Voor geld is alles te koop

Ik had het geluk om gisteravond een presentatie van Annemarie van Gaal bij te wonen. Een succesvolle en inspirerende zakenvrouw die met verve een intrigerend verhaal weet te vertellen over haar principes die ten grondslag hebben gelegen aan haar succes. Het is een verhaal waar ik mij helemaal in kan vinden op één klein puntje na.

Haar eerste principe gaat over het ontbreken van een hoofdkantoor. Net als Eckart Wintzen gelooft zij niet in overhead en stafafdelingen. Geef mensen die hetzelfde belang hebben het vertrouwen en zij zullen zich maximaal inzetten voor de organisatie. Het tweede principe gaat over vernieuwend denken. Vertrouw niet op je ervaring, maar probeer alle problemen met een open en frisse blik te bekijken. Zo kom je vaak op verrassende en vernieuwende ideeën die in de praktijk uitstekend werken. Tenslotte wist zij een overtuigend verhaal te houden wat neer kwam op meer hart en minder hoofd. Sommige dingen zijn rationeel niet verstandig, maar worden vanuit overtuiging en betrokkenheid gedaan. Deze keuzes blijken vaak het verschil te maken tussen succes en verlies.

Het kleine puntje waar ik over viel heeft mij vannacht lang bezig gehouden voordat ik begreep wat het was wat mij niet beviel aan het verhaal. En dat heeft te maken met de afloop. Annemarie weet inspirerend te vertellen over hoe zij moeilijkheden met diverse coupes op het regime, de maffia en een bankencrisis het hoofd heeft weten te bieden, waarbij de gedachte aan de achthonderd mensen die van haar afhankelijk waren haar op de been hield. Zodra er echter een grote Finse uitgever met een zak met geld komt wordt er ineens afstand gedaan van die achthonderd mensen. Het resultaat is dat van haar gedachtegoed en principes binnen no time niets meer over is en het vervangen is door het traditionele organisatieharkje en de normale bureaucratie. Met als gevolg een enorme groei in mensen bij een gelijkblijvende omzet en dalende winst.

Het was het déjà vu gevoel wat mij hierin dwars zat. Zelf ben ik ooit gestart bij een organisatie met de naam BSO onder aansturing van de inspirerende en vernieuwende leider Eckart Wintzen. Ook hij snapte hoe mensen het best tot hun recht komen en een maximale bijdrage leveren. Ook hij had een afwijkende visie op organisatie en processen. Maar ook van dit gedachtegoed is op een enkel boekje en vele herinneringen na niets meer van over. Verkocht voor veel geld aan een nieuwe eigenaar is in het huidige Atos Origin niets meer te herkennen van de vroegere decentrale en ondernemende cellen. En dat is jammer.

Volgens mij moet er een manier zijn waarop dit anders kan. Wellicht dat het iets minder geld oplevert dan de huidige aanpak, maar het voortbestaan van je gedachtegoed is toch ook wel wat waard. Een manier om dit voortbestaan te borgen is te realiseren door mensen eigenaar te maken van je gedachtegoed en je organisatie. Leid ze op, zorg dat je vervangbaar bent en laat ze financieel deelnemen. Zorg ervoor dat iedereen eigenaar kan worden en niemand eigenaar is. Verspreid aandelen zo breed mogelijk met een beperkt maximum per individu. Op deze manier hadden Annemarie en Eckart langzaam maar zeker hun aandeel in het succes van het bedrijf kunnen verzilveren zonder de organisatie uit te leveren aan traditioneel denkende bureaucratische bolwerken.

De ultieme bescherming echter tegen onwelkome verandering is volgens mij vorm te geven in de arbeidsovereenkomsten. Bouw eens geen muren om mensen heen met concurrentie- en relatiebeding, maar laat ze in alle vrijheid kiezen om bij je organisatie betrokken te blijven. Geef ze de mogelijkheid dat als ze denken het beter zelf te kunnen ze vrij zijn om het zelf te doen zonder moeilijke voorwaardes en bedingen. Hiermee creëer je niet alleen de noodzaak om mensen echt als assets te behandelen, maar bouw je ook een stevig fundament onder je gedachtegoed. Waarschijnlijk minder goed voor je portemonnee als ondernemer, maar erg goed voor je karma en onsterfelijkheid.