De Algemene Rekenkamer geeft blijk van tunnelvisie door kostenbesparingen op licenties als voornaamste voordeel te zien van het gebruik van open source software door de overheid. Dat zegt opensource-expert Arjen Kamphuis, die in 2002 initiator was van de Motie-Vendrik. Volgens voorzitter Marc Vloemans van OSSLO, de branchevereniging voor Nederlandse opensourcedienstverleners, neemt de Rekenkamer in het rapport te veel stelling en is daarmee zijn boekje te buiten gegaan.
De Algemene Rekenkamer publiceerde dinsdag 15 maart een rapport, met als hoofdconclusie dat de overheid geen hoge verwachtingen moet hebben van kostenbesparingen door open source software. De aanleiding voor dit rapport was een motie die voormalig SP-Tweede Kamerlid Arda Gerkens in 2010 indiende. Zij wilde laten onderzoeken hoeveel geld de Nederlandse overheid kan besparen door open source software en open standaarden te gebruiken.
Kamphuis vindt het teleurstellend dat de Rekenkamer de ogen sluit voor onder meer de macro-economische voordelen van het verminderen van leveranciersafhankelijkheid. 'Van alle input die ik, en vele anderen, hebben gegeven is niets terug te zien', zegt Kamphuis. Als onderdeel van het onderzoek opende de Algemene Rekenkamer onder meer op LinkedIn een groep om inzichten te verzamelen.
Macro-economische voordelen
Het is Kamphuis 'een raadsel' waarom de Rekenkamer ervoor heeft gekozen om onder meer de macro-economische voordelen van het verminderen van leveranciersafhankelijkheid buiten beschouwing te laten in haar rapport, zoals het Centraal Planbureau dat wel deed in maart 2009.
'Naast de directe kosten [als gevolg van besparingen op softwarelicenties], zijn er diverse indirecte kosten die mogelijk een veelvoud bedragen. Kosten van beheren en beveiligen van kwetsbare monoculturen. Kosten veroorzaakt door het werken met verouderde systemen en applicaties doordat nieuwe niet kunnen worden ingevoerd door vendor-lock', schrijft Kamphuis in een blog. Ook meer principiële opbrengsten van open source software, zoals de mogelijkheid om democratische controle over software te kunnen uitoefenen, zijn volgens Kamphuis ten onrechte buiten beschouwing gelaten.
OSSLO
Volgens voorzitter Marc Vloemans van OSSLO, de branchevereniging voor opensourcedienstverleners in Nederland, heeft de Algemene Rekenkamer in het rapport te veel stelling genomen en is daarmee haar boekje te buiten gegaan. 'De Algemene Rekenkamer neemt een onverwachte, expliciet beleidsbepalende, rol in. Ondanks haar taak als een onafhankelijk orgaan dat controleert of de uitgaven van de Nederlandse rijksoverheid rechtmatig en doelmatig zijn', schrijft Vloemans in een blog.
Kamphuis: 'Het ministerie van Binnenlandse Zaken ziet in dit rapport haar mening bevestigd. In eerste instantie had Donner aangegeven dat hij niet zou reageren op het rapport. Nu het in zijn straatje past, heeft hij echter een zeer uitgebreide schriftelijke reactie gegeven.'
Een hoop lui schijnen in het geheel niet te begrijpen wat OSS is.
Waneer ik een bedrijf opdracht geef een of ander visualbasic brouwsel bijeen te klikken en ik eis dat hij vervolgens de code publiceert, dat is er sprake van open source, dit ongeacht wie het gemaakt is, hoe het gemaakt is, wat het heeft gekost, en wat de kwaliteit ervan is.
SUN heeft op een zeker moment broncode voor Solaris vrij gegeven. het is niet zo dat Solaris daardoor ineens goedkoper of minder betrouwbaar is geworden.
Op de korte termijn maakt het geen bal uit wat je gebruikt.
Op de lange termijn maakt het wel uit, want elke vendorlockin valt nu te doorbreken
@GerardBotteManne, ik heb geen flauw idee wat SBR of XBRL is maar een open source interface/implementatie of wat dan ook zal niet beter of slechter werken dan een gesloten versie.
Wat mij nog het meest verbaast is dat alle overheids instanties kenlijk met heel specialistische software werken, terwijl daar niets van te zien is als je bij die mensen op kantoor komt.
Dan blijkt ineens dat de webbrowser, de tiepmachien en het emailprogrammaatje het meest belangrijk zijn, en de eventuele specialistische dingen gewoon VisualBasic knutselarijtjes zijn.
Voor de liefhebbers die een mening over het rapport zelf willen ontwikkelen. Het rapport is te vinden op:
http://www.rekenkamer.nl/Actueel/Onderzoeksrapporten/Introducties/2011/03/Open_standaarden_en_opensourcesoftware_bij_de_rijksoverheid.
@GerardBotteManne, de internationale open standaard XBRL en Open source kunnen uiteraard wel samengaan.
Kijk maar eens naar Batavia XBRL, ABRA XBRL, CodeXBRL, Rivet XBRL Viewer, XBRLAPI voor Java, UBMatrix XBRL Processor, enzovoorts. De US SEC autoriteit heeft haar XBRL viewer op Source force gezet.
Zijn er nog kinderziektes? Ja, zowel bij de ontwikkelaars als bij de gebruikers. Maar het leuke is dat closed source ontwikkelaars ook meedoen; in Nederland al gauw een dozijn bedrijven. Zo houdt men elkaar scherp.
Voor echt specialistische applicaties zal Open Source je weinig voordelen bieden. Maar bijvoorbeeld Wordprocessing pakketten, CMS systemen e.d. geeft het gebruik van Open Source toch echt wel voordelen.
Als ik bijvoorbeeld de kosten zie die uitgegeven worden per gemeente aan een website CMS dan is er toch echt een hoop geld te besparen door componenten die bij elke gemeente gebruikt worden open source te maken. (zie de kosten van de breda gemeente website).
Hetzelfde zal op meerdere afdelingen binnen de overheid gelden. Maar dit zijn vaak kosten die in dit soort onderzoeken niet bekeken worden.
Ook zijn de voordelen van open source niet alleen van financiele aard. Het voordeel dat meer mensen de code kunnen inzien en dus testen/controleren maakt dat dit de code sneller/stabieler maakt. Dat je makkelijker kan overstappen tussen aanbieders geeft je veel voordelen, ook in het geval van faillissement vraagstukken. etc.
De meeste OSS/CSS discussies lijken altijd weer te draaien om het besturingssysteem Microsoft vs Linux, of werkpleksoftware MS Office vs OpenOffice of basale standaardsystemen zoals CMS.
Bij grote bedrijven en bij onze overheid zijn er veel grote (maatwerk) systemen die een veel groter deel van het ICT budget bepalen.
Hier kom ik de discussie OSS/CSS ook eigenlijk nooit tegen; het is altijd een combinatie.
Daarom denk ik dat de verschillende ‘kampen’ langs elkaar heen praten. Zolang we appels met peren vergelijken en maar oog hebben voor een klein deel van de totale kosten, kom je hier nooit uit!
Ik snap de discussie die hier los barst over open source en closed source wel. Maar ik denk dat we in dit geval voorbij gaan aan 1 ding.
De huidige regering dient ik weet niet hoeveel miljard te besparen. 88 miljoen, wat dus zelfs volgens de rekenkamer met open source te verdienen valt, zou dus in het straatje van de regering moeten passen, omdat dat zonder ontslagen/bezuinigingen/etc. te realiseren valt!
Is misschien niet veel, maar het is wel heel Nederland die opdraait voor deze 88 miljoen.
De technische discussie is een heel ander verhaal. Dat is voor mij een iets te heet hangijzer, omdat de fanatieke voor- en tegenstanders daar te vastgerot zitten in hun eigen mening en staan niet open voor de argumenten van de ander.
Deze discussie zal dus ook niet ophouden met een rapport van de rekenkamer of van wie dan ook.
Het is wel zo dat onbekend onbemind maakt en dat is wat de open-source communitie nogal tegen zich heeft in deze discussie.
@Wim
ik vraag me af of grote maatwerk systemen die een veel groter deel van het budget bepalen met OSS op te vangen zijn. OSS gaat vaak uit van herbruikbare software. Maatwerk is vaak niet herbruikbaar of misschien alleen het framework waarin het gebouwd wordt is herbruikbaar.
@ Corne,
Klinkt inderdaad geweldig om 88mil op licentie kosten te besparen, maar je moet wel wat kosten maken voor dat je de huidige licenties (closed source) hebt vervangen door de open source alternatief.
En die kosten zouden de besparingen wel eens kunnen overtreffen, vervolgens dien je de gedane investeringen sneller af te schrijven, bovendien kan je morgen niet die besparingen incasseren daar gaat ook nog wel wat tijd overheen. Als iets te mooi is om waar te zijn, dan is dat meestal ook zo.
Tenslotte, niet zo zeer een overgang naar open source leidt tot besparingen, maar veel meer afdwingen van gemeebschappelijke standaarden, en europees overheids software pakketten die centraal worden ingekocht.
En kom nu niet met het argument van lokale , culturele verschillen tussen de landen dat het daarom niet mogelijk is, want er zijn ook lokale en culturele verschillen tussen bv Limburg en Friesland en daar staan we ook niet toe dat ze beide een eigen (“landelijk”) overheids pakket kiezen
Tja, en zo walsen we iedere keer weer van open/gesloten code naar open/gesloten standaards. Daarbij komt dan nog dat met wil standaardiseren op dingen die helemaal geen standaard zijn zoals besturingssystemen of bestandsformaten. Net alsof je daar klakkeloos de voordelen op toepasselijk kunt verklaren als op dingen waarvoor zich wel een standaard heeft ontwikkeld en verspreid.
Open/gesloten is vooraf voor standaards al helemaal geen issue. Postscript heeft er eerder voordeel van gehad gesloten ‘standaard’ te zijn. Veel meer voordeel dan het nadeel van de licentieafdracht die HP, Brother, Canon en Apple ervoor hebben moeten betalen. Temeer omdat iedereen daardoor het vertrouwen had dat er in geïnvesteerd zou blijven worden. De markt had als voordeel dat het zich doorontwikkelde naar het PDF-formaat.
Gesloten suggereert ook vaak ongedocumenteerd en dat is al helemaal onzin.
Kanphuis heeft het over Vendor Lock-in, maar wat te denken van Standard Lock-in. Dat is vaak veel funester voor de markt en werkt veel breder. Vraag maar aan IBM.
Stel je voor dat de overheid indertijd FX80 of Diablo630 als printdriver standaard had genomen. Dan hadden we nog een lekker feestje gehad. Standaards moet je met uiterste omzichtigheid toepassen. Hooguit institutionaliseren als ie de-facto al bestaat.