Open source software wordt steeds beter geaccepteerd. Meer bestuurders, managers en andere niet-technische mensen komen er mee in aanraking en vormen er zich een mening over. Open source software lijkt daarmee 'business as usual' te worden. Dat is goed nieuws voor de softwareontwikkelaars van open source software en voor de bedrijven en eindgebruikers. Het is natuurlijk ook door de ict-industrie zelf geadopteerd en zij probeert dat in een bedrijfsmatig model te gieten om het te kunnen kapitaliseren.
Regelmatig ben ik bij discussies van bestuurders en managers die ervan overtuigd zijn dat open source software niet gratis is. Er wordt dan gesteld dat de kosten altijd ergens betaald worden. Ze refereren aan commerciële open source software waarvoor abonnementen of toch licenties gekocht moeten worden. Ook de ontwikkelaars van niet-commerciële open source software moeten toch kunnen leven. Aldus de redenering, de software wordt altijd betaald, linksom of rechtsom.
De bovenstaande redenering is correct. Inderdaad zijn er een groot aantal ict-leveranciers die commerciële open source software maken. Omdat het lastig is om aan de open source software zelf te verdienen worden oplossingen bedacht met de verkoop van diensten op de software zoals support, 'community editions' en 'enterprise editions' (de eerste is een ontwikkelversie en de laatste is de versie die je graag zou willen gebruiken en waarvoor licenties gekocht moeten worden). Ook de communityontwikkelaar moet inkomsten hebben ook al draagt hij bij aan een open source softwareproject. Daar worden veelal creatieve oplossingen voor bedacht. Soms vind een ontwikkelaar zijn werkgever bereid om te betalen voor de bijdrage. Meestal omdat deze werkgever weer commercieel gebruik kan maken van de software. Soms blijft het bij het gebruik maken van vrije tijd.
Ik begrijp de redenatie maar ben het er toch niet helemaal mee eens. Je hoeft namelijk als eindgebruiker niet te betalen voor de software. Je kunt genoegen nemen met de 'community edition', kiezen voor niet-commerciële open source software of afzien van de diensten die middels abonnementen verkocht worden. Wie er uiteindelijk voor betaald heeft is niet van belang, deze software wordt je gratis ter beschikking gesteld. Is dit zo moeilijk om te accepteren? Blijven we vasthouden aan het idee dat 'goedkoop' 'duurkoop' is en dat de software niet goed kan zijn omdat je er niet voor moet betalen? Uit ervaring weten we dat de kwaliteit vaak juist erg goed is, niet in de minste plaats vanwege het communityontwikkelmodel.
Total cost of ownership
Deze discussies gaan daarom al snel over de andere kosten die ict met zich meebrengen. Ineens komen bijvoorbeeld de hardware-, hosting-, implementatie- en supportkosten ter tafel. En hoewel de discussie startte over licentiekosten, gaat het inmiddels over de total cost of ownership. Dus, als ik een vergelijk mag maken, je krijgt een auto cadeau, maar bent vervolgens teleurgesteld als je zelf de benzine moet betalen.
Toch verbazen mij deze discussies. Niet dat ze niet gevoerd zouden mogen worden, maar omdat ze de suggestie wekken dat het allemaal niet zo mooi is als wordt voorgesteld. De indruk ontstaat dat er in een later stadium bij het gebruik van open source software ineens een onverwachte rekening gepresenteerd wordt. Dit is niet het geval. De kosten van open source software zijn dezelfde als die van closed source software (namelijk total cost of ownership), echter dan zonder licentiekosten. Als toch gebruik gemaakt wordt van commerciële open source software, dan betaalt men licentiekosten en dat is niet anders dan bij closed source software. Open source software laten mogelijk de licentiekosten vervallen, maar natuurlijk niet de total cost of ownership.
Het idee dat de software 'linksom of rechtsom' betaald wordt doet naar mijn idee afbreuk aan de motivatie waarmee open source softwareontwikkelaars hun software ter beschikking stellen. Deze communityontwikkelaars vragen geen geld voor hun software. Dit is niet omdat ze een liefdadigheidsinstelling zijn, ze hebben er belang bij. Er is namelijk een goede reden om hun software vrij te geven. De communityontwikkelaars begrijpen namelijk dat digitaal delen eigenlijk vermenigvuldigen is. Want als we een fysieke taart delen, krijgt iedereen een stukje, maar een 'digitale taart' delen geeft iedereen de volledige taart. Het belang is dan ook dat een kleine bijdrage leidt tot een enorme opbrengst voor iedereen, mits ook iedereen maar deelt. Dit zou je 'de economie van het delen' kunnen noemen. Bedrijven die dit doorzien kiezen voor open source software los van licentiekosten. Mij lijkt 'de economie van het delen' voor bedrijven een andere belangrijke reden om open source software te gaan gebruiken.
Meerwaarde
Discussies over licentiekosten en kostenbesparingen met open source software leiden naar mijn idee af van waar het eigenlijk om zou moeten gaan, namelijk de (overige) voordelen van open source software. Communitygebaseerd softwareontwikkelen is naar mijn idee de toekomst binnen de ict. De 'economie van het delen', open standaarden, het voorkomen van vendor lock-in en goede dienstverlening maken het aanbod compleet. Hoe lang wil je wachten voordat je de voordelen hiervan inziet en gaat benutten?
Toch blijf ik met een paar vragen zitten. Waarom is het zo moeilijk om te begrijpen dat software zonder licentiekosten toch van goede kwaliteit kan zijn? Hoe maak ik duidelijk welke andere voordelen open source software heeft? En hoe overtuig ik mensen hiervan? Dat blijkt toch lastiger dan ik in eerste instantie dacht. En waarom houden veel mensen vast aan het idee dat 'goedkoop is duurkoop' is, terwijl we dagelijks overspoeld worden met vergelijkend warenonderzoek dat aantoont dat de goedkoopste jam verreweg de lekkerste is. We zouden inmiddels toch kunnen weten dat de prijs niet altijd bepalend is voor de kwaliteit. Misschien moet de consumentenbond ook software gaan onderzoeken?
De lauwe reactie kan natuurlijk te maken hebben met de negatieve ervaringen die veel bestuurders en managers hebben met closed source leveranciers, zeg maar de “niet gratis” leveranciers.
Vaak heb je een acceptabele prijs afgesproken met de leverancier na een lang en gedegen aanbestedingstraject, en teken je het contract.
En dan begint het feest. Datgene wat jij wilt is altijd wel ongeveer aanwezig, maar nooit helemaal. Maar voor euro’s passen ze het wel aan hoor!
Wat bij alle demo’s kon, zit eigenlijk in een andere module, maar voor een paar euro’s meer…..
En wat jij dacht dat makkelijk zou zijn blijkt danig ingewikkeld, maar een consultant is zó geregeld voor een paar euro’s…..
Kortom, je denkt als klant een leuke prijs te hebben gemaakt, en dan blijkt alles in de praktijk twee keer zo weinig te kunnen voor twee keer de afgesproken prijs. Maar als je nog eens vier keer de afgesproken prijs betalen wilt komt alles in orde hoor! (Wel acht maanden te laat, natuurlijk.)
Dan verbaast het me niets dat de haren overeind gaan staan als er een leverancier opduikt die roept dat het allemaal gratis kan. Op zo’n moment wil je niet denken aan wat er na acht maanden aan uurtje-factuurtje komt als het contract eenmaal is getekend.
Daar waar bij closed source de TCO vaak al niet duidelijk is, zoals Paul van der Hart opmerkt, is deze kostenpost bij open source nog minder transparant.
Zeker wanneer je gebruikt maakt van wat minder standaard randapparatuur, dan kan het je een hele zoek- en puzzeltocht opleveren om alles werkend te krijgen zoals jij dat wil onder open source, terwijl de meeste apparaten standaard met windows support geleverd worden
In mijn ogen is ICT vaak maatwerk, en als een open source aanpassing goed binnen deze maten past, zeker doen!
Maar zorg wel dat de afwegingen op goede gronden gemaakt wordt, en niet op idealistische gronden
@Paul van der Naart: die OS leverancier kan dat ook helemaal niet gratis, want als er extra maatwerk (al dan niet specifiek voor de klant) ontwikkeld moet worden, zal er ook ‘wat euro’s’ meer betaald moeten worden.
Wat ik vaak zie (niet alleen bij software) is dat mensen die iets doen uit passie voor het vak vaak de beste producten afleveren voor (regelmatig) weinig geld. Dat komt omdat geld, hoewel natuurlijk noodzakelijk, niet hun belangrijkste drijfveer is. Bezig zijn met het vak, een mooi product willen neerzetten is wat deze mensen primair drijft. Ik heb meer reden iemand te wantrouwen als het gaat om kwaliteit als iemand geld op de eerste plaats zet.
@Malle Pietje, passie voor het vak staat toch lang niet altijd gelijk aan kwaliteit?
Soms betekent het ook een zekere tunnelvisie omdat je alleen maar de dingen doet die je ‘leuk’ vindt. Terwijl het ontwikkelen van software veel meer is dan alleen bijv. code schrijven. Vaak is het bijvoorbeeld zo dat als de user interface slecht is, de code nog zo goed en passievol geschreven kan zijn maar dat de applicatie niet wordt geaccepteerd…
Ik zie het zelf in elk geval niet zo zwart/wit. Iemand wantrouwen omdat hij weet wat zijn/haar werk waard is in de markt, dat is me te kort door de bocht. Het kan bij ervaren mensen ook getuigen van een brede interesse die verder gaat dan alleen het schrijven van code. En het beschikbare budget is soms ook een zekere manier om de relevantie van het werk aan te geven.
Is het niet veel interessanter om te concenteren op open standaarden dan op open source?
@Mark
Je hebt gelijk dat passie niet gelijk staat aan kwaliteit. Andersom zegt prijs ook niets over kwaliteit (als Linux gebruiker zou ik zeggen: kijk maar naar Windows:-)). Ik bedoelde meer dat passie een noodzakelijke voorwaarde is om uberhaupt kwaliteit te kunnen leveren. Als ik een aannemer iets aan mijn huis moet laten doen dan hoop ik in eerste instantie dat ie zijn vak houdt. Ik snap wel dat ie er ook geld mee wil verdienen…maar die passie is zo belangrijk…..
Windows diskwalificeren, pfff dat gaat wel erg ver hoor.
Het is (helaas) zo dat de meeste mensen in onze samenleving moeten werken om te kunnen leven. Ze werken niet voor hun passie.
Werken is noodzakelijk om je doelen te verwezenlijken. Doelen zoals overleven, een huis kunnen kopen, iets leuks doen met anderen, voedsel, studiemateriaal, een nieuwe laptop, het steunen van de dierenbescherming etc.
Het lijkt me eigenlijk ook een best vreemde wereld als de werkzaamheden waar we zoveel tijd in steken echt onze passies waren, we kunnen toch wel wat beters bedenken dan programmeren, rapporten schrijven en vergaderen?
Als dat echt de leukste en meest nuttige activiteiten zijn die je kunt bedenken, dan is het misschien tijd om een stap terug te doen en na te denken over wat je doelen ook alweer waren.
Ik vind het jammer om in de IT steeds weer de anti-geld en pro-passie mentaliteit tegen te komen. Het lijkt wel een conditionering die op de middelbare school al begint en die door collega-IT’ers in stand gehouden wordt. Op een bepaald moment zou je daar overheen moeten groeien en alles met een zekere objectiviteit kunnen bekijken.
Zijn er echt mensen die vinden dat het IT werkvloer-werk, zonder gericht te zijn op het eindresultaat, echt hun passie is? en die dat kunnen zeggen zonder te liegen of te overdrijven? en daarbij geen last hebben van een niet-zakelijke tunnelvisie zodat het uiteindelijke product ook echt een succes wordt?
Die zal je toch hoogstens onder de jongeren die nog thuis wonen, studenten of mensen die financiëel onafhankelijk zijn vinden. Want voor de rest speelt geld gewoon een rol.
Misschien is het woord passie wel gewoon overgewaardeerd.
Goed verhaal. De kracht van open source software wordt nog steeds onderschat en closed software leveranciers hebben er groot belang bij dat dat zo blijft.
Nu maar afwachten op het open source rapport waar de Algemene Rekenkamer komend voorjaar mee komt.
Het blijft toch een zeer moeilijke oefening om in de “economie van het delen” te bepalen wie met het voordeel gaat lopen?
Hoeveel heeft uw bedrijf Stone-It verdient dankzij de gratis versies van open source software waarrond uw dienstverlening is opgebouwd?
Hoeveel hebben de community ontwikkelaars verdient aan het schrijven van de software die u promoot?
Hoeveel heeft u bijgedragen tot de community?