering? Vooral de gegroeide softwarepost is vreemd/hoog. Een onderzoek naar de best performende wonningcorporatie (kosten en service)en bijbehorende architectuur en beleid is het onderzoek waard. Lijkt mij dat men in dit soort zaken veel van elkaar kan leren en de getallen zijn er blijkbaar per corporatie. Dus de volgende stap lijkt me logisch! Wie is hier het beste jongen/meisje van de klas!
– Is er een onderzoeksvraag of wordt alleen van een trend melding gemaakt?
Het rapport of in ieder geval dit artikel laat een vraag onbeantwoord. Is de arbeidsproductiviteit bij wooncorporaties gestegen of gedaald? En hoe zit het met de medewerkerstevredenheid?
– Het artikel veronderstelt een oorzaak gevolg relatie. IT-kosten moeten worden gezien als een investering, een middel om een doel te bereiken. De oorzaak moet dus worden gezocht in investeringsbeslissingen (uitbesteding, thuis- en mobiel werken, verhoging medewerker tevredenheid) of autonome trends (nieuwe diensten, toegenomen VHE’en). Misschien dat een aantal interviews met CIO’s en informatiemanagers van corporaties hier meer licht op kan werpen. Nu is het een snelle vertaling van een benchmarkrapport.
Op zich is een stijging in de IT-kosten/VHE een indicatie dat er sprake is van een hogere graad van informatisering en een stijging van prijzen.
Er is sprake van schaalvoordelen, maar ook van een stijging van het aantal medewerkers. Er bestaat de mogelijkheid dat de IT-kostenstijging positieve gevolgen heeft op de kwaliteit van de dienstverlening, de medewerkertevredenheid, maar het kan net zo goed een vertaling zijn van misinvesteringen, complexiteit en andere kostenverhogende aspecten in de bedrijfsvoering.
Er worden een aantal oorzaken genoemd die voor de hand liggen in dit artikel. Wat interessanter is te weten is of deze investeringen in de IT ook hun geld opgebracht hebben.
Met name de zinsnede : “De oorzaak ligt vermoedelijk in het toenemende gebruik van laptops en thuiswerkplekken” triggerde mij in deze.
Aan mobiliteit en flexibiliteit hangt blijkbaar een prijskaartje, maar ik vraag me al heel lang af hoe zich dat terugbetaalt, vooral als de laptobbers ook nog een dockingstation, extra scherm etc. nodig hebben om ergonomisch te kunnen werken.
De uitkomsten van dit onderzoek kunnen voor lezers die het gehele rapport niet kennen (zoals ikzelf) de nodige vragen oproepen. Wanneer de markt wordt opgedeeld in aantal VHE’s klopt het dat 924.000 ongeveer de helft van de markt is. In verhouding zal het m.i. echter gaan om ruim minder dan de helft van het aantal woningcorporaties. Dit komt omdat juist de grotere woningcorporaties participeren in dit soort onderzoeken. Vergelijkingen maken, conclusies trekken en de uitkomsten vervolgens op de gehele woningcorporatiebranche projecteren wordt hierdoor wel discutabel.
De ICT-kosten per VHE bedragen € 121,- en per corporatie wordt gemiddeld € 2.600.000,- aan ICT uitgegeven (!). De gemiddelde omvang van woningcorporaties bedraagt dan bijna 21.500 VHE’s. Voor dit onderzoek zou dat best kunnen, de exacte data ken ik immers niet, maar de suggestie dat het hier om een algemeen beeld gaat lijkt mij niet op zijn plaats. Dit soort cijfers worden in de media snel overgenomen en gaan vervolgens een eigen leven leiden.
De ICT-kosten per VHE zijn niet in een decennium maar in 5 jaar met 22% gestegen. Dit geeft wel een ander beeld, in plaats van het redelijk volgen van de inflatie is dat toch wel 2x zoveel. Wat hierbij ook een rol zal spelen is dat door de wens van directies c.q. toezichthouders om meer inzicht te krijgen in ICT-kosten deze kosten de laatste jaren ook consequenter vastgelegd zijn. Oftewel de kosten die als uitgangspunt dienden zouden wel eens te laag kunnen zijn. Hier ligt mogelijk ook een stuk verklaring voor het verschil tussen de stijging van het aantal VHE’s en de ICT-kosten per woningcorporatie.
Tot slot: kosten zijn natuurlijk een interessant onderwerp. Niet minder interessant is de vraag : wat levert ICT de organisatie op. Daar zou mogelijk ook een onderzoek naar gestart kunnen worden. Ik houd mij van harte aanbevolen om hierin te participeren.
Edo,
Leuke reactie, zo ook te lezen op CorporatieGids.nl. “Wat levert ICT de organisatie op?” is inderdaad een interessante vraag. Ik heb daar een uitgebreid onderzoek naar gedaan en ook een benchmarkinstrument voor gemaakt.
Tot nu toe met beperkt succes. Wellicht tijd om dit met jouw participatie nieuw leven in te blazen?
Zie alle resultaten van het onderzoek:
http://www.diderikvw.nl/2008/05/20/praktische-methode-om-bedrijfsbaten-van-ict-te-vergelijken/