Er wordt veel geschreven over social media, alleen wat kan deze vorm van communiceren nou echt voor je netwerk en je softskills/sociale vaardigheden doen? Een aantal jaar geleden waren nog veel bedrijven onbekend met social media of onderschatten zij de meerwaarde hiervan, ondanks dat ze veel geld en tijd investeerden in andere professionele, dure communicatiesystemen en marketingtools. Ook in het privéleven laten veel particulieren de voordelen van social media onbenut, zoals het delen van kennis, relaties onderhouden, oude vrienden/liefdes/collega’s/klasgenoten terug vinden en nieuwe relaties opbouwen.
In hoeverre zouden social media iemands softskills/sociale vaardigheden kunnen versterken vanwege het laagdrempelige karakter?
Het draagt bij aan sociale activiteit doordat je weet wat er bij kennissen, vrienden en familie speelt, en soms leidt dat tot dingen die je samen kunt ondernemen. Dus indirect draagt het wel bij aan sociale vaardigheden als uit het gebruik afspraken of evenementen voortkomen.
De ervaring leert dat je er hele leuke contacten aan kunt overhouden. Het laagdrempelige karakter speelt daarbij zeker een rol. Vanuit een soort van anonimiteit is het eenvoudig om 'gelijkdenkende' te ontmoeten en daarmee van gedachten te wisselen. Het kan dus zeker bijdragen aan (versnelde) persoonlijke ontwikkeling. Kennis is de basis voor persoonlijke ontwikkeling. Als je dus kennis inwint over 'sociale vaardigheden' en deze kennis gebruikt, zullen je sociale vaardigheden verbeteren.
En in hoeverre zouden social media deze softskills/sociale vaardigheden juist kunnen verzwakken?
Als je ervan uitgaat dat woorden een vertaling zijn van hetgeen iemand voelt en dat graag wil delen, dan spreken of schrijven we omdat we bepaalde gevoelens hebben die we willen omzetten in woorden. Hier treedt een verlies op dat vaak leidt tot communicatiestoornissen. Vaak zijn we niet in staat de daadwerkelijke gevoelens om te zetten in woorden. Ja, als we honger of pijn hebben zijn we zeer effectief, als het gaat om wat meer abstracte zaken zijn we vaak niet in staat de juiste woorden te vinden.
Lijkt logisch, we hebben zesentwintig letters, een beperkte hoeveelheid woorden maar wel (gelukkig) een ongelimiteerd aantal gevoelens. Het is ondenkbaar dat we in staat zouden zijn om alle gevoelens die wij hebben uit te drukken met het gebrekkige gereedschap wat voor handen is. Natuurlijk heeft het internet een groot aantal 'emoticons' opgeleverd waarmee je een beperkt aantal gevoelens grafisch kunnen weergeven. Je zou het kunnen zien als een uitbreiding van de wat gammele gereedschapskist.
Toch zal je nooit in staat zijn het gevoel dat in je zit te vertalen zodat de buitenwereld het begrijpt. De ontvanger van de woorden moet deze namelijk weer omzetten in een boodschap die gevoeld kan worden. Communicatie gaat dus van gevoel, naar woorden, naar gevoel. Het inlevend vermogen van de mens zorgt er op natuurlijke wijze voor dat we denken dat we het voelen, maar feitelijk voelen we alleen onze eigen interpretatie van de ontvangen woorden.
Social media kun je actief of passief gebruiken. Bijvoorbeeld met een Linkedin-account, je hebt wel connections maar gebruik het vooral als online CV voor wie jou probeert te Googlen. Je Facebook- of Hyves-account kun je actiever gebruiken, maar sociale vaardigheden leren de meeste mensen doorgaans niet online.
Het geloof bestaat dat het gebruik van social media an sich niet je sociale vaardigheden bevorderen. Sterker nog, van achter een beeldscherm is het juist vele malen eenvoudiger om je minder sociaal of vaardig te gedragen. Bepaalde uitspraken en meningen die face-to-face niet worden gezegd, kom je op weblogs en dergelijke wel tegen. Er zijn veel voorbeelden van kinderen die 'digitaal gepest' worden. Zonder face-to-face contacten is een goede ontwikkeling van sociale vaardigheden zeer waarschijnlijk niet mogelijk.
Hoe efficiënt werkt het nou echt om netwerken privé en zakelijk op te bouwen en te onderhouden via social networks?
Je kunt drie soorten mensen in je social network lijst hebben staan; mensen die je nooit spreekt, in persoon of online. Vrienden die je vaak ziet, belt en mailt en waarmee je niet via internet contact onderhoudt omdat je dit op een meer persoonlijkere manier doet. En als derde kennissen en vrienden van vrienden die je wel via jouw sociale account soms berichtjes stuurt. Het grootste voordeel van social media is voor sommigen dat je een stap verder kan kijken dan alleen je directe sociale omgeving. Dus soms weet je dankzij social networks al wat van mensen voordat je ze überhaupt persoonlijk ontmoet. Kortom, een netwerk bouwen, zowel zakelijk als privé, kan prima via social media. Een netwerk onderhouden is echter iets wat veel meer face-to-face gedaan wordt.
Geniet deze nieuwe vorm van communiceren de voorkeur boven persoonlijk, face-to-face contact, of werkt het juist extra verlegenheid, vereenzaming en individualisering in de hand?
Alle vormen van communicatie die niet gebaseerd zijn op persoonlijk contact leiden aan een grote onnauwkeurigheid als het om abstracte zaken gaat. De communicatie wanneer je waar zal zijn en andere praktische zaken kan prima zonder persoonlijk contact. Daadwerkelijk intermenselijk contact kan nooit zuiver plaatshebben via woorden, de gevoelens die zich niet laten vertalen kun je alleen oppikken als je elkaar voelt. Het complexe van woorden is vaak dat de ontvanger en zender denken dat zij zuiver communiceren en alle gevoelens kennen, zij kennen eigenlijk alleen hun eigen gevoelens.
Het verschil zit hem ook in de 'doelgroep'. Afhankelijk van de doelgroep en het medium kun je zeggen wat het effect zal zijn. Praat je over jonge kinderen dan zou je kunnen zeggen dat ze 'gewoon' buiten moeten spelen met leeftijdgenootjes, omdat ze in geval van 100 procent digitaal uiteindelijk vaardigheden gaan missen. Praat je over senioren, dan is het een uitkomst dat men de mogelijkheid heeft om vereenzaming te voorkomen via bepaalde netwerk- of datingsites. De zakelijke gebruiker en/of personen in de leeftijd van ongeveer 28 tot en met 40 zal wisselen tussen netwerksites en persoonlijk contact. Een chronisch tekort aan tijd is een veel gehoorde klacht in deze leeftijdscategorie. Je moet sporten, relaties onderhouden, carrière maken, kinderen krijgen, huisje kopen en ook nog sociaal doen. In dit geval zijn social media 'handig' voor de tijdwinst. Hiermee kun je 'toch even iets van je laten horen'. Maar als je driehonderd vrienden op Hyves hebt, is dat uiteindelijk ook niet bij te houden. Net als in real-life zullen uiteindelijk de mensen overblijven waarmee de band altijd al goed was.
Social media zijn voor velen een hulpmiddel, geen vervanging voor face-to-face contact. Verdere uitbreiding van communicatie via social media in de intermenselijke communicatie zal mogelijk kunnen leiden tot een verdere individualisering van de maatschappij. Wat dit voor gevolgen heeft is dagelijks zichtbaar op het nieuws. Een ieder zal zich moeten realiseren dat communicatie via de huidige kanalen je niet altijd dichter bij de ander en zeker niet dichter bij jezelf brengt.
De meeste IT-ers die ik ken doen eigenlijk niet of nauwelijks aan social media. Het zijn meestal de marketing medewerkers, pr en communicatie mensen die er druk mee bezig zijn. De link met kinderen maakt het wel weer relevant want er zijn natuurlijk voldoende IT-ers met kids die veel tijd achter de computer doorbrengen.