Slim veranderen en verbeteren vraagt meer dan inhoudelijke kennis en ervaring. Met een slimme mix van de inzichten uit ons vak en die uit de organisatiekunde en het zogenaamde 'sociaal constructivisme' boek bereik je verbluffende resultaten.
Ik ben iemand van de inhoud. Met een passie voor systeemontwikkeling, vooral voor grip op ict in dienst van de business: met betere requirements, slim testen, reviewen en auditen. Klinkt dat spannend? Mwaahhh… ‘What makes me tick'? Die inhoud en de methodieken? O jawel, ik schreef zelfs een boek over mijn vak. Maar mijn topmomenten hebben veel te maken met samenwerking, waardering, sfeer, plezier, positiviteit.
Psychologen weten het al lang: onze energie en effectiviteit komt uit onderbewuste bronnen. Als we ergens enthousiast van worden dan heeft dat vaak een andere bron dan we denken. Ben Tiggelaar haalt die beroemde hangbrug nogal eens aan: een spannende lokatie (gevaarlijk slingerende hangbrug) maakt je gesprekspartner aantrekkelijker. En leidt tot meer vervolgafspraakjes. Tientallen procenten meer, meetbaar en wetenschappelijk aangetoond! De reden: de slingerende brug leidt tot een lichte spanning, angst of opwinding (‘arousal'), je onbewuste ik koppelt die opwinding aan je gesprekspartner, je bewuste ik vindt hem/haar daarom aardig en bingo! Op een normale lokatie was het niks geworden.
En daarom is het veranderen van professionals zo moeilijk! Als je ze de ruimte geeft slopen zij en hun adviseurs alle elementen die een normaal mens de broodnodige 'arousal' bezorgen eruit!
Het gaat om gedrag en beleving, om softe waarden. 'Make it is as soft as possible, but not softer', zou je haast zeggen, met dank aan Einstein. Waarbij het tweede deel van die uitspraak natuurlijk staat als een huis, want tijd, geld en kwaliteit blijven harde realiteit.
Ik ben nogal geïnspireerd geraakt door de aanpak die vakbroeder Martin Kooij heeft ontwikkeld en die onder andere bij KPN met succes is toegepast. In deze bijdrage wil ik enkele pijlers van die 'ChangeSmart'-aanpak met je delen. Kooij is een whitepaper over zijn ervaringen aan het schrijven, dus beschouw het als een voorproefje.
1. Werk aan gedrag, niet alleen aan kennis
Goede (team)coaching is gebaseerd op de effectiviteit van directe feedback, ook wel ‘operante conditionering' genoemd: hoe directer de feedback, hoe groter de kans op daadwerkelijke gedragsverandering. Een goede gedragsobservatie is: 'niet pro-actief ingrijpen maakt dat je vaak te laat bent in je handelen'. In de praktijk is hij snel vergeten. Koppelen aan het hier en nu en aan de inhoud van het vak levert dit: 'het gevolg van jouw niet pro-actief ingrijpen maakt dat de kans om de risicoanalyse te doen in de hectiek van de komende week aan je voorbij dreigt te gaan. Kun je daar nu nog iets aan doen?'. Zo raak je niet alleen het gedrag van de persoon, maar ook de wil en de kracht van de professional om vakwerk af te leveren.
2. Creëer iconen, bijvoorbeeld 'kaarten'
Het handzaam samenvatten van vakmatige handelingen op een 'referentiekaart' werkt goed. Maak het visueel dan neemt het onthouden toe, dat ligt aan de basis van onze visuele maatschappij. De kaart dient als samenvatting en symbool voor een onderliggende aanpak. De kaart is dubbelzijdig, heeft een beperkte geldigheidsduur om de dynamiek te benadrukken en een open, beschrijfbaar vlak waar ruimte is voor eigen aantekeningen om de eigen leerinbreng concreet en visueel te maken.
3. Vertel verhalen
Iedereen kent de invloed van verhalen uit je eigen jeugd op je huidige handelen. Denk ook aan de verhalen in oude culturen die het handelen in de groep bepaalden. Niets is zo krachtig als het luisteren naar een mens die een verhaal vertelt; eigen ervaring, directe belevenissen. ‘Storytelling' doen we door de tafels opzij te schuiven, de powerpoints uit te zetten en ons ertoe te zetten om echt te luisteren. Door storytelling bewust in te zetten ontstaat groepsgevoel, communicatie en een enorme steun in het veranderen.
4. Kom langszij
Wat voor mij persoonlijk een eye opener was: overtuigen werkt niet, langszij komen wel. Het doet me denken aan het effectief schakelen tussen inhoud, procedure en emotie in een gesprek. Basiskennis gesprekstechnieken, maar dan toegepast op je totale relatie met belangrijke spelers in je omgeving. Na workshops ‘Langszij komen' en ‘Regisseur van je eigen situatie' zie je mensen plotseling veel volwassener acteren.
Resultaten
Een verbeteraanpak die recht op de blokkades van de deelnemers afgaat is confronterend maar blijkt te werken! De mensen krijgen een 'taal' om te verwijzen naar effectief handelen en elkaar daarop aan te spreken. We spreken over professionele ingrepen 'die ertoe doen' in plaats van activiteiten die geen waarde toevoegen. Over 'langszij komen' in plaats van gelijk hebben en overtuigen. Niet alleen het team ziet verschil, maar ook de buitenwereld. Het optreden van professionals wordt krachtiger, hun handelen effectiever en het team heeft meer impact.
Leuk om dit terug te lezen. Onlangs heb ik zelf een verandertraject begeleid waar ik vrijwel dezelfde 4 pijlers heb gebruikt om de verandering te dragen. Vooral het ‘langszij komen’ is een erg effectief hulpmiddel om weerstand bij de mensen die de verandering moeten dragen te voorkomen. Ben benieuwd hoe jullie denken over de self-fulfilling prophecy als hulpmiddel?
Leuk om te lezen. Zelf net in een traject bij een klant waar zowat een hele cultuuromslag plaatsvind.
Hierin merk ik dat de benoemde zaken in meer of mindere mate terugkomen. Hierbij is teamdynamiek wel belangrijk. Als het veranderingsvliegwiel in beweging komt, lijkt het een stuk gemakkelijker te gaan.