Open source software wordt steeds beter geaccepteerd. Meer bestuurders, managers en andere niet-technische mensen komen er mee in aanraking en vormen er zich een mening over. Open source software lijkt daarmee 'business as usual' te worden. Dat is goed nieuws voor de softwareontwikkelaars van open source software en voor de bedrijven en eindgebruikers. Het is natuurlijk ook door de ict-industrie zelf geadopteerd en zij probeert dat in een bedrijfsmatig model te gieten om het te kunnen kapitaliseren.
Regelmatig ben ik bij discussies van bestuurders en managers die ervan overtuigd zijn dat open source software niet gratis is. Er wordt dan gesteld dat de kosten altijd ergens betaald worden. Ze refereren aan commerciële open source software waarvoor abonnementen of toch licenties gekocht moeten worden. Ook de ontwikkelaars van niet-commerciële open source software moeten toch kunnen leven. Aldus de redenering, de software wordt altijd betaald, linksom of rechtsom.
De bovenstaande redenering is correct. Inderdaad zijn er een groot aantal ict-leveranciers die commerciële open source software maken. Omdat het lastig is om aan de open source software zelf te verdienen worden oplossingen bedacht met de verkoop van diensten op de software zoals support, 'community editions' en 'enterprise editions' (de eerste is een ontwikkelversie en de laatste is de versie die je graag zou willen gebruiken en waarvoor licenties gekocht moeten worden). Ook de communityontwikkelaar moet inkomsten hebben ook al draagt hij bij aan een open source softwareproject. Daar worden veelal creatieve oplossingen voor bedacht. Soms vind een ontwikkelaar zijn werkgever bereid om te betalen voor de bijdrage. Meestal omdat deze werkgever weer commercieel gebruik kan maken van de software. Soms blijft het bij het gebruik maken van vrije tijd.
Ik begrijp de redenatie maar ben het er toch niet helemaal mee eens. Je hoeft namelijk als eindgebruiker niet te betalen voor de software. Je kunt genoegen nemen met de 'community edition', kiezen voor niet-commerciële open source software of afzien van de diensten die middels abonnementen verkocht worden. Wie er uiteindelijk voor betaald heeft is niet van belang, deze software wordt je gratis ter beschikking gesteld. Is dit zo moeilijk om te accepteren? Blijven we vasthouden aan het idee dat 'goedkoop' 'duurkoop' is en dat de software niet goed kan zijn omdat je er niet voor moet betalen? Uit ervaring weten we dat de kwaliteit vaak juist erg goed is, niet in de minste plaats vanwege het communityontwikkelmodel.
Total cost of ownership
Deze discussies gaan daarom al snel over de andere kosten die ict met zich meebrengen. Ineens komen bijvoorbeeld de hardware-, hosting-, implementatie- en supportkosten ter tafel. En hoewel de discussie startte over licentiekosten, gaat het inmiddels over de total cost of ownership. Dus, als ik een vergelijk mag maken, je krijgt een auto cadeau, maar bent vervolgens teleurgesteld als je zelf de benzine moet betalen.
Toch verbazen mij deze discussies. Niet dat ze niet gevoerd zouden mogen worden, maar omdat ze de suggestie wekken dat het allemaal niet zo mooi is als wordt voorgesteld. De indruk ontstaat dat er in een later stadium bij het gebruik van open source software ineens een onverwachte rekening gepresenteerd wordt. Dit is niet het geval. De kosten van open source software zijn dezelfde als die van closed source software (namelijk total cost of ownership), echter dan zonder licentiekosten. Als toch gebruik gemaakt wordt van commerciële open source software, dan betaalt men licentiekosten en dat is niet anders dan bij closed source software. Open source software laten mogelijk de licentiekosten vervallen, maar natuurlijk niet de total cost of ownership.
Het idee dat de software 'linksom of rechtsom' betaald wordt doet naar mijn idee afbreuk aan de motivatie waarmee open source softwareontwikkelaars hun software ter beschikking stellen. Deze communityontwikkelaars vragen geen geld voor hun software. Dit is niet omdat ze een liefdadigheidsinstelling zijn, ze hebben er belang bij. Er is namelijk een goede reden om hun software vrij te geven. De communityontwikkelaars begrijpen namelijk dat digitaal delen eigenlijk vermenigvuldigen is. Want als we een fysieke taart delen, krijgt iedereen een stukje, maar een 'digitale taart' delen geeft iedereen de volledige taart. Het belang is dan ook dat een kleine bijdrage leidt tot een enorme opbrengst voor iedereen, mits ook iedereen maar deelt. Dit zou je 'de economie van het delen' kunnen noemen. Bedrijven die dit doorzien kiezen voor open source software los van licentiekosten. Mij lijkt 'de economie van het delen' voor bedrijven een andere belangrijke reden om open source software te gaan gebruiken.
Meerwaarde
Discussies over licentiekosten en kostenbesparingen met open source software leiden naar mijn idee af van waar het eigenlijk om zou moeten gaan, namelijk de (overige) voordelen van open source software. Communitygebaseerd softwareontwikkelen is naar mijn idee de toekomst binnen de ict. De 'economie van het delen', open standaarden, het voorkomen van vendor lock-in en goede dienstverlening maken het aanbod compleet. Hoe lang wil je wachten voordat je de voordelen hiervan inziet en gaat benutten?
Toch blijf ik met een paar vragen zitten. Waarom is het zo moeilijk om te begrijpen dat software zonder licentiekosten toch van goede kwaliteit kan zijn? Hoe maak ik duidelijk welke andere voordelen open source software heeft? En hoe overtuig ik mensen hiervan? Dat blijkt toch lastiger dan ik in eerste instantie dacht. En waarom houden veel mensen vast aan het idee dat 'goedkoop is duurkoop' is, terwijl we dagelijks overspoeld worden met vergelijkend warenonderzoek dat aantoont dat de goedkoopste jam verreweg de lekkerste is. We zouden inmiddels toch kunnen weten dat de prijs niet altijd bepalend is voor de kwaliteit. Misschien moet de consumentenbond ook software gaan onderzoeken?
@Mark
“Als het gaat om de rest van de wereld speelt open-source geen echte rol. Wel indirect”
Gewaagde uitspraak. Tikkeltje paradoxaal…
“….waarvoor je ook iets terug hoort te krijgen”
Terug naar het eeuwenoude business model?
Kijk eens rond op SourceForge en vraag je dan nog eens af of Richard Stallman een uitzondering is.
Verder vind ik het niet hypocriet om geld te vragen voor een Open Source boek. Er zijn genoeg Open Source ontwikkelaars die hier ook geld mee proberen te verdienen.
Mark,
Dit is een zeer interessante opmerking van u.
“Dat klopt zeker. Als een softwarebedrijf besluit gratis een nieuwe applicatie weg te geven en dit te financieren uit andere inkomsten, dan is het heel lastig voor andere bedrijven om nog te kunnen concurreren met dit gratis product…”
“Het is bedrijven echter toegestaan om dit te doen, net zoals het open-source producenten is toegestaan om hun werk gratis en vrij beschikbaar te stellen.”
Ik heb het nu niet over individuele programmeurs of prive personen, maar is dit in de normale economie wel toegestaan.
Kan Albert Heijn morgen beslissen om Brood gratis weg te geven om de kleine bakkers weg te concurreren?
Kan Albert Heijn met vrijwilligers werken aan de Kassa?
Dit zou zwartwerk zijn, maar werken voor een open source project van Oracle zou dan volkomen wettelijk zijn?
Uiteindelijk heeft een gebrek aan investeringen ( wie investeert om tegen gratis te concurrenen ) ook zijn invloed op de tewerkstelling
Peter, er gaat een aanname vanuit die ik niet helemaal kan onderschrijven.
Alle vrijwilligers die voor een open source project van Oracle, IBM of welke grote IT club dan ook werken, worden bij mijn weten door Oracle betaald.
Mensen die vrijwillig aan zoiets zouden werken zijn net zo zeldzaam als mensen die vrijwillig aan de kassa gaan staan. (misschien 1 op de miljoen?)
Het is wel apart dat we bij die ene die vrijwillig achter de kassa gaat staan waarschijnlijk objectief kunnen vaststellen dat deze persoon niet helemaal spoort, terwijl we dat bij de vrijwillige open-source programmeur niet zo objectief doen. Maar ja, er zijn ook mensen die jaren van hun leven steken in het aanleggen van een modeltreinbaan, het opbouwen van een virtueel karakter in een on-line rollenspel, trainen voor het wereldkampioenschap pijproken etcetera. Niets mis mee toch?
Natuurlijk moeten de IT beslissers wel goed weten dat dit aspect van open source (buiten de bedrijven die gewoon salarissen betalen) dus feitelijk een hobby is, met bruikbare uitschieters op een hoog niveau.
De gratis brood discussie is wel valide en interessant. Het is denk ik wel zo dat we in het geval van open-source software hier niet zozeer gratis brood uitdelen delen, maar eerder recepten.
Is het erg dat een bedrijf of een persoon het recept voor bijv. een wit tijgerbrood deelt met de wereld zodat anderen dat niet opnieuw uit hoeven te vinden?
Alle vrijwilligers die voor een open source project werken? ik bedoel natuurlijk ontwikkelaars.
@Peter, bedrijven zoals Albert Heijn beslissen regelmatig om brood en dergelijke beneden de kostprijs te verkopen (zij moeten het brood natuurlijk wel inkopen).
Printerfabrikanten verkopen inktjetprinters meestal beneden de kostprijs.
Softwareleveranciers ruilen hun software soms binnen open source projecten. (Dat is voor deze bedrijven wel degelijk een investering, ook belastingtechnisch. Ook hier zit je weer fout, Peter.)
ICT consultancybureaus leveren veel gratis adviezen en voeren de eerste onderzoekingen vaak beneden de kostprijs uit.
De winst halen de bedrijven uit de producten en diensten die ze verder nog weten te verkopen.
Overheden vragen voor hun diensten meestal geen geld (dus geen betalingen wegens forfait). Ze zorgen wel voor veel investeringen.
Vrijwillig werken is geen zwartwerk. Zwartwerken is geld verdienen, maar dit niet aan de belastingdienst opgeven. Stagiaires en mensen in reïntegratietrajeceten krijgen vaak alleen een kleine vergoeding. Ook dat is volgen de fiscus geen zwartwerken.
Peter, lees eens een boek over economie. Misschien dat je dan een beetje mee kan praten. Of praat eens met marktkooplui. Ze hebben vaak amper een opleiding genoten, maar van economie kan je nog heel veel leren.
@ICT-er, interessante aanvulling.
Een ander voorbeeld is dat telefoons ‘gratis’ worden gegeven bij een abonnement. Maar als je dat doet heet het ‘koppelverkoop’ en is het in landen als België opeens illegaal.
Je kunt je afvragen of verkoop van producten onder de kostprijs (kiloknallers?) of gekoppeld aan andere producten (telefoons?) wel een gewenste economische situatie is. Het mag, maar het maakt de markt minder transparant en stimuleert irrationele aankoopbeslissingen. De ethische aspecten worden nu steeds vaker ter discussie gesteld.
Ik kan me voorstellen dat ook een leek op het gebied van bedrijfseconomie daar al de nodige vraagtekens bij kan stellen.
Deze laatste “gratis brood” discussie is een goed voorbeeld van mensen die het concept open source niet snappen.
Daarom even een verwijzing naar de definitie van vrije software:
http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html
Al in de eerste regels van deze definitie wordt duidelijk gemaakt dat het niet om “gratis bier” gaat, maar om “vrijheid van meningsuiting”.
@Hans Beemsterboer, het verschil tussen free software en open source software is jou blijkbaar niet geheel duidelijk. De “vrijheid van meningsuiting” waarnaar jij verwijst, hoort bij de free software beweging. Stallman (ben hem zo’n 12 jaar geleden tegengekomen) behoort bij de Free Software Foundation (FSF). Daar is Free inderdaad niet bedoeld als in Free Beer, ook al komt het er in de praktijk wel op neer.
Open source (waar dit artikel formeel over gaat) is onder meer gebaseerd op (wederzijds) altruïsme en op pragmatisme t.o.v. niet open source. Het Open Source Initiative (OSI) accepteert dat er legacy / closed source is en ziet OSI als een concurrerend alternatief. Open Source slaat op alle vormen van gedeelde kennis.
Free bij open source betekent vrijelijk kennis / source / programma’s mogen uitwisselen en veranderen, maar betekent ook gratis software. “Open source doesn’t just mean access to the source code.” The distribution terms of open-source software must comply with the following criteria: 1. Free Redistribution …. 2. Source Code.… 3. Derived Works…. 4. Integrity of The Author’s Source Code….“ “The license shall not require a royalty or other fee for such sale” “The program must include source code, and must allow distribution in source code as well as compiled form.”
Zie ook http://opensource.org/docs/osd.
OSI en FSF verschillen niet zo veel van elkaar. Beiden erkennen de GNU GPL licentie..
Het lijkt op “Is het glas halfvol of half leeg?” OSI is wat liberaler en erkent wat meer vormen van licentie. Zie http://www.gnu.org/licenses/license-list.html#SoftwareLicenses en http://opensource.org/licenses/alphabetical
Maar daar gaat het artikel niet over. Mensen als Peter kijken argwanend naar de FOSS business modellen, het resultaat op de prijs van source / software en op de mogelijkheden voor betaalde werk. Zij zien de vrijheid om aan free / open source mee te doen als een gevaar en niet als een aantal kansen buiten de closed source business modellen. Peter en cs ageren dan ook op elk artikel over free / open source.
Door de sponsoring van free / open source, de behoefte aan maatwerk en het leveren van allerlei vormen van ondersteuning, wordt er wereldwijd verdiend. Sommige bedrijven kunnen financieel alleen overleven door samen met anderen hun producten verder te ontwikkelen als free / open source. Er zijn in die sector ook veel nieuwe bedrijven onstaan.
Er wordt inderdaad altijd betaald, linksom of rechtsom. Bij free / open source heb je echter gratis licenties en meer vrijheid van handelen. Door free / open source heeft de klant meer keuzes. De klant kan gemakkelijker mee doen aan verspreiding van kennis.
Bij closed source blijft de kennis bij de ontwikkelaar, tenzij anders is afgesproken. Als opdrachtgever van slechte closed source software kan je niet zo maar zeggen, geef hier die code; ik ga / laat het wel verbeteren. Daar moet meestal extra voor betaald worden.
Vroeger betaalde ik per maand ongeveer 40 Euro aan computertijdschriften
Nu 0 euro met het gratis internet
Blijkbaar ben ik nu totaal niet meer goed geïnformeerd, maar ik hebben alles gratis
Dit is de gratis economie
@ICT-er: Juist die laatste alinea die daar je aanhaalt is relevant. Als je closed source leverancier niet meer bestaat of de software niet meer ondersteund of de programmeur is er niet meer.
Dan is er niets meer mogelijk en krijg je situaties waarin besturingssystemen van decennia oud in de lucht gehouden moeten worden.