Open source software wordt steeds beter geaccepteerd. Meer bestuurders, managers en andere niet-technische mensen komen er mee in aanraking en vormen er zich een mening over. Open source software lijkt daarmee 'business as usual' te worden. Dat is goed nieuws voor de softwareontwikkelaars van open source software en voor de bedrijven en eindgebruikers. Het is natuurlijk ook door de ict-industrie zelf geadopteerd en zij probeert dat in een bedrijfsmatig model te gieten om het te kunnen kapitaliseren.
Regelmatig ben ik bij discussies van bestuurders en managers die ervan overtuigd zijn dat open source software niet gratis is. Er wordt dan gesteld dat de kosten altijd ergens betaald worden. Ze refereren aan commerciële open source software waarvoor abonnementen of toch licenties gekocht moeten worden. Ook de ontwikkelaars van niet-commerciële open source software moeten toch kunnen leven. Aldus de redenering, de software wordt altijd betaald, linksom of rechtsom.
De bovenstaande redenering is correct. Inderdaad zijn er een groot aantal ict-leveranciers die commerciële open source software maken. Omdat het lastig is om aan de open source software zelf te verdienen worden oplossingen bedacht met de verkoop van diensten op de software zoals support, 'community editions' en 'enterprise editions' (de eerste is een ontwikkelversie en de laatste is de versie die je graag zou willen gebruiken en waarvoor licenties gekocht moeten worden). Ook de communityontwikkelaar moet inkomsten hebben ook al draagt hij bij aan een open source softwareproject. Daar worden veelal creatieve oplossingen voor bedacht. Soms vind een ontwikkelaar zijn werkgever bereid om te betalen voor de bijdrage. Meestal omdat deze werkgever weer commercieel gebruik kan maken van de software. Soms blijft het bij het gebruik maken van vrije tijd.
Ik begrijp de redenatie maar ben het er toch niet helemaal mee eens. Je hoeft namelijk als eindgebruiker niet te betalen voor de software. Je kunt genoegen nemen met de 'community edition', kiezen voor niet-commerciële open source software of afzien van de diensten die middels abonnementen verkocht worden. Wie er uiteindelijk voor betaald heeft is niet van belang, deze software wordt je gratis ter beschikking gesteld. Is dit zo moeilijk om te accepteren? Blijven we vasthouden aan het idee dat 'goedkoop' 'duurkoop' is en dat de software niet goed kan zijn omdat je er niet voor moet betalen? Uit ervaring weten we dat de kwaliteit vaak juist erg goed is, niet in de minste plaats vanwege het communityontwikkelmodel.
Total cost of ownership
Deze discussies gaan daarom al snel over de andere kosten die ict met zich meebrengen. Ineens komen bijvoorbeeld de hardware-, hosting-, implementatie- en supportkosten ter tafel. En hoewel de discussie startte over licentiekosten, gaat het inmiddels over de total cost of ownership. Dus, als ik een vergelijk mag maken, je krijgt een auto cadeau, maar bent vervolgens teleurgesteld als je zelf de benzine moet betalen.
Toch verbazen mij deze discussies. Niet dat ze niet gevoerd zouden mogen worden, maar omdat ze de suggestie wekken dat het allemaal niet zo mooi is als wordt voorgesteld. De indruk ontstaat dat er in een later stadium bij het gebruik van open source software ineens een onverwachte rekening gepresenteerd wordt. Dit is niet het geval. De kosten van open source software zijn dezelfde als die van closed source software (namelijk total cost of ownership), echter dan zonder licentiekosten. Als toch gebruik gemaakt wordt van commerciële open source software, dan betaalt men licentiekosten en dat is niet anders dan bij closed source software. Open source software laten mogelijk de licentiekosten vervallen, maar natuurlijk niet de total cost of ownership.
Het idee dat de software 'linksom of rechtsom' betaald wordt doet naar mijn idee afbreuk aan de motivatie waarmee open source softwareontwikkelaars hun software ter beschikking stellen. Deze communityontwikkelaars vragen geen geld voor hun software. Dit is niet omdat ze een liefdadigheidsinstelling zijn, ze hebben er belang bij. Er is namelijk een goede reden om hun software vrij te geven. De communityontwikkelaars begrijpen namelijk dat digitaal delen eigenlijk vermenigvuldigen is. Want als we een fysieke taart delen, krijgt iedereen een stukje, maar een 'digitale taart' delen geeft iedereen de volledige taart. Het belang is dan ook dat een kleine bijdrage leidt tot een enorme opbrengst voor iedereen, mits ook iedereen maar deelt. Dit zou je 'de economie van het delen' kunnen noemen. Bedrijven die dit doorzien kiezen voor open source software los van licentiekosten. Mij lijkt 'de economie van het delen' voor bedrijven een andere belangrijke reden om open source software te gaan gebruiken.
Meerwaarde
Discussies over licentiekosten en kostenbesparingen met open source software leiden naar mijn idee af van waar het eigenlijk om zou moeten gaan, namelijk de (overige) voordelen van open source software. Communitygebaseerd softwareontwikkelen is naar mijn idee de toekomst binnen de ict. De 'economie van het delen', open standaarden, het voorkomen van vendor lock-in en goede dienstverlening maken het aanbod compleet. Hoe lang wil je wachten voordat je de voordelen hiervan inziet en gaat benutten?
Toch blijf ik met een paar vragen zitten. Waarom is het zo moeilijk om te begrijpen dat software zonder licentiekosten toch van goede kwaliteit kan zijn? Hoe maak ik duidelijk welke andere voordelen open source software heeft? En hoe overtuig ik mensen hiervan? Dat blijkt toch lastiger dan ik in eerste instantie dacht. En waarom houden veel mensen vast aan het idee dat 'goedkoop is duurkoop' is, terwijl we dagelijks overspoeld worden met vergelijkend warenonderzoek dat aantoont dat de goedkoopste jam verreweg de lekkerste is. We zouden inmiddels toch kunnen weten dat de prijs niet altijd bepalend is voor de kwaliteit. Misschien moet de consumentenbond ook software gaan onderzoeken?
Als Open Source aanhanger deel ik het artikel van Jan vd Torn zeker.
Als aandachtig lezer wil ik graag eens reageren op bovenstaande en op de reactie van Peter Adriaenssens in het bijzonder.
McDonalds is wel degelijk Open, de Mackroket was er anders nooit ingekomen in NL, ik zeg maatwerk.
De stelling met de Mayo klopt niet, wat OS betreft.
Daarnaast ben ik blij als ICT verantwoordelijke binnen mijn eigen organisatie dat ik de keuze heb en dat ik bijvoorbeeld een leverancier als Exact kan aanschrijven als deze mij gedwongen winkelnering oplegt.
Bij mij in onze organisatie is Open Source niet gelijk aan gratis maar wel aan onafhankelijkheid. Mijn CMS is fantastisch, open en perfect genoeg. Het feit dat ik al kan kiezen in deze maakt mij een gelukkig ICT bewindvoerder.
Leo,
U hebt gelijk, ik was de Mackroket vergeten
Jan van der Torn, dit was een goed artikel. Alleen de voor- en nadelen van vendor lock-in van de dienstverlener komt niet echt ter sprake, maar dat kan een andere keer.
De vraag “Waarom is het zo moeilijk om te begrijpen dat software zonder licentiekosten toch van goede kwaliteit kan zijn?” kan je wellicht pareren met een vraag zoals “Wie van u heeft nooit een nieuwe gratis Internet Explorer versie durven te gebruiken omdat deze gratis wordt aangeboden?”
Ken geen Windows gebruikers die de gratis updates, upgrades niet willen gebruiken. Het gaat allen soms niet vanwege verouderde niet W3c compliant intranetapplicaties.
Peter Adriaenssens, het is weer eens lachen. Volgens jou moet dus closed source van MS en andere leveranciers geheel of gedeeltelijk als virussen beschouwd worden met al hun gratis tools, gratis apps, gratis trial versies, gratis updates, gratis fixes en gratis upgrades.
Nu heb ik daar toch wel een probleem mee (als regelmatige gebruiker van die “virus rotzooi”). MS levert tegenwoordig een gratis virusscanner. Die zou meteen op tilt moeten slaan bij het opstarten van die besmette software. Welke conspiracy theory zit daar weer achter?
ICT-er
Uw antwoord bewijst mijn stelling dat het gratis model echt een virus is.
Elke beroepsgroep komt op voor een billijke vergoeding
De open source progammeurs zijn de enige beroepsgroep ter wereld die alles gratis willen weggeven en zelfs al wil de klant betalen, dan gaat men in een internet forum discussiêren hoe men toch alles gratis door de strot van de klant kan drukken
Peter Adriaenssens, ik vind je opmerking dat Jan van der Torn en cs via “een internet forum discussiêren hoe men toch alles gratis door de strot van de klant kan drukken” beneden peil.
Toch vind ik dat Peter wel een punt heeft. Waarom willen developers het resultaat van hun inzet gratis weggeven? Ik vind dat een zeer interessante vraag.
Er is een heel scala aan redenen waarom open-source gratis is. Sommige redenen zijn voor de wat ‘normalere’ mens nog enigzins te begrijpen, zoals het laten ontwikkelen met een eenmalige investering van bijv. een overheidsinstelling of een universiteit, en daarna de software gratis en vrij beschikbaar voor iedereen te stellen. Zie div. educatieve applicaties.
Andere gratis open-source ontstaat bij ondernemingen die hun developers een salaris betalen, maar het resultaat van het werk graag delen met andere bedrijven (die in ruil daarvoor ook weer werken aan hetzelfde project) zoals bijv. Apache.
Ook zijn er studenten die hun werk vrijgeven, om ervan te leren, om kritiek te ontvangen, en waarschijnlijk omdat ze er anders toch niets aan zouden verdienen. (Linux)
Maar wat mensen als bijv. Richard Stallman drijft om al zijn werk gratis weg te geven is pas interessant. Daarin kan ik het ‘virus’ van Peter wel herkennen. Vooral als je constateert dat er op diverse manieren door allerlei andere partijen grof geld aan verdiend wordt aan het werk van Stallman. Daarbij ga ik me toch echt afvragen of het allemaal wel klopt.
Ik denk echt dat mensen als rms uitzonderingen zijn. Hij wordt natuurlijk gedreven door zijn visie, voor hem is het ontwikkelen van vrij beschikbare (puur technische) software echt een levensdoel. Hij lijkt geen verdere behoefte te hebben aan enige beloning voor zijn werk en hij maakt de keuze om het gratis weg te geven.
Echter, wij vinden het abnormaal dat een geniaal persoon die iets bijdraagt aan de wereld niet eens in staat is om een bescheiden woning te betalen. Zolang het een uitzondering is, prima.
Maar als mensen denken dat gratis open-source ‘normaal’ is en categorisch(!) de voorkeur moet krijgen boven software waar wel intellectueel eigendomsrecht op ligt zal volgens eenvoudige economische wetmatigheden de innovatie verdwijnen. Als vrije software en ontwikkelaars als Richard Stallman de norm waren, dan zouden er erg weinig overblijven die ook echt iets moois maken.
Wat wel kan zonder innovatie te beperken is het vaststellen van open en vrij beschikbare standaarden. Dit is in de IT juist een aanjager van innovatie, van netwerkprotocollen tot XML formaten en wordt meestal ontwikkeld door mensen die er gewoon voor betaald worden. Zoals bijvoorbeeld overheidsmedewerkers of medewerkers van bedrijven die er belang bij hebben dat er gestandaardiseerd wordt.
“Maar als mensen denken dat gratis open-source ‘normaal’ is en categorisch(!) de voorkeur moet krijgen boven software waar wel intellectueel eigendomsrecht op ligt zal volgens eenvoudige economische wetmatigheden de innovatie verdwijnen.”
Doet me direct denken aan Internet Explorer versie 6. Zeer slecht en onveilig product wat gratis door de strot werd geduwd met de (vrijwel) verplichte aanschaf van Windows en waar we 10 jaar later nog last van hebben. Oh wacht, het is closed source software, met “intellectueel” eigendomsrecht.
De klacht van Peter gaat over een economisch model, niet over een licentiemodel. Dit economische model kom je overal tegen en zowel binnen als buiten de IT. De eerste de beste drugdealer werkt al zo, eerst gratis drugs weggeven en zodra de klant verslaafd is, enorme prijzen rekenen. Deze aanpak heeft echt niets te maken met een licentiemodel, maak je geen illusies.
Ik vermoed dat dit probleem met closed source nog groter is, daarmee worden bedrijfsprocessen en data vaak compleet gegijzeld: Centric weigerde zelfs om voor de gemeente Heerenveen een goed werkende koppeling te maken met Open Office.
Met open source zul je ook het onderscheid moeten maken tussen een open source project (van een grote groep mensen en/of bedrijven) en een open source product van 1 bedrijf. Met een project hou je veel meer vrijheid dan met een product (bv. waar je support gaat inkopen), maar in beide gevallen heb je meer vrijheid dat met closed source software. Je kunt in theorie aan de slag met de code en je hebt geen gedonder met licenties. Je moet er niet aan denken dat je bv. met Oracle een paar licenties minder hebt gekocht dan dat je databases gebruikt, dat is een zeer kostbare grap.
Maar goed, het gaat hier om een economisch model, niet zo zeer om de licentievorm.
@Mark, de redenen voor gratis software (geen maatwerk) zijn inderdaad nogal divers.
Je gaat wel uit van enkele verkeerde veronderstellingen. Bijvoorbeeld; er rust wel degelijk intellectueel eigendomsrecht op open-source (internationaal erkend vanaf de Conventie van Bern 1886). En dat is in de praktijk op heel verschillende wijzen uitgewerkt, net als bij closed source dat ook heel verschillend is uitgewerkt. En dan heb ik het daarbij nog niet eens over freeware of shareware varianten van closed source. Open source is heel wat anders dan public domain software.
Een ander verkeerde veronderstelling is dat juist innovaties zoals “netwerkprotocollen tot XML”..”wordt meestal ontwikkeld door mensen die er gewoon voor betaald” worden. “Als vrije software en ontwikkelaars als Richard Stallman de norm waren, dan zouden er erg weinig overblijven die ook echt iets moois maken.”
Alsof ze met open source een beetje achter de echte innovaties aanlopen en alsof open source ontwikkelaars meestal niet betaald worden.
Bedrijven zoals MS worden ook door open source concurrenten gestimuleerd om innovatief te zijn en vooral door open source concurrenten gestimuleerd om open standaarden toe te passen. Full time open source ontwikkelaars worden gewoon betaald.
Je stelt dat door “economische wetmatigheden de innovatie verdwijnen” als het om open source. Maar dat geldt dan net zo goed bij closed source.
Ik vraag me daarbij af waarom men de kwestie van verschillende prijzen voor licenties niet ter discussie stelt.
Sommige closed software is voor privé personen en/of bepaalde soorten instellingen gratis, terwijl anderen geld moeten betalen. Licenties kosten in het ene land soms ook veel meer dan in het andere land.
Bijvoorbeeld, MS geeft soms gratis licenties weg (vanwege de goodwill en om te voorkomen dat armen open source gaan gebruiken). Maar in landen zoals Nederland moet je zelfs extra veel betalen voor MS producten, zelfs meer dan in de rijkere VS.
Voorlopig hebben open en closed source bestaansrecht in allerlei vormen.
@hierboven,
“Je gaat wel uit van enkele verkeerde veronderstellingen. Bijvoorbeeld; er rust wel degelijk intellectueel eigendomsrecht op open-source (internationaal erkend vanaf de Conventie van Bern 1886).”
Klopt helemaal.
“Alsof ze met open source een beetje achter de echte innovaties aanlopen.”
Ja, dat doen ze zeker op veel (belangrijke) gebieden. Open source software kan goed zijn zolang het ‘voor IT, door IT’ projecten zijn. Als het gaat om de rest van de wereld speelt open-source geen echte rol. (wel indirect, in andere technische producten).
“en alsof open source ontwikkelaars meestal niet betaald worden.”
Dat zeg ik nergens, ik noem juist Stallman als uitzondering. Er zit alleen een groot verschil tussen standaarden (kaders die innovatie kunnen stimuleren) en software (producten voor eindklanten).
“Je stelt dat door “economische wetmatigheden de innovatie verdwijnen” als het om open source. Maar dat geldt dan net zo goed bij closed source.”
Dat klopt zeker. Als een softwarebedrijf besluit gratis een nieuwe applicatie weg te geven en dit te financieren uit andere inkomsten, dan is het heel lastig voor andere bedrijven om nog te kunnen concurreren met dit gratis product. En bijvoorbeeld Internet Explorer is nu niet bepaald het toppunt van innovatie…
Het is bedrijven echter toegestaan om dit te doen, net zoals het open-source producenten is toegestaan om hun werk gratis en vrij beschikbaar te stellen.
Dat is dan ook niet de innovatiestop die ik bedoelde, ik gebruikte het woord categorisch, waarmee ik bedoel ‘altijd voor open-source kiezen’. Bijvoorbeeld als een overheid dit als wet vaststelt omdat een of andere bestuurder ‘zich een mening heeft gevormd’.
Volgens mij zijn we het dan ook best eens, open-source en closed source spelen beiden hun eigen rol en zijn beiden van belang.
Ik vind het alleen storend om te zien hoe mensen er aan voorbij gaan dat het worden van een goede softwareontwikkelaar een aanzienlijke investering (10 jaar leren en werken!) is waarvoor je ook iets terug hoort te krijgen.
Niet iedereen wil leven als Richard Stallman, en er is in andere sectoren ook niets mis met het idee dat je geld kunt ontvangen voor iets dat je al eerder hebt ontwikkeld.
Het toppunt van hypocrisie in die zin is een boekje dat ik hier heb. De auteur is lyrisch over open-source, alle software zal gratis en open worden.
Maar diezelfde auteur ontvangt wel gewoon zijn royalties…