Eén laptop per kind?

De Nederlandse stichting Viafrica onderzocht de mogelijkheden om aan te haken van het initiatief One-Laptop-Per-Child (OLPC) door de notebook binnen projecten te gaan gebruiken. Directeur Joost Dam komt tot de conclusie dat er nogal wat bezwaren kleven aan het OLPC-project en aan de achterliggende visie.

In 2007 introduceerde MIT Media Lab de 100-dollar laptop als goedkoop alternatief voor ontwikkelingslanden. De eerste versie van de laptop, de XO, zou goedkoper worden dan het marktaanbod tot dan toe, technologisch vooruitstrevend zijn en qua uiterlijk nogal afwijkend van de standaard. Al snel bleek echter dat 100 dollar per laptop te optimistisch was en werd het project omgedoopt tot one-laptop-per-child (OLPC). Onder deze vlag probeert het concept nu furore te maken.

Ook Viafrica heeft de mogelijkheden onderzocht om deze laptop binnen projecten te gaan gebruiken. Daarvoor ben ik in contact getreden met de organisatie, maar ben tot de conclusie gekomen dat er nogal wat bezwaren kleven aan het OLPC-project en de achterliggende visie. Ik licht er een paar uit.

Meer kinderen

Mijn eerste bezwaar betreft het hart van de OLPC-gedachte: waarom één laptop per kind? Je kunt veel meer kinderen bereiken door klaslokalen op scholen met de apparaten uit te rusten. Wanneer een klas maximaal zestig kinderen bevat, kun je dus met zestig laptops computeronderwijs aan het curriculum toevoegen, waarbij alle kinderen van een school op regelmatige basis computeronderwijs genieten. Ze hebben daarbij dan niet constant de beschikking over de laptop, maar dat past prima in een systeem waar je ook een paar uur per week aardrijkskunde, wiskunde en andere vakken geniet.

In de visie van OLPC echter behoort ieder kind dagelijks met een persoonlijke laptop van huis naar school te wandelen. Dat deze laptop voor de meeste mensen in ontwikkelingslanden meerdere maandinkomens vertegenwoordigt, wordt wel erg gemakkelijk over het hoofd gezien. Door de afwijkende kleur zou de laptop zo herkenbaar worden dat hij niet wordt gestolen. OLPC gaat er voorts vanuit dat de hele gemeenschap meeprofiteert van het bezit van zo'n laptop. Het maakt daarbij nóg een wonderlijke aanname: de laptop gaat 's avonds van hand tot hand en een kind, de laagste in hiërarchie, coördineert dit alles en zorgt ervoor dat de laptop 's morgens weer ter beschikking staat.

Alleen via OLPC

Dan is er het bezwaar van de gebruikte hard- en software. De OLPC heeft een specifiek ontwerp en bevat om die reden allerlei componenten die alleen via de OLPC-organisatie verkrijgbaar zijn. Voor onderhoud in Afrika ben je dus afhankelijk van een organisatie in Amerika. Volgens OLPC is dit wederom geen bezwaar omdat de hardware zelden kapot zou gaan.

De gebruikte software is gebaseerd op Linux. Een prima gedachte, alleen is de uitvoering van de interface totaal anders dan de gebruikelijke indelingen. Waarom die opmerkelijke keuze is gemaakt, is mij totaal onduidelijk. Het werpt een extra hindernis op wanneer kinderen geconfronteerd worden met een andere computer of een ander besturingssysteem.

Prijs

Ten slotte de prijs: bij aantallen van honderd (het minimum aantal) tot duizend kost de laptop 229 dollar exclusief belasting en transport. Een vergelijkbaar netbook kost bij die aantallen rond de 200 euro. Een fractie meer, maar dan is er wel het voordeel van ondersteuning, standaardcomponenten en kan er gekozen worden voor een passend distributiemodel.

Voor Viafrica is er vooralsnog geen reden om over te stappen naar de OLPC. In onze visie moeten oplossingen aansluiten bij de lokale vraag en passen binnen de mogelijkheden om langdurige en effectieve inzet te garanderen. Wij opteren voor gangbare producten met vrij verkrijgbare onderdelen en geen bijzondere eisen aan het gebruik. Dat zijn betere uitgangspunten voor een duurzame inzet van ict in ontwikkelingslanden dan de OLPC-benadering.

Joost Dam is directeur van Stichting Viafrica
Computable steunt Viafrica via het project 'ICT zonder grenzen'