Cloud computing wordt steeds meer gebruikelijk, ook in het onderwijs. Er zijn bijvoorbeeld online faciliteiten voor de leerlingenadministratie, de financiële administratie en (digitaal) samenwerken. Er bestaat niet één clouddienst die alle functionaliteiten voor een school combineert. Hoe lost ROC Aventus, het regionale opleidingencentrum (ROC) in de Stedendriehoek Apeldoorn, Deventer en Zutphen, dit op?
ROC Aventus maakt gebruik van verschillende clouddiensten: een digitaal portfolio, het communicatie- en samenwerkingsplatform Live@edu en een systeem voor de studentenadministratie. ROC Aventus koppelt systemen via een enterprise service bus. Zo’n bus laat de systemen gegevens uitwisselen via berichten. Voordeel: voor elk systeem hoeft maar één koppeling te worden gerealiseerd, namelijk met de bus. Zo weet ROC Aventus op een gestandaardiseerde wijze verschillende clouddiensten aan elkaar te koppelen.
Ict-beleidsplan
Voor Aventus is ict geen doel op zich: ict moet bijdragen aan de doelen van de organisatie. Tegelijk is het onderwijs binnen Aventus meer afhankelijk geworden van ict en is de invloed van ict op het onderwijs toegenomen. Dat geldt zowel in het onderwijs zelf als in de contacten met het bedrijfsleven en in ondersteunende processen. De mogelijkheden van ict kunnen dus ook de strategie van de organisatie beïnvloeden. Een goede afstemming tussen onderwijsorganisatie en ict is dan ook essentieel bij het optimaliseren van de ict-toepassingen binnen Aventus. Het ict-beleidsplan van het ROC schetst onder andere de volgende ontwikkelingen:
• Bij eLearning is een trend zichtbaar naar web-based media (in combinatie met traditionele lesmaterialen), naar het delen van content en naar tijd- en plaatsonafhankelijk leren.
• Binnen de infrastructuur nemen internettechnologie en -standaarden een belangrijke plaats in. Steeds meer systemen zijn in staat gegevens te delen via webservices. Daardoor kunnen systemen opgedeeld worden in kleinere, logische eenheden.
Best-of-breed benadering
Eén van de concrete doelstellingen voor ROC Aventus is dat in 2012 90 procent van alle applicaties webbased zijn en gebruikers toegang hebben via een internetverbinding tot deze applicaties. Clouddiensten kunnen hier invulling aan geven. Op initiatief van Aventus heeft een aantal regionale opleidingencentra gezamenlijk nagedacht over de toekomst van het gehele applicatieportfolio. In plaats van één geïntegreerde erp-achtige oplossing die alle functionaliteit afdekt, werd gekozen voor een ‘best-of-breed' applicatielandschap van verschillende kleinere systemen die elk een deelfunctionaliteit leveren. De reden hiervoor was dat de bouw van een nieuw systeem daardoor veel beter beheersbaar zou worden. Consequentie van deze best-of-breed benadering is dat de systemen gekoppeld moeten worden om gegevens met elkaar te kunnen delen en uitwisselen.
Om de doelstelling uit het ict-beleidsplan te realiseren, maakt ROC Aventus gebruik van verschillende clouddiensten: een digitaal portfolio, het communicatie- en samenwerkingsplatform Live@edu en een systeem voor de studentenadministratie. ROC Aventus koppelt deze systemen via een eterprise service bus. Zo'n bus laat de systemen gegevens uitwisselen via berichten. Voordeel: voor elk systeem hoeft maar één koppeling te worden gerealiseerd, namelijk met de bus. Het is daardoor niet meer nodig om een groot aantal zelfgebouwde koppelingen te onderhouden. Ook gaat het aansluiten van nieuwe diensten en systemen sneller en eenvoudiger.
Ontwikkelkosten servicebus
ROC Aventus wil de ontwikkeling van de enterprise service bus gezamenlijk met andere instellingen doen. Veel van de te realiseren koppelingen met de servicebus zijn namelijk niet specifiek voor Aventus, en ook relevant voor andere instellingen. Met name bij de keuze voor het dataformaat voor de aansluiting op de servicebus is het zinvol om gezamenlijke afspraken te maken, en daarmee feitelijk een standaard te definiëren. Door samenwerking ontstaan standaarden (binnen het middelbaar beroepsonderwijs) voor gegevensuitwisseling. Dit is in het belang van de instellingen zelf, omdat daarmee de (eenmalige) ontwikkelkosten van de servicebus worden gedeeld, maar het is ook aantrekkelijk voor de leveranciers van systemen en softwarediensten.
Aventus heeft al een jarenlange ervaring met clouddiensten en met het aan elkaar koppelen van die diensten. Op basis hiervan heeft ROC Aventus een aantal adviezen voor andere organisaties:
• Bij het inrichten van een servicebus moeten zogeheten berichten gedefinieerd worden. Kies daarbij waar mogelijk en haalbaar voor generieke oplossingen en standaarden. Er zijn internationale standaarden, zoals XML en SOAP van het World Wide Web Consortium (W3C).
• Redeneer bij de definitie van berichten zowel vanuit de bedrijfsprocessen en de gewenste functionaliteit (wat is er aan gegevens nodig?) als vanuit de huidige implementatie (technisch domein: hoe is het nu geregeld?).
• Maak bij het afsluiten van een contract met een softwareleverancier expliciete afspraken over dataformaten. Leg bij een clouddienst óók vast in welk dataformaat de gegevens kunnen worden ‘teruggeleverd' als het contract met de leverancier afloopt. Veel van de leveranciers zijn grote, internationale spelers die daar in de regel goede voorzieningen voor hebben.
• Maak waar mogelijk en relevant gebruik van generieke informatiediensten die elders beschikbaar zijn. Concrete voorbeelden daarvan zijn federatieve diensten als SURFfederatie (van SURFnet) en Entree (van Kennisnet) voor het identity management en authenticatie. Aanbieders van clouddiensten sluiten ook steeds vaker aan op deze federaties in het onderwijs.
Minder techneuten, meer contractmanagers
Een goede afstemming tussen onderwijsorganisatie en ict-afdeling is essentieel bij het optimaliseren van de ict-toepassingen binnen Aventus. Deze afstemming vergt blijvende aandacht. Daarnaast heeft ROC Aventus gemerkt dat het beheermodel veranderd is. De clouddiensten moeten beheerd en geïntegreerd worden in het intern netwerk. Door het gebruik van verschillende clouddiensten met verschillende service level agreements, kunnen daar hiaten tussen zitten. De ict-medewerkers moeten hier verstand van hebben en leveranciers erop kunnen aanspreken. Cloud computing betekent in de praktijk minder techneuten, maar meer contractmanagers.
Miranda van Elswijk, Willem-Jan van Elk en Jocelyn Manderveld
Surfnet en Kennisnet
ROC Aventus is één van de geïnterviewde onderwijsinstellingen in ‘Cloud computing in het onderwijs'. Deze publicatie is uitgegeven door Surfnet en Kennisnet. Deze organisaties werken in het Surfnet/Kennisnet Innovatieprogramma samen om ict-vernieuwing in het onderwijs een nieuwe impuls te geven. Surfnet en Kennisnet willen bewustwording creëren in het onderwijsveld over de ontwikkelingen, mogelijkheden en toepassingen van cloud computing en bovendien inzichtelijk maken wat de meerwaarde van cloud computing voor het onderwijsveld is.
Kijk op www.surfnetkennisnetproject.nl/innovatie/cloudcomputing voor meer informatie over cloud computing. Zo zijn hier de publicaties ‘Cloud computing in het onderwijs', ‘Dataportabiliteit voor cloud computing' en ‘De wolk in het onderwijs' gericht op de juridische aspecten van cloud computing te downloaden. Ook is hier de publicatie ‘Checklist cloud security' van Surfnet te vinden.
