Gaat de NOiV-marktplaats er voor zorgen dat open source software één van haar grootste beloften gaat waarmaken? Die belofte is wat mij betreft het stimuleren van samenwerking tussen publieke organisaties op het gebied van ict. In theorie zou open source software de samenwerking tussen organisaties moeten vergemakkelijken. Toch lijkt de praktijk weerbarstiger en vindt rondom open source in de publieke sector relatief weinig samenwerking plaats. Een aantal positieve uitzondering daargelaten. Wellicht dat de NOiV marktplaats daar verandering in kan brengen.
Software ontwikkeld onder een open source licentie kan door iedereen hergebruikt en verder ontwikkeld worden. Op die manier ontstaat samenwerking. Partijen vinden elkaar en helpen elkaar doordat ze voor zichzelf de software aanpassen en deze vervolgens aan anderen beschikbaar stellen. Het charmante aan het model is dat partijen het niet van te voren met elkaar eens hoeven te zijn over de oplossingsrichting. Als het werkt kunnen anderen het gebruiken.
Toch leidt open source software binnen de publieke sector tot weinig vruchtbare samenwerkingsverbanden. Er zijn natuurlijk positieve uitzonderingen, zoals Typo3gem, maar over het algemeen kan gesteld worden dat het aantal samenwerkingsverbanden niet drastisch is toegenomen. Hier zijn allerlei redenen voor. Maar wellicht is de meest plausibele reden wel dat organisaties simpelweg niet van elkaar weten dat ze een open source oplossing hebben. Er is immers in veel gevallen geen vendor die marketing maakt voor het product en het is niet de core business van een publieke organisatie om marketing te maken voor software.
In dit licht is de marktplaats, die door NOiV is gestart, interessant om te volgen. Het idee van de marktplaats is dat elke publieke organisatie zijn eigen of in opdracht ontwikkelde open source software beschikbaar kan stellen. De marktplaats is daarmee een laagdrempelige manier voor een publieke organisatie om de eigen software onder de aandacht te brengen. Het biedt tevens voor andere organisaties een goede vindplaats voor bestaande open source software.
Het zou wat mij betreft ongelooflijk mooi zijn als door de oprichting van de marktplaats de belofte van open source software als vliegwiel voor samenwerking wordt waargemaakt.
Beste Ruben,
Als medewerker bij een shared service centrum ICT voor een 8-tal decentrale overheden (vnl gemeenten) ben ik betrokken bij de ontwikkeling van de marktplaats. Natuurlijk ben ik blij met je positieve beoordeling, maar ik ben bang dat de marktplaats haar belofte als katalisator voor samenwerking niet waar zal kunnen maken.
De reden?
Eén van de belangrijkste redenen is volgens mij dat veel gemeenten een behoudend software beleid hanteren, namelijk dat ze alleen gebruik (wille) maken van standaard oplossingen, dat wil zeggen software paketten die zichzelf al (meermalen) in de praktijk hebben bewezen en waar ook onderhoud op is te krijgen.
En dus?
Tsja, als hier een eenvoudig antwoord op was geweest hadden we dit probleem niet gehad. Goedbeschouwd gaat het hier volgens mij trouwens ook om een schommelbeweging: na een paar decennia van outsourcing neigt de overheid (de overheden) steeds meer naar insourcing wat natuurlijk zijn tijd nodig heeft. Uiteindelijk denk ik dat we het best gediend zijn met diversiteit en keuzevrijheid.
Laat die keuzevrijheid nou toevallig ook net één van de uitdagingen van het NOiV zijn…
Ofwel:
Ik zie decentrale overheden (gemeenten) met of zonder de marktplaats voorlopig niet en-masse samenwerken op open source oplossingen. Wel zie ik dat voorlopers (bv gemeenten, leveranciers) en KING Beheer doen, zeker als het ‘fundament’ er is: als er voor alle Gemma koppelvlakken bruikbare standaarden zijn (dus: certificeerbaar, met versiebeheer, onderhoud).
Misschien dat er dan ook nog akties nodig zijn om sommige leverancierafhankelijkheden te verminderen, bijvoorbeeld door het starten van een proefproces om de Hoge Raad de uitspraak te laten bevestigen dat licenties onder het koopregime vallen, maar misschien hoeft dat niet eens als overheden bij wet verplicht worden om alleen pakketten aan te schaffen die aan de Gemma standaarden te voldoen. Dit houdt dan natuurlijk een impliciete afnamegarantie in voor leveranciers.
Tot slot
Tot slot blijf ik me natuurlijk inzetten in om de marktplaats tot een succes te maken! 🙂
Het is jammer dat de vele mooie Open Source producten nog onvoldoende gebruikt worden door overheidsorganisaties.
Het is al moeizaam op het gebied van universele, ondersteunende software, zoals Linux, MySQL, Firefox en OpenOffice. Nog lastiger is dit bij specifieke overheidstoepassingen, zoals gemeentelijke websites, openbare bekendmakingen of tools voor het raadswerk. Er is simpelweg geen community die deze producten ontwikkeld. Dus doen commerciële ICT-bedrijven dit in opdracht van een overheidsorganisatie of in een subsidietraject. Zonder de invloed en werkwijze van een community die anders zorgt voor generieke bruikbaarheid. Vaak op maat en gericht op het technisch platform van de oorspronkelijke opdrachtgever.
Als zo’n toepassing succesvol is, lijkt het logisch om deze toepassing te delen. Maar dan blijkt dat de applicatie niet zomaar als een blackbox kan worden ingeschoven. Het platform past niet (Linux, .NET), er is een andere database in gebruik (Oracle, MySQL), de gegevenstypen en de semantiek zijn verschillend, de look-and-feel kost veel tijd om bij te werken, de autorisaties moeten weer opnieuw worden ingevoerd, etc.
Software-ontwikkeling is gewoon nog niet zo ver als andere ontwerpdisciplines. In de bouw koop je een standaard deur en die past precies in het kozijn en de stijl van jouw huis. Een navigatiesysteem past altijd wel op een paar manieren in een auto. In de fysieke wereld is dat natuurlijk ook allemaal veel eenvoudiger. Het is zichtbaar en er is veel langere tijd ervaring mee opgedaan.
Wat is dus nodig om beter uitwisselbare bouwstenen te krijgen:
– denken in functionele componenten en in bouwstenen
– een generiek gegevensmodel dat onder meerdere applicaties kan liggen
– afstemming van semantiek, goed doordachte ordening
– functiegebaseerde autorisatie
– regels en methodieken om echte bouwstenen te maken, dus naast techniek ook applicatielogica, gebruikersbeleving, huisstijl, look-and-feel.
– een businessmodel dat leveranciers beloont voor Vrije Software
– een actief aangestuurde samenwerking tussen overheden
– een distributiepunt van software
Kortom: nog wat werk te gaan. Maar op termijn zeker de moeite waard.