De ICT-manager als makelaar

Met de komst van de cloud staat het traditionele ict-landschap op zijn kop. Applicaties zijn als dienst in te kopen en online benaderbaar. Hierdoor hoeven bedrijfsgegevens in theorie niet meer intern te worden opgeslagen. Maar is het wel zo simpel en wat betekent dit voor de rol van de ict-manager?

Specifieke diensten zullen steeds vaker online worden aangeboden en afnemers zullen hier naar gebruik voor betalen. Hierdoor kan een afnemer binnen een uur beschikken over een dienst en ook net zo makkelijk de dienst weer opzeggen. 'SaaS-oplossingen voor boekhouding, crm en cms worden per gebruiker per maand betaald', zegt Patriek van Dorp, senior technology specialist Microsoft.

Dit maakt het mogelijk om ad hoc gebruikers toe te voegen of te verwijderen. De kosten van het gebruik van de diensten stijgen of dalen wanneer het aantal gebruikers toe- of afneemt. Volgens Van Dorp ligt deze mate van flexibiliteit in lijn met het streven naar business allignment van de meeste organisaties. ‘Het inkopen van ict-diensten wordt veel meer een proces dat gedreven wordt door de business dan een investering vanuit de ict-afdeling. Moeilijke beslissingen over infrastructuur en capaciteit hoeven niet meer genomen te worden bij het inkopen van ict-diensten in de cloud', zegt hij.

Vooral aan de businesskant is de cloud dan ook populair. Volgens Philippe Creytens, bedrijfsleider bij Romneya België, juist omdat het inkopen van cloud-diensten zo eenvoudig is. 'Voor medewerkers aan de businesskant is het een ideale manier om zonder de vaak oeverloze discussies met de it-afdeling over budget en beschikbare mensen projecten op te zetten.'

Ontbrekende normen

Toch is het niet zo simpel, vindt bijvoorbeeld Michiel Steltman van SaaSplaza.com. ‘Kies je voor de cloud-diensten van Google en Microsoft, dan lijkt het allemaal eenvoudig. Voor andere applicaties en business services biedt de markt echter meer keuze dan ooit en is de markt veel minder transparant. Normen ontbreken, want wat betekent 'hoog beschikbaar' en 'secure'? Hoe veilig zijn de gegevens? Wie kan er allemaal bij?'

Beloftes van leveranciers zijn volgens hem nauwelijks op waarheid te toetsen. ‘De mooie professioneel ogende website van de cloud provider kan een façade zijn waarachter een amateur schuilt met een paar tweedehands servers in de meterkast.' Het is dus lastig kiezen, volgens Steltman. Inkoop van cloud-diensten wordt pas eenvoudiger als de cloud-industrie zichzelf normen oplegt, zodat appels met appels vergeleken kunnen worden, denkt hij.

Vraagtekens

Regulering is dus nodig. Dat een gebrek aan duidelijke regels en voorwaarden grootschalig gebruik van cloud computing in de weg staat, vindt ook Neelie Kroes, eurocommissaris voor de digitale agenda. Zij wil mede vanwege de vraagtekens over de beveiliging van de cloud dat de overheid zich meer bemoeit met regelgeving rondom cloud computing.

Dat lijkt een goed initiatief, want veel ict-managers blijken huiverig voor cloud-diensten vanwege de beveiliging. Uit een analyse van onderzoeksbureau Forrester onder ruim duizend Europese ict-managers bleek dat velen twijfels hebben over de bescherming van gegevens in de cloud. Aanbieders leveren hun diensten daarom steeds vaker in deels of geheel afgesloten omgevingen, de zogenoemde private clouds. Dat biedt volgens de analisten van Forrester weliswaar betere gegevensbescherming, maar minder flexibiliteit en besparing.

Geen goedkoop alternatief

Cloud computing moet echter vooral niet gezien worden als een goedkoop alternatief. 'Hoewel de kosten voor hosting en softwarelicenties vaak lager zijn dan bij traditionele ict-oplossingen, blijft het natuurlijk wel een investering', zegt Brian Garvey, country manager Rackspace Benelux. Zoals bij iedere uitgave moet volgens hem dan ook worden gekeken naar het totaalplaatje en de effecten en implicaties op lange termijn.

'Hierbij horen ook leveranciersvoorwaarden. Heeft de hosting provider van de cloud-oplossing bijvoorbeeld een acceptabele service level agreement? Hoe schaalbaar is de omgeving in de praktijk? Hoe ziet de beveiliging van het cloud-platform eruit? Welke ondersteuning wordt er geleverd? Als deze vragen zijn beantwoord en de cloud-oplossing draait, dan is het uitbreiden van het aantal gebruikers of de servercapaciteit inderdaad een simpele stap. Voor een eerste aankoop gelden echter dezelfde regels als bij de aankoop van traditionele ict-oplossingen.'

Ook Gijs in 't Veld, cto en principal consultant bij Motion10, hamert op het belang van een goed contract. 'Mits er een transparant kostenmodel en een duidelijk service level agreement aan ten grondslag ligt, is het inkopen van ict-diensten in de cloud eenvoudiger dan op de traditionele manier. Vaak is het bij de traditionele manier lastig om te bepalen hoeveel hardware en bijbehorende softwarelicenties nodig zijn; dat is met cloud computing een non-issue geworden. Wel gaat het vaak om ‘mainstream' diensten en zullen we voor complexe maatwerkoplossingen nog steeds afhankelijk blijven van bijbehorende complexe inkoop.'

Van belang is volgens Theo Loth, coördinator EuroCloud Nederland, bovendien dat er een mogelijkheid is om clouddiensten een korte periode te testen, dat cloud-leveranciers een een pay-as-you-go model aanbieden en dat een contract ook werkelijk maandelijks opzegbaar is. 'Veel it-voorzieningen die voorheen aangeschaft, gehuurd of geleased werden, zijn nu als dienst af te nemen. De belofte is dat dit kan via het pay-per-use model, betalen naar gebruik. Zover is het in de meeste gevallen echter nog niet. Zeker als het om bedrijfskritische services of functionaliteit gaat, wil je als zakelijke gebruiker heel zeker weten dat je geen kat in de zak koopt.'

Sandor Nieuwenhuijs, technical director Oracle Nederland, voegt toe: ‘Zoals bij alle zakelijke overeenkomsten is er ook bij cloud computing vertrouwen in de leverancier nodig. Omdat de markt nog betrekkelijk jong is, vereist dit soms extra maatregelen die het inkopen van ict-diensten in de cloud eerder afremmen dan versnellen.'

Meer aandacht

Cloud computing maakt het inkopen van ict-diensten dus niet zozeer eenvoudiger, maar vooral anders. Dat geldt ook voor de rol van de ict-manager. ‘De levenscyclus van de relatie tussen leverancier en afnemer verschuift meer naar de voorgrond', zegt Walter van Holst, it-juridisch adviseur bij Mitopics. Tussentijdse beëindiging van de relatie raakt de bedrijfsprocessen volgens hem veel directer dan het einde van de relatie met een leverancier van een intern gehoste oplossing. Bovendien vragen veranderingen veel meer aandacht. ‘Bij nieuwe koppelingen is de medewerking van de leverancier bijvoorbeeld veel meer een vereiste dan in de klassieke situatie. Volgens mij ligt de complexiteit van de inkoop van cloud-diensten daarom veel meer in wijzigingen tijdens de exploitatie en het onvermijdelijke afscheid aan het einde van de relatie terwijl die bij klassieke oplossingen vooral geconcentreerd is op de initiële transitie. In it-termen neemt de complexiteit mogelijk af, vanuit inkoopperspectief zou het omgekeerde wel eens waar kunnen zijn.'

Hans Timmerman, cto bij EMC, beaamt dat het inkoopproces verandert door de komst van cloud-diensten. ‘Flexibel en schaalbaar services inkopen, vraagt adequaat management van zowel de aanbieder als de gebruiker van de gevraagde diensten.' De it-afdeling groeit volgens hem in de toekomst uit tot service-makelaar. ‘Het inkopen van ict-diensten wordt flexibeler, maar de eigen verantwoordelijkheid voor een goede inkoop worden groter.'

Bestaansrecht

Volgens Bert Bouwhuis is dat precies de reden dat de traditionele manier van ict-oplossingen inkopen zijn bestaansrecht nog lang zal behouden. 'Cloud computing betekent voor de inkoper eigenlijk alleen maar méér complexiteit en méér keuzes. Overwegingen voor en tegen cloud computing moeten vergeleken worden met de traditionele inkoop van ict-oplossingen.'

Hij illustreert zijn mening door een vergelijking te trekken met vervoeroplossingen. ‘Je hebt de keuze tussen het kopen van een auto, het huren ervan, het nemen van een taxi of het reizen met openbaar vervoer. Cloud computing is daarbij dan de taxi-variant (private cloud) of de openbaar vervoer variant (public cloud). Traditionele oplossingen zijn het kopen van een auto (oftewel het kopen van hardware en software), het huren van een auto (het huren van software-licenties op jaarbasis) of het leasen (managed services). Ondanks alle theoretische voordelen van openbaar vervoer rijden we toch het liefst in onze eigen auto. Zo zal het naar mijn mening ook met cloud computing gaan. Af en toe een taxi is natuurlijk best handig, maar alle vervoer per taxi? Lijkt me niet.'